آغاز مجدد صادرات برق به عراق

مساله سیاست و امنیت ملی وقتی وارد حوزه انرژی شد، صادرات برق به کشور عراق را قطع کرد. این سخن که "صادرات برق به عراق نداریم" از زبان وزیر نیرو و سایر مسئولان کشور در چند روز اخیر بارها بر زبان جاری شد. اما سید حمید حسینی معتقد است که در این مورد مسئولان به "تقیه" روی آورده‌اند. به گفته او صادرات برق به عراق بعد از مدتی تاخیر، مجددا آغاز شده است. دبیر کل اتاق بازرگانی مشترک ایران و عراق به خبرنگار "مردم‌سالاری آنلاین" گفت: علت پوشاندن این موضوع به فشار افکار عمومی باز می‌گردد. متن گفت و گوی مردم سالاری آنلاین با سیدحمید حسینی را بخوانید:

ما در سالهای قبل هم به عراق برق صادر کرده‌ایم. چرا در آن سالها با مشکل مواجه نشدیم؟
حدودا 10 سال است که به عراق صادرات برق داریم. روزانه حدود 1200 مگاوات برق به عراق صادرات می‌کنیم. امسال به جهت کمبود برق با مشکل صادرات برق به عراق مواجه شدیم. امروزه شاهد این هستیم که حدود 5 هزار مگاوات برق آبی از چرخه خارج شده است. به جهت گرمای شدید ایران و مصرف برق، نتوانستیم به عراق برق صادر کنیم. سابقا برقی هم که از ترکمنستان دریافت می‌کردیم( 200 مگاوات) به عراق سوآپ می‌شد. این میزان برق دریافتی از ترکمنستان نیز به جهت مسائل بانکی، قطع شد و ما نتوانستیم این میزان برق دریافتی ترکمنستان را به عراق صادر کنیم.

یعنی ما برق ترکمنستان را دریافت می‌کردیم و به عراق صادر می‌کردیم؟
بله. ما از ترکمنستان برق می‌گرفتیم و به عراق صادر می‌کردیم. ما 200 مگاوات برق از ترکمنستان وارد می‌کردیم. در مقابل 200 مگاوات هم به عراق صادرات داشتیم. این یعنی صادرات برق ترکمنستان به عراق. 200 مگاوات برق وارداتی مذکور از ترکمنستان به شبکه برق کشور کمک می‌کرد. اکنون این میزان قطع شده است و به همین دلیل نمی‌توانیم آنرا به عراق صادر کنیم. به عراقی‌ها پیشنهاد شد که بدهی خود را بپردازند تا این 200 مگاوات وصل شود.

در این چند سالی که به عراق برق صادر شده آیا پولی هم دریافت کرده‌ایم؟ شایعات فضای مجازی در این زمینه بسیار زیاد است.
ما همه پول خود را دریافت کرده‌ایم. شاید بیش از 10 میلیارد دلار بابت صادرات برق به عراق پول دریافت کرده‌ایم. سالانه بیش از یک میلیارد دلار برق صادر شده است. ممکن است که عراقی‌ها این پول را با تاخیر پرداخت کرده باشند؛ اما به هر حال تمام پول خود را در این چند ساله پرداخت کرده اند. مسبوق به سابقه است که هرگاه عراق بدهی خود را پرداخت نکرده، ایران برق آنها را قطع کرده است. بر اساس قراردادی که بین ایران و عراق وجود دارد، اگر عراق هزینه‌های مربوطه را پرداخت نکند ایران می‌تواند برق عراق را قطع کند.  عراقی‌ها معمولا در هر سال 200 – 300 میلیون دلار بابت ویزای اربعین دریافت می‌کنند. این میزان دریافتی را بابت هزینه واردات برق از ایران، مجدد به ما باز می‌گردانند.

از زبان آقای حیدر العبادی موضوعی دال بر صادرات رایگان برق ایران به عراق مطرح شده است. این موضوع واقعیت دارد؟
این سخن از زبان آقای عبادی مطرح شده است. شخصا به پایگاه خبری دولت عراق مراجعه کردم. چنین خبری در آنجا قید نشده است. به نظر می‌رسد که این خبر یک شیطنت باشد و واقعیت ندارد. برخی در فضای ایران و عراق می‌خواهند که شیطنت کنند. از ابتدا چنین بنایی وجود نداشته که ایران برق رایگان به عراق صادر کند. عراق هم کشور کم پولی نیست تا نتواند هزینه خود را پرداخت کند.

از بدهی کنونی عراق به ایران، جهت دریافت برق خبر دارید؟
 بدهی عراق به ایران مرتب کم و زیاد می‌شود. در اسفندماه سال گذشته که آقای جهانگیری به عراق سفر داشتند حدود 300 میلیون دلار از این بدهی‌ها پرداخت شد. اخیرا نیز بخشی دیگر از این بدهی‌ها توسط عراق پرداخت شد. عراقی‌ها مشکلی برای پرداخت بدهی ندارند. مشکل اساسی به نقل و انتقال پول باز می‌گردد که چگونه پول را به وزارت نیروی ایران منتقل کنند.

سیستم بانکی ما مشکل دارد یا عراق؟
سیستم بانکی هر دو کشور مشکل دارد. سیستم بانکی ایران و عراق همکاری لازم را با هم ندارند. اگر قرار باشد از طریق منابع اروپایی این پرداختی‌ها صورت بگیرد، باز هم به مشکل برخورد می‌کنیم. عراق حاضر است بدهی خود را با دینار پرداخت کند. سیستم بانکداری دو کشور مشکل بزرگ انتقال بدهی عراق به ایران است. عراق پول دارد و می‌تواند بدهی خود را پرداخت کند.
در مورد قراردادهای دولتی که با عراق داریم، بحث سیستم بانکداری مشکل زا شده است و به همین خاطر در دریافت بدهی مدام به مشکل برخورد می‌کنیم. این قراردادها یا با یورو منعقد شده یا با دلار. به همین جهت با مشکل مواحه می‌شویم.

چرا با کشورهای دیگر این مشکل وجود ندارد؟ مثلا با ترکیه؟
در مورد صادرات گاز به ترکیه باید گفت نیازی نداریم این پول به ایران منتقل شود. چرا که در مقابل آن، کالا وارد می‌کنیم. اما از عراق چه کالایی را می‌توان وارد کرد؟ به همین دلیل است که در مورد عراق به مشکل برخورد می‌کنیم.
سیستم بانکی عراق هم البته چندان سیستم مدرنی نیست. تنها بانک معتبر تجاری عراق که همه نقل و انتقالات بین‌المللی را در این کشور انجام می‌دهد، بانک "جی پی مورگان" است که البته آمریکایی‌ها در آن سهم دارند. این آمریکایی‌ها مشخصا اجازه نخواهند داد که بانک مذکور با ایران همکاری کند.
بانک مرکزی عراق در کار نقل و انتقال نیست. لذا تنها بانکی که نقل و انتقالات بین‌المللی را در عراق انجام می‌دهد همین، بانک جی پی مورگان است که همانطور که گفته شد، آمریکایی‌ها سهام دار آن هستند. به همین دلیل نقل و انتقال بین ایران و عراق به مشکل برخورد می‌کند.

خروج آمریکا از برجام مشکل انتقال وجه از عراق به ایران را مشکل‌تر نکرده است؟
بله؛ واقعا مشکل‌تر شده است. عراقی‌ها الان بیشتر احتیاط می‌کنند. عراقی‌ها می‌گویند درآمد نفتی ما دلاری است. وقتی می‌خواهیم این دلار را به یورو تبدیل کنیم و آنرا به ایران منتقل کنیم، بانک‌های اروپایی همکاری نمی‌کنند. لذا همیشه این مشکل جهت انتقال پول بین ایران و عراق وجود دارد.

چندی پیش وزیر نیروی عراق به ایران آمده بود. از محتوای مذاکرات وزیر نیروی عراق با مقامات ایرانی باخبر هستید؟
آنها اصرار داشتند که برق‌ها وصل شود. از طرفی ما خودمان در این مدت با کمبود برق مواجه بودیم. به همین جهت امکان این مساله وجود نداشت که به سرعت کاری را از پیش ببریم. به عراقی‌ها گفتیم که برخی از ظرفیت‌های ایران به خاطر مسائل مالی خالی است. اگر بدهی خود را پرداخت کنید می‌توانیم برق را وصل کنیم. با پرداخت این بدهی، برق دریافتی از ترکمنستان وارد شبکه خواهد شد و اینگونه می‌توانیم صادرات برق به عراق را مجدد از سر بگیریم. میزان 400 مگاوات برق تولیدی نیز در ظرفیت خالی نیروگاه نکاء وجود دارد. عراقی‌ها نیز برای راه‌اندازی این ظرفیت خالی قول‌هایی دادند و اقداماتی را انجام دادند.
تا آنجا که من خبر دارم بخشی از برق‌های عراق وصل شده است. البته در این مورد اطلاع رسانی نشده است. سیاست‌شان این نیست که فعلا در مورد صادرات مجدد برق ایران به عراق اطلاع رسانی کنند. ولی مشکلات صادرات برق به عراق تا حدود زیادی کم شده است.
از طرفی هیات عراقی که برای واردات برق عربستان قرار بود وارد این کشور شود، فعلا از این سفر خود صرف نظر کرده است. همچنین کویت پذیرفته که بخشی از فراورده‌های نفتی مورد نیاز نیروگا‌هها و ژنراتورهای عراق را تامین کند تا مشکل برق‌ عراق کاهش یابد.

یعنی صادرات برق از ایران به عراق به روال سابق خود بازگشته است؟
تا حدی این روال بازگشته است؛ اما نه به طور کامل. مقداری توانسته‌ایم از محلی غیر از تولید برق خودمان این صادرات را از سر بگیریم.

از میزان این صادرات اطلاع دارید؟
میزان صادرات را نمی‌دانم. اما مطلع هستم که مشکل برق بصره تا حدودی حل شده است. البته کمک‌های دیگری هم به عراق داشته‌ایم که در شبکه برق این کشور موثر است. لازم نیست که از این کمک‌ها سخن بگویم. اما مشخصا به عراق کمک‌هایی در زمینه تامین سوخت صورت گرفته است. بعدها نیز در این مورد اطلاع رسانی خواهد شد که برخی شیطنت‌ها از سوی بعثی‌ها و سعودی‌ها و برخی جناح‌ها در عراق صورت گرفته است که بتوانند از این آب گل‌آلود ماهی بگیرند. امیدوارم که روال طوری پیش رود تا بتوانیم این مشکلات را پشت سر بگذاریم. اکنون مرز‌های ایران و عراق شرایط عادی دارند و رفت و آمدها کاملا عادی است. هیچ مشکلی در این زمینه وجود ندارد.

مساله صادرات مجدد برق به عراق را تا کنون هیچ مسئولی بازگو نکرده است. دلیل خاصی دارد؟
یکی از دلایل آن به فضای موجود در ایران باز می‌گردد. به محض اینکه بگویند ایران به عراق برق صادر می‌کند، بلافاصله اعتراض می‌شود که برق ما را قطع می‌کنند و به عراق می‌دهند. شاید به همین خاطر تقیه می‌کنند.

یعنی به خاطر فشار افکار عمومی این مساله را علنی نمی‌کنند؟
بله. به همین خاطر است. اما مسائل می‌تواند حل شود. مردم جنوب عراق با ما خویشاوند و هم مسلک هستند. ما هر چقدر بتوانیم مردم جنوب عراق را تامین کنیم، به نفع جمهوری اسلامی و به نفع سیاست‌های ایران است. این روزها فشارهای زیادی وجود دارد. علیه ایران شایعه سازی‌های زیادی صورت می‌گیرد. این شایعاتی که در رابطه با ایران صورت گرفته، پاداش کمک‌های 20 ساله ما به عراق نیست. این برخوردها یک نوع ناسپاسی است که از طرف عراقی ها صورت می‌گیرد. باید این مساله مدیریت شود.

همزمان با آغاز صادرات برق به عراق، آیا احتمال بازگشت خاموشی‌ها به ایران وجود دارد؟
با توجه به اینکه مردم  مسائل صرفه‌جویی را رعایت کرده‌اند، شاهد این هستیم که قطعی برق نیز بسیار کاهش داشته است. فکر نمی‌کنم مجدد شاهد خاموشی‌های وسیع در کشور باشیم. وزارت نیرو نیز مدیریت می‌کند. امیدوارم قطعی برق آغاز نشود. البته اگر در سوآپ برق کم کاری نمی‌کردیم این مشکلات پیش نمی‌آمد. ما می‌توانستیم از روسیه در هنگام تابستان حدودا 15 هزار مگاوات برق وارد کنیم. در مقابل نیز در زمستان برق لازم روسیه را تامین می‌کردیم. در این زمینه کم کاری صورت گرفت. ظرفیت کشور بیش از این مقدار کنونی است. حتی بدون افزایش ظرفیت داخلی، می‌توانیم توان تولید برق کشور را بیشتر کنیم. در این مساله کم کاری صورت گرفته است که امیدوارم این کم کاری را جبران کنیم.
گفتگو: سید مسعود آریادوست