مقایسه عملکرد دو دولت روحانی و احمدی نژاد در کشاورزی

اقبال محمدی، عضو شورای مرکزی حزب مردم سالاری، کارشناس حوزه کشاورزی و نماینده مجلس هشتم اعتقاد دارد که دولت احمدی نژاد با وجود منابع مالی خوبی که در اختیار داشته است به قوانین بالادستی در حوزه کشاورزی بی‌اعتنا بوده اما در عوض دولت تدبیر و امید با وجود مشکلاتی چون تحریم و عدم درآمد کافی از فروش نفت توانسته تا حدودی رضایت کشاورزان را جلب کند. او در گفت‌وگو با "مردم سالاری" تاکید دارد که دولت روحانی باید بر موضوعاتی چون کاهش مصرف آب و افزایش صادرات محصولات کشاورزی بیش از گذشته کار کند و این نکات را در برنامه ششم توسعه کل کشور در نظر بگیرد. گفت و گوی "مردم سالاری" با اقبال محمدی را می خوانید:

با وجود اینکه تقریبا سه سال از مدیریت دولت دکتر حسن روحانی گذشته است اما همچنان آثار منفی دولت نهم و دهم در کشور احساس می‌شود، در حوزه کشاورزی چه میراث‌های نادرستی از این دولت باقی مانده است؟

برای بررسی و مقایسه عملکردی دولت احمدی نژاد باید مدیریت آن را به قوانین مربطه به کشاورزی سنجید. دولت نهم زمانی روی کار آمد که برنامه چهارم توسعه کل کشور در دولت خاتمی ‌تدوین و تصویب شده بود و باید این قانون بالادستی در دولت جدید عملی می‌شد اما احمدی نژاد و وزارتخانه‌های مربوطه بدون توجه به قوانین مصوب مجلس عمل کردند و عملا هیچ کدام از برنامه‌ها و قوانین در حوزه کشاورزی در دولت احمدی نژاد اجرایی نشد. در خصوص برنامه پنجم توسعه که تدوین و اجرای آن در زمان ریاست جمهوری احمدی نژاد بود، باز هم با عدم رضایت کارشناسان مواجه هستیم. دولت در خصوص تعهدات در نظر گرفته شده در مواد 39 تا 43 برنامه پنجم توسعه که به بخش آب و کشاورزی اختصاص یافته بود بی‌توجهی کرد. همان طور که همه می‌دانند احمدی نژاد به قانون تمکین نداشت و عدم تمکین او شامل حال بخش کشاورزی هم شده بود که نارضایتی بسیاری از کشاورزان و دامداران را به دنبال داشت. دولت نهم و دهم در خصوص خرید تضمینی محصولات کشاورزی نیز عملکرد قابل دفاعی نداشت و با وجود اینکه باید 30 درصد درآمد اجرای قانون هدفمندی را به صنعت و کشاورزی و به طور کلی تولید اختصاص دهد، پرداخت نکرد که همواره برای کارشناسان عدم اجرای دقیق قانونی که خواسته دولت بود تعجب برانگیز است. در بخش صادرات نیز محدودیت‌هایی در دولت قبل وجود داشت و کشاورز همواره با ضایعات و مازاد نیاز داخلی مواجه بود و مسئولان هیچ برنامه‌ای برای این محصولات نداشتند. این مشکل در صنایع تبدیلی به معضلی مهم تبدیل شده بود اما هرگز برای دولتمردان گذشته اهمیتی نداشت.

آیا از عملکرد دولت روحانی در بخش کشاورزی راضی هستید؟ تا چه حد این دولت مشکلات زاییده دولت نهم و دهم را بر طرف کرد؟

قطعا مشکلات همچنان در بخش کشاورزی وجود دارد و باید گفت آقای حجتی نتوانسته است تحول زیادی در این بخش ایجاد کند اما اگر بخواهیم عملکرد کلی دو دولت را با هم مقایسه کنیم باید واقعیت‌هایی را در نظر بگیریم. اینکه می‌گویم دولت احمدی نژاد بد عمل کرده به این دلیل است که صندوق دولت به واسطه فروش نفت پر بود اما به درستی از درآمد و بودجه استفاده نکرد. در عوض در دولت روحانی با وجود همه مشکلات از جمله تحریم‌ها، عدم فروش نفت، خالی بودن خزانه و کاهش درآمد حاصل از فروش محصولات نفتی توانست تا حدودی رضایت کشاورزان و دامداران را جلب کند. با این حال انتظار ما از دولت تدبیر و امید این بود که عملکردی بهتر و پر رنگ‌تری داشته باشد.

می‌توانید به نمونه رفع مشکلات در دولت روحانی اشاره کنید؟

در دولت روحانی بحث صادرات محصولات مازاد نیاز کشور به کلی برطرف شد و با وجود اینکه دردولت قبل محدودیت‌هایی در این زمینه وجود داشت در این دوره بدون هیچ محدودیتی صادرات انجام می‌شود. دامداران و مرغداران مشکلات متعددی در دوران احمدی نژاد داشتند که دولت در زمینه خرید تضمینی و به موقع محصولات آنها که در بازه زمانی کوتاهی خراب می‌شد مانند شیر، سرعت عمل مناسبی‌نداشت و محصولات روی دست کشاورز می‌ماند و مجبور بودند محصولات را دور بریزند. اما دولت روحانی توانست این مشکل را تا حدودی برطرف کند و رضایت نسبی‌کشاورزان و دامداران را جلب کند. البته برای کسب رضایت 100 درصدی کار باقی مانده اما این دولت به نسبت دولت نهم و دهم حسن‌های بسیاری دارد. خوشبختانه دیگر با اتلاف میوه مواجه نیستیم و میوه باغداران به موقع خریداری و در بازار عرضه می‌شود که همین مسئله باعث شده نظر باغدار نسبت به دولت تدبیر و امید مثبت باشد.

در بحث مهار آب و تامین آب کشاورزی دولت کنونی چه عملکردی دارد؟

در مجلس هشتم برای افزایش بهره وری در کشاورزی و آب قانونی تصویب کردیم که به تایید شورای نگهبان رسید اما  وزارت نیرو و جهاد کشاورزی دولت احمدی نژاد به آن اعتنایی نکردند و هیچ اقدامی‌برای عملیاتی شدن مفاد قانون انجام نشد. در آن قانون به بحث ترویج روش‌های درست کشاورزی در صدا و سیما تاکید شده بود که انتظار می‌رود با تغییراتی که اخیرا در سازمان صدا و سیما ایجاد شده است دولت روحانی گام‌هایی بردارد. اما در زمینه مهار آب‌های سطحی و زیر زمینی باید دولت موفق می‌شد بیش از 42 درصد آب‌های ذکر شده را مهار کند که دولت روحانی موفق شد 41 درصد آب‌های کشور را به درستی مهار و هدایت کند اما انتظار داریم به 42 درصد برسد. البته در این زمینه با عدم فرهنگ سازی مواجه هستیم و باید بحث جلوگیری و کاهش مصرف آب را در برنامه کاری دو وزارت جهادکشاورزی و نیرو دنبال کرد. با وجود اینکه دولت روحانی موفق نشده است برنامه‌ها و قوانین را 100 درصد عملیاتی کند اما با توجه به محدودیت‌های منابع درآمدی و تحریم‌ها عملکرد این دولت در مقایسه با دولت احمدی نژاد با بودجه‌های کلان رضایت بخش است. اما نباید فراموش کرد که وزارت نیرو باید در بحث آب‌ها کانال‌های درجه و دو را که در قانون برنامه توسعه کشور آمده است عملیاتی کند تا تمام اهداف تعریف شده در قوانین بالادستی و اقتصاد مقاومتی محقق شود.

دولت روحانی در قانون برنامه پنج ساله پنجم چگونه عمل کرد؟

در برنامه پنجم نکاتی وجود دارد که با توجه به آمارهای ارائه شده کارشناسان رضایت کامل از عملکرد دولت را ندارند اما با در نظر گرفتن مشکلات موجود در کشور اقدامات صورت گرفته توانسته تا حدودی کشاورزان را راضی کند. در بحث افزایش تامین آب کشاورزی از نزولات آسمانی باید 25 درصد به نسبت برنامه چهارم توسعه افزایش پیدا می‌کرد که دولت سعی کرد با برنامه‌های مختلف این مسئله را محقق کند. در دولت احمدی نژاد صادرات محصولات کشاورزی در‌هاله ای از ابهام بود اما در دولت فعلی بر اساس مفاد برنامه پنجم توسعه اقداماتی صورت گرفته است. اما در خودکفایی دولت عملکرد قابل دفاعی نداشت.

به خودکفایی اشاره کردید، ایران زمانی در بحث خودکفایی گندم به موفقیت قابل توجهی رسید، در حال حاضر عملکرد دولت در این زمینه تا چه حد قابل قبول است؟

متاسفانه دولت احمدی نژاد و روحانی نتوانستند خودکفایی در گندم که یکی از کالاهای ضروری است را محقق کنند البته باید تاکید کرد که دولت خاتمی‌در این زمینه به موفقیت دست یافت اما دولت بعد از آن نتوانست این مسئله را تثبیت کند. طبق برنامه توسعه باید در محصولاتی چون ذرت، گندم، چغندر، گوشت قرمز و سفید، شیر و تخم مرغ هم به خودکفایی می‌رسیدیم اما رسما این موضوع عملیاتی نشده است. علاوه بر این در حوزه پوشش بیمه کشاورزی هم عملکرد قابل دفاعی صورت نگرفت هرچند که دولت روحانی با دست‌های خالی در این موضوع بهتر از دولت گذشته کار کرد.

ارزیابی‌ شما در زمینه تولید محصولات به نسبت مصرف آب چیست؟

در کشورهای دیگر برنامه ریزی شده است تا به ازای مصرف هر یک متر مکعب آب 4 کیلو گرم محصول تولید شود اما در ایران با وجود اینکه در قانون تاکید شده است که  ما هم متناسب با استاندارد جهانی محصول برداشت کنیم اما تنها یک کیلو و 500 گرم محصول داریم.  باید مسئولان وزارت جهادکشاورزی و نیرو به این نکته توجه کنند و تلاش شود حداقل به 2 کیلو گرم محصول برسیم تا در مصرف آب صرفه جویی شود. از سوی دیگر باید این مسئله در برنامه ششم توسعه گنجانده شود تا دولت‌های بعد هم افزایش میزان تولید کشاورزی به نسبت آب را در نظر بگیرند.

 در برنامه ششم توسعه که در حال حاضر در مجلس روی آن کار می‌شود چه مسائل و نکاتی باید در بخش کشاورزی در نظر گرفته شود؟

امیدواریم مسئولان جهاد کشاورزی در تصویب برنامه ششم حضور فعال داشته باشند و اهداف مدنظر بخش کشاورزی در شرایط اقتصاد مقاومتی مورد توجه بیشتری قرار کیرد. در برنامه ششم باید اصلاح الگوی بهره برداری کشاورزی، جنگل، آب و خاک در نظر گرفته شود. همچنین باید در زمینه بازده زمین‌ها کشاورزی و یکپارچه شدن این زمین‌ها مفادی دیده شود. از سوی دیگر لازم است سند مالکیت زمین‌ها که هنوز محقق نشده است در قانون برنامه ششم توسعه لحاظ شود. توجه به صانیع تبدیلی، صادرات کشاورزی و افزایش تولید در بخش دام و طیور نیز از دیگر خواسته‌های کشاورزان است که باید در برنامه ششم توسعه کشور بیاید.

برجسته ترین عملکرد دولت روحانی در بخش کشاورزی چیست؟

دولت فعلی اقدامات متنوعی داشت از جمله جلوگیری از تلفات میوه‌های باغی که این موضوع در دولت احمدی نژاد معضل اصلی باغداران بود. دولت روحانی مشکل شیر و تولیدات دامی ‌را نیز برطرف کرده و از تولیدکنندگان حمایت قابل توجهی داشته است. خرید بی‌واسطه محصولات کشاورزی و باغی از دیگر اقدامات برجسته دولت روحانی به شمار می‌رود که تا حدودی توانسته رضایت کشاورزان را تامین کند.