جشنواره و آرزوهای کودکانه ای که برباد رفته است

نوزدهمین جشنواره تئاتر کودک و نوجوان درحالی در همدان در حال برگزاری است که همچنان تئاتر کودک و نه الزاما جشنواره تئاتر کودک ازمهجوریت و محدودیت های بسیار رنج می برد .به گزارش پایگاه خبری فریادگر، این درحالی است که مدیران تئاتر کشور همه ساله با نزدیک شدن به روزجهانی کودک و برپایی جشن ها و جشنواره های گوناگون کودک (اعم ازتئاتر و سینما و.. ) درسطح کشور به طور ناگهانی به یاد کودکان و وضعیت هنر و به ویژه تئاتر آنان افتاده و شروع به شعاردادن هایی که می کنند که نیمی از آن را حتی خود نیز باور دارند. پس عجیب نیست اگر پس از اتمام شعارها، از در بیرون رفته و به سرعت تمامی آن ها را به دست فراموشی می سپارند تا سال بعدی برسد و باردیگر دوباره روز جهانی کودک و جشنواره تئاتر کودک و ادعاهای عجیب و غریب درباره این هنر مهم اما مهجور بیان شده و بازهم از در بیرون رفته و بازهم همه چیز فراموش شود و این است که درطول سال ها همچنان بردور باطل افتاده و این چرخ شعارها می چرخد و کوچکترین اتفاقی برای تئاترکودک و دنیای فانتزی اش نمی افتد .
نمونه این شعارها رامی توان امسال در نشست خبری مدیر مرکز هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دید که درجمع خبرنگاران مدعی شد : « تفاهم‌نامه‌ای را با وزارت آموزش و پرورش منعقد شده که طی آن تولید واجرای عمومی درطول سال برای دانش آموزان جدی‌تر گرفته شود و به تولیدات تئاتر دانش آموزان در مدارس بیش از پیش اهمیت داده شود» .
این ادعا که تاکنون به شکل های گوناگون توسط مدیران تئاتر کشور مطرح شده به گونه ای است که دیگر هر هنرمند و مدرس و خبرنگار تازه کاری نیز آن را باور ندارد و به شعاربودن آن پی برده و می داند که نه کتاب های درسی کودکان در مدارس با فانتزی ذهن آنان هماهنگی دارد و نه موضوعات درسی آنان براساس داستان تئاتری کودکان است و ازهمه مهم تر اینکه نه تئاتر در مدارس از سوی وزارت آموزش و پرورش و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ( با تمامی ادعاهایشان ) جدی گرفته می شود زیرا هیچ واحد، کتاب و حتی تایم ( بخوانید زنگ ) ویژه و تعریف شده ای برای تئاتر در مدارس وجود نداشته و ندارد و هرچه دراین باره گفته می شود خلاف واقعیت است .
دکتر حسن دولت آبادی نمایشنامه نویس، کارگردان و فعال تئاتر کودک درگفت وگو با روزنامه گلشن مهر در این باره گفت: امروزه هر چه موضوع دم دستي پيدا مي‌کنند مي‌گويند براي تئاتر کودک، خوب است. درمدارس هنوز تئاتر کودک را جدي نگرفته‌ايم. ما یک واحد درسی مشخص منسجم برای تئاتر درمدرسه ها نداریم و همه چیزبه سلیقه شخصی مدیر مدرسه بستگی دارد . وی دربخش دیگری از سخنان خود گفت: علاه براین بسیاری از کتاب‌هاي کودک ما از نثر کودکانه برخوردار نبوده و نیست. حتي شماره حروف کتاب ما هم مناسب ذهنيت فانتزي خردسالان نیستند. متأسفانه هنوز اين ديدگاه وجود دارد که برخي مي‌خواهند تئاتر کودک را به حاشيه بکشانند.
حوزه تئاتر کودک در شرایط از مهجوریت و عدم توجه مسئولانش رنج می برد که در زمان نزدیک شدن به روز جهانی کودک تعداد بیشماری از افراد و مسئولان گوناگون حوزه های مختلف کشور از وزارت ارشاد گرفته تا شهرداری و تا وزارت آموزش و پرورش و... داعیه دفاع از تئاترکودک دارند و خود را مسئول مستقیم این حوزه می دانند تا تبلیغات و مصاحبه ها و به زبان عامیانه به به و چه چه ها به آنان بازگردد اما دریغ از زمانی که برای یک اجرای ناقابل تئاتر کودک  یا حتی مشکلات کتاب های درسی کودکان  یا تصویب واحد درسی مربوط به تئاتر بخواهیم به سراغ یک مقام پاسخگو بگردیم. این بار است که ناگهان متوجه می شویم که هیچ نهادی نیست که متولی ، مسئول و پاسخگوی این حوزه باشد و همه به گردن نفر دیگر می اندازند تا یادآور همان مثل معروف « شتر مرغ» باشند .شدت این موضوع تا حدی است که فریاد هنرمندان و پیشکسوتان این هنرمهجور را نیز درآورده است .
داوود کیانیان در گفت وگو با خبرنگار فرهنگی پانا با اشاره به این مطلب که باید در تئاتر کودک و نوجوان یک آسیب شناسی جدی صورت گیرد، گفت: «عمده مشکل اساسی تئاتر کودک و نوجوان این است که این ژانر، متولی مشخصی ندارد و دستگاه ها و نهادهای مختلف به شکل موازی از یکدیگر کار می کنند و به همین دلیل در چند سال گذشته پیشرفتی در این گونه تئاتر دیده نشده است. »
این نبود متولی و برنامه مشخص تا انداره ای به تئاتر کودک و نوجوان صدمه زده که مطابق یک قانون نانوشته آموزش و پرورش مدارس خود را از بُردن دانش آموزان به تماشای تئاتر حتی با رضایت خانواده ها درفرهنگسراهایی منع کرده که بیش از چند قدم تا مدرسه فاصله نداشته و تئاتر را در مدرسه به نوعی زنگ تفریح و تایم استراحت دانش آموزان قلمداد کرده و هیچ انگیزه ای برای بها دادن به این موضوع مهم و خلاقیت برانگیز و پرورش دهنده ذهن دانش آموزان که به نوعی غدای روح آنان نیزمحسوب می شود ندارند.
«عليرضا خمسه» بازیگر نامدار تئاتر و سینمای کشوردر گفت وگو با روزنامه جام جم با ابراز تاسف از نبود برنامه اي جامع و مدون به منظور استمرار طرح تئاتر كودك و نوجوان در ايام سال اظهار كرد: نبود برنامه اي مدون و مستمر به منظور احيا و تقويت تئاتر كودك و نوجوان در ديگر ايام سال، سبب ركود آن و نبود استقبالي درخورشان و منزلت تئاتر كودك و نوجوان شده است. مسئولان  نبايد به تئاتر به عنوان يك شكم پُر كن فرهنگي و ابزاري به منظور پركردن اوقات فراغت كودكان نگاه كرد.
و این درد و معضلی است که سالهاست که فعالان تئاتر کودک و کسانی را که حقیتا به دنبال پیشرفت در این حوزه هستند از شعارهای تو خالی مسئولان به تنگ در آورده و فریاد آنان را بلندکرده است اگرچه که ظاهرا هیچ گوش شنوایی این فریاد هنرمندان را طی سال ها نشنیده و نمی شنود. کودکان دیروز اکنون خود یکی از معترضان به وضعیت تئاتر کودک هستند؛ اگر کسی به حرف آن ها بهایی دهد .
این سخنان که همه ساله در آستانه جشنواره تئاتر کودک و کمی توجه به آن از سوی هنرمندان بارها بازگو شده است اما انگارمسئولان و متولیان تئاتر کودک گوش های خود را محکم گرفته و به تئاتر کودک و نوجوان تنها در حد یک سرگرمی و تفریح سالیانه نگاه می کنند و بس! گویی آنان نمی دانند که هنر نمایش از آن دست ابزارهایی است که به دلیل دنیای سرشار از تخیل و فانتزی خود به راحتی در ذهن کودکان و نوجوانان راه باز می کند و همین ابزار در کنار بُعد سرگرمی آن می تواند به یکی از مهمترین نقاط انتقال مبانی آموزشی، تربیتی و فرهنگی به این گروه سنی به عنوان آینده سازان کشور تبدیل شود.
حسن دادشکر، کارگردان پیشکسوت عرصه تئاتر کودک و نوجوان نیز در گفت وگو با جام جم درباره علل بروز این اتفاق در تئاتر کودک و نوجوان گفت: تئاتر کودک و نوجوان افراد خوش فکر زیاد دارد، اما بازار و شرایط کار در آن فراهم نیست، چون بودجه کافی برایش در نظر گرفته نمی شود. بگذارید رک بگویم تئاتر کودک و نوجوان بودجه ندارد و به همین خاطر ویترینی شده است».
این معضلات که هنرمندان و فعالان تئاتر کودک بارها نسبت به آن اعتراض کرده اند . در چنین شرایطی بی تردید ثبت جهانی شدن تئاتر کودک کشور نیز دردی از وضعیت بحرانی دوا نکرده و تنها شعار و به قولی ویترینی است که صدای مسئولان را بلند کرده و شعار ما خیلی برای این هنر کارکرده ایم را برسر هنرمندان ناراضی این حوزه بلند می کند .
به ویژه اینکه این مدیران حتی به زمان بندی برگزاری تنها اتفاق تئاتر کودک یعنی جشنواره تئاتر کودک نیز توجه نکرده و زمان بندی جشنواره تئاتر کودک را به گونه ای تنظیم کرده اند که به دلیل هم زمانی و هم مکانی با جشنواره سینمای کودک، این جشنواره را تحت الشعاع جشنواره پر سرو صداتری مانند فیلم قرار دهد تا دیگر برای آن موضوع هیچ دلیل و بهانه دیگری جز بی توجهی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و معاونت های زیر مجموعه اش به جشنواره تئاتر کودک ونوجوان نمی توان یافت.
قادر آشنا، مدیر مرکز هنرهای نمایشی در نشست خبری روز شنبه خود با خبرنگاران درباره هم زمانی این جشنواره با جشنواره فیلم کودک و نوجوان و مشكلاتی كه همزمانی برگزاری این دو جشنواره‌ با هم در پوشش خبری و جلب توجه مخاطبان ایجاد می‌كند، گفت:« این روزها با روز جهانی كودك هم‌زمان است و جشنواره فیلم کودک نیز دراین همین زمان برگزار و تمامی توجه ها را به خود مشغول می سازد ،به همین دلیل ما سه ماه قبل نامه‌ای به وزیر نوشته و تقاضا کردیم که زمان جشنواره فیلم را کمی جابه جا کنند .
وی افزود: پس از آن هم بارها از طریق معاونت سینمایی، رئیس سازمان سینمایی ، بنیاد فارابی و .. پی گیری کردیم تا این همه هزینه و زحمت برای جشنواره تئاتر کودک و نوجوان بی ثمر نماند اما متاسفانه تمام پی گیری های ما بی نتیجه مانده و بازهم این دوجشنواره هم زمان با هم برگزارشده و برخی از مشکلات را برای این جشنواره (تئاتر کودک ) به وجودمی آورند!
این موضوع اگرچه بی تفاوتی وزیر ارشاد و معاونان سینمایی اش را نسبت به حوزه مرتبط با فعالیتشان ثابت می کند اما ازآن مهم تر، این سوال به وجود را می آورد که خب اگر وزیر ارشاد و معاونان سینمایی اش برای تئاتر کودک و نوجوان و جشنواره اش اهمیتی قائل نبوده و حاضر به جابه جایی زمان جشنواره فیلم کودک از سه ماه پیش نبودند چرا حمید شاه آبادی ، معاونت محترم هنری وزارت ارشاد که حوزه تئاتر و جشنواره اش به شکل مستقیم به وی مربوط می شود یا قادر آشنا که مدیرمرکز هنرهای نمایشی است و به قول خودش نامه نگاری های فراوان برای جا به جا کردن جشنواره فیلم کودک و نوجوان انجام داده است، خود به عنوان مسئول و دلسوز تئاتر کشور زمان جشنواره تئاتر کودک و نوجوان را کمی تغییر نداده و این جشنواره را از تحت الشعاع قرار دادن جشنواره فیلم نجات نداده است؟ آیا این مسئولان تئاتر کشور حقیقتا نگران جشنواره تئاتر و به ویژه جشنواره تئاتر کودک بوده و هستند یا تنها برای فرار از دست خبرنگاران و منتقدان ، فرافکنی کرده و به اصلاح توپ را به زمین معاونت سینمایی می اندازند؟
درهرحال نوزدهمین جشنواره تئاتر کودک و نوجوان درحالی به نیمه خود می رسد که مدیر مرکز هنرهای نمایشی به راحتی نشست خبری خبرنگاران را به بهانه پرواز داشتن ترک می کند و کسی نیست به او بگوید چرا برنامه نشست خبری را با زمان سفراز پیش تعیین شده ( به اعتراف خودش) هماهنگ نکرده تا پاسخگوی خبرنگاران باشد. دبیر جشنواره تئاتر کودک اعتراف می کند که حقیقتا دیگر نمی خواهد این سِمَت را داشته باشد و خود به موانع و مشکلاتی که مدارس حتی برای تماشای تئاتر ازسوی دانش آموزان دارند اعتراف می کند و جالب این جاست که در این جشنواره نیزهم چون جشنواره تئاتر خیابانی از حضور داوران و هئیت انتخابی که رشته تحصیلی و سابقه کار مرتبط (کودک ونوجوان و حتی دغدغه این تئاتر را داشته باشند ) بی بهره ایم . کسانی مانند مرضیه برومند، ایرج طهماسب، حمید جبلی ، بهروزغریب پور و... که سال ها دغدغه تئاتر کودک داشته و برای رسیدن به نقطه آرزوها در تئاتر کودک ونوجوان عمری را سپری کردند.
صبارادمان