جداسازی جنسیتی، مانع برقراري ارتباط موثر

جمله ي معروفي هست كه بسيار ازآن در مدارس، دانشگاه ها ، جامعه ، محفل هاي خانوادگي و... براي خطاب به نوجوانان وجوانان – دختر و پسر- استفاده مي شود و آن هم اين است که: "ارتباط با جنس مخالف خوب نيست" و بد است و گاها برخي هم به امور ديني آن را ربط مي دهند و عقوبت دنيوي و اخروي را براي آن در نظر مي گيرند. مسئله ي جمله گفته شده در اين نهفته هست كه گويندگان و مطرح كنندگان آن تا به حال به اين انديشيده اند كه بيان و برچسب زدن جنس مخالف چه بار منفي در ذهنيت يك نوجوان در حال رشد -از فرد مقابلش- خواهد گذاشت؟ براي دختر نوجواني كه گفته مي شود نبايد با جنس مخالف خود صحبت كني يا با او ارتباط برقرار كني ، اين جنس مخالف مي تواند پدر، برادر يا اقوام نزديك سببي و نسبي وي باشند و نتيجتا زماني كه در اوج شكل گيري شناخت هاي جنسيتي ، چنين برداشتي با تغيير سطوح زندگي  و آمد و رفت ها از دبيرستان به دانشگاه و از دانشگاه به بازار كار و... همراه شود تا چه نهايت در آن دختر باعث ترديدها و گمان هاي نانوشته مي شود و هر چه هم تلاش كند كه با زاويه ي ديد خود و برداشت هايش،  برخلاف جريان و باور غلط اجتماعي رفتار نمايد به جز سركوب انديشه و رفتارش چيز ديگري نخواهد ديد و صد البته  عكس اين موضوع براي پسران هم صدق مي كند.
نبايد جنس ديگر اين گونه تعريف  شود كه مخالف و نقطه ي مقابل هست و براي رسيدن به صالحيت و جنت بايد از آن دوري كرد .حتي اگر هم خواسته شود كه با حدود سازي محرم هاي شرعي به نحوي آن را حل و فصل کرد بازهم در نوع خود باور اشتباهي است. با اين اوصاف اين سوال براي مسئولين امر و متوليان اجرا، طرح خواهد شد كه  چرا به جاي اينكه با آموزش ها و اجبارهاي قانوني به تخريب انديشه و عقيده ي افراد در خصوص ارتباط با جنس ديگر برنامه ريزي مي كنند، به آموزش و بستر سازي مهارت هاي برقراري ارتباط موثر اهميت نمي دهند؟ اگر نوجوان در كنار آموزش علوم در دوران مدرسه و تربيتي كه سعي مي شود در چارچوب هاي ايدئولوژيكي به وي ديكته شود، با چرايي و چگونگي يك ارتباط موثرو شايسته آشنا و انيس شود، بي شك در آينده ي زندگي خود به شكلي ماهرانه تر مي تواند تفاهم ، هم سويي ، نوع دوستي و برابري را معنادهي كند و حتي در زندگي مشترك و مناسبات اجتماعي و محيط هاي فعاليت حرفه اي و شغلي خود به خوبي و با تناسبي وارسته،  ارتباط هاي لازم را برقرار نمايد. با حذف حضور و همراهي و همكاري نوجوانان و جوانان دختر و پسر در دوراني كه بايد بسيار از هم ياد بگيرند(مدرسه ،دانشگاه و جامعه) همين نتيجه مي شود كه چندين سال است درگير آمار بالاي  انواع خيانت ها( دوستي ، شغلي ، خانوادگي ) ، نا مرامي ها و طلاق هاي  عاطفي و رسمي  شده ايم ، چرا كه ياد نگرفته اند چگونه آستانه تحمل خود را در شكل گيري يك ارتباط مديريت کنند. در يك كلام محدود كرديم و حذف كرديم و هيچ نظر و ايده صحيحي هم  براي توجيه و تببين اشتباه خود نداريم و سال هاست كه از همین تنگ نظري ضربه مي خوريم و ...   
وقتي كه نوجوان جويايِ برتري و شهرت، با آغاز خط گيري هاي بلوغ جسمي و فكري اش تصميم  به شناخت بيشتر رفتاري و كرداري جنس مقابل خودش مي گيرد،  نياز به همياري و همفكري دارد نه اينكه  در جهان خارج از درون آگاهش وي را از چنين شناختي محروم كنند. بنابراين با وجود اين دوگانگي ها سازه اي كه در جان و جسمش تعريف مي شود ، نوعي خطا و اشتباه است كه درآينده در صورت برقراري  ارتباط با جنس ديگر با آن  رو به رو خواهد شد. يعني حقيقتا نمي داند چگونه بايد رفتار نمايد و دوستي كند و آسيب نزند و آسيب نبيند. زندگي مشترك را آغاز مي كند اما به سبب عدم آگاهي ها پس از مدتي با ندانم كاري ها آن را به خطر مي اندازد يا اينكه در حوزه ي شغلي و كاري، چارچوب برقراري ارتباط صحيح با همكار ديگرش را نمي داند و ارزشها و احساسات ديگران را رعايت نمي كند و به زندگي خود و آن ديگري خسران روحي وارد مي كند. با اين محدوديت ها آنان اغلب اوقات، وقتی سعی می کنند با دیگران ارتباط برقرار کنند، گمراه می شوند.  چرا كه نكته اي، سخني يا كلامي  مي گويند و  فرد مخاطب یک چیز دیگر، برداشت مي كند و سوء تفاهم، ناامیدی و درگیری ها بوجود می آید. این مشکلات می تواند در خانه، مدرسه و روابط کاری نيز ایجاد شود.   چرا به جاي آنكه چشم بسته و بدون واكاوي هاي شناختي و  بررسي هاي عقلي و منطقي اين حكم را با نماد شرعي و عرفي تحكيم به اجرا مي كنيم، براي اين فكر نمي شود كه چقدر همراهي و كنار هم بودن زن و مرد مي تواند به هم افزايي و ارتقا ي داشته ها و دانسته ها آن ها  منجر شود.
ارتباط موثر يعني همدلی، یعنی خوش بين  بودن نسبت به ایده های دیگران و حساس بودن به ارزش ها و احساسات آنها؛ يعني تلاش برای دیدن از دیدگاه فرد دیگر ؛يعني آمادگی برای ابراز احساسات و اعتقادات خود و تشویق دیگران برای انجام این کار. بايد پذيرفت كه مهارت برقراري ارتباط موثر در دوران نوجواني و جواني بیش از اين است كه دو فرد فقط به تبادل گفت وگو و اطلاعات و كنش هاي احساسي با يكديگر بپردازند. در حقيقت درک صحت احساسات و باور هاي اين ارتباط هم مهم خواهد بود. صاحبنظران ارتباط موثر را ترکیبی خلاصه وار از  5 مهارت خوب گوش دادن، بيان مطلوب(سخن گفتن ) ، درك ارتباط غیرکلامی، مدیریت استرس در لحظه و احترام به اظهار نظر ديگري مي دانند. كدام يك از اينها مي تواند با اصول و فروع ديني و قرادادهاي اجتماعي در تناقض باشد؟
به سبب مناسبات قانوني كشور در دوران تحصيل مدرسه، جداسازي جنسيتي اعمال شده كه با حكميت اين مقررات آسيب هايي هم در حوزه ي  ارتباط و روابط ها  به وجود آمده است و گويي قرار هم نيست تغييري در اين قانون داده شود. اما گسترده تر كردن اين جداسازي ها را بايد خسران بيشتري دانست كه متاسفانه روز به روز هم بر آن افزوده مي شود و با نتايج ناخوشايندي نيز همراه شده است. البته ذكر اين نكته لازم است كه قصد اين يادداشت تنها ارتباط موثر است و گرنه اين جداسازي ها اگر نباشد بي شك در عرصه هاي مختلف سياسي و اقتصادي و علمي، زنان و مردان هم گام تر با هم مي توانند برای تعالي و پيشرفت كشور تلاش کنند.
درست است كه امروز جامعه زن و مرد كنار هم در اجتماع حاضر شده اند و به فعاليت مشغولند .اما واقعيت اين است كه در همين حضور هم نابرابري ها و جداسازي هاي زيادي به چشم مي خورد. گام برداشتن در مسيري كه به جاي افزايش فاصله هاي جنسيتي به كاهش آنها ختم شود روشن تر و به مراتب موفقيت آميز تر از مسيري خواهد بود كه صرفا جداسازي جنسيتي و نگاه تعصب بي پايه را دنبال مي كند.
زهرا علي اكبري