تعریف«رجل سیاسی» ؛ کماکان نامشخص

«رجل سیاسی » بودن یا نبودن، مسئله ای است که معمولا با نزدیک شدن به انتخابات ریاست جمهوری توجه‌ها را به سوی خود جلب می‌کند، واژه‌ای که به دلیل شفاف نبودنش در قانون اساسی، زمینه را برای تفاسیر سلیقه‌ای و متفاوت باز کرده است. اما این بار برخلاف همیشه حتی بعد از انتخابات ریاست جمهوری نیز بحث‌ها درباره تعریف مشخص «رجل سیاسی» ادامه دارد و جالب اینجاست که نبود تعریف مشخص برای این مقوله مشکلاتی را ایجاد کرده که حتی خود شورای نگهبان نیز در پی حل این معظل است. رییس پژوهشکده شورای نگهبان روند بررسی موضوع «رجل سیاسی» در شورای نگهبان را تشریح کرد.سیامک ره‌پیک در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به اینکه «رجل سیاسی» یکی از شرایط انتخاب شوندگان در هنگام ثبت‌نام انتخابات ریاست جمهوری است، تصریح کرد: در شورای نگهبان این شرایط مورد بررسی قرار گرفت و در سال 92 یک آیین‌نامه داخلی تهیه شد.وی ادامه داد: بعد از ابلاغ سیاست‌های کلی انتخابات بنا بر این شد این شرایط از جمله «رجل سیاسی» تنظیم و اعلام شود. در پژوهشکده شورای نگهبان مطالعاتی صورت گرفت، گزارشی تهیه شد به صحن شورا هم اعلام شد؛ البته شورای نگهبان آن آیین نامه قبلی را هم مجددا بررسی کرد، منتها از نظر زمانی، زمان بررسی‌ها به نحوی بود که مقارن با انتخابات ریاست جمهوری شد.معاون اجرایی و امور انتخابات شورای نگهبان خاطرنشان کرد: وقتی این موضوع به پژوهشکده ارجاع شد، پژوهشکده مطالعاتی را انجام داد و گزارشاتی هم تهیه شد. در مورد روش و متد ورود به این بحث و چگونگی تنظیم این شرایط مدل‌های مختلف پیشنهاد شد که اینها در کنار آن آیین نامه قبلی در جلسه شورای نگهبان مطرح شد، ولی با توجه به شرایط وقت و زمان انتخابات، این جمع‌بندی تا قبل انتخابات 96 انجام نشد.ره‌پیک تاکید کرد: مطالعات در این خصوص ادامه دارد. ان‌شاء الله در آینده اگر شورای نگهبان نتیجه نهایی را تصویب کرد، اعلام خواهد شد.
این در حالی است که مصطفی کواکبیان نماینده مردم تهران چند روز پس از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری دوازدهم در تذکری در صحن علنی مجلس گفت: حماسه بسیار شکوهمند ۲۹ اردیبهشت که به تعبیر مقام معظم رهبری جشن ملی ایران اسلامی بود به همه حماسه آفرینان یعنی ملت ایران تبریک عرض می‌کنم و همین جا از مجلس و شورای نگهبان خواهش می‌کنم با توجه به برگزاری انتخابات باشکوه، حرف و حدیث‌هایی که در تعریف رجال سیاسی و مذهبی وجود دارد را برطرف کنند تا تعداد زیادی در انتخابات ریاست جمهوری ثبت نام نکنند.
همچنین سخنگوی شورای نگهبان دوم اردیبهشت سال 1392 در گفت و گویی با اشاره به این موضوع گفت: در رابطه با رجال مذهبی و سیاسی حالا داریم بحث می‌کنیم. نمی‌خواهم بگویم نظر شورای نگهبان است ولی تا آنجایی که من در شورای نگهبان بودم الزاما این نیست که رجال مذهبی سیاسی الزاما باید حوزوی باشند یعنی دانش آموخته حوزه باشند تا بتوانیم بگوییم که مذهبی ولی از این طرف صرف اینکه فردی واجباتش را انجام می‌دهد باز به این فرد هم گفته نمی‌شود مذهبی، مذهبی در واقع شاید به افرادی اطلاق بشود که یک انگیزه‌ای هم در ترویج مذهب داشته باشد یعنی علاوه بر اینکه نسبت به واجبات و ظایف شرعی خودشان آگاه هستند و معتقد هستند و آنها را انجام می‌دهند علاوه بر این در ترویج مذهب نقشی داشته باشند. داشتیم افرادی که مذهبی بودند اما اعتقادی به ترویج مذهب نداشتند.
عباسعلی کدخدایی گفت: سیاسی آن است که نقش موثری در تحکیم پایه‌های نظام داشته باشد حضور فعالی در فعالیت‌های نظام داشته باشد فراتر از یک ارتباط ساده اداری است.می‌خواند ولی هیچ اعتقادی ندارد که فراتر از حیطه شخصی خودش مذهب را ترویج بدهد بنابراین همه می‌توانند آن مصداق مذهبی بودن را داشته باشند.وی ادامه داد: «در بحث سیاسی هم به همین صورت است در امور سیاسی هم اینکه حالا فردی صرفا کارمند دستگاه‌های اجرایی هست یا در این جامعه زندگی می‌کند و به نوعی با این دستگاه‌های اجرایی ارتباطی دارد صرفا سیاسی گفته نمی‌شود. سیاسی آن است که نقش موثری در تحکیم پایه‌های نظام داشته باشد حضور فعالی در فعالیت‌های نظام داشته باشد و فراتر از یک ارتباط ساده اداری است.»
این موضوع فقط موجب شکایت بهارستانی‌ها و اعضا شورای نگهبان نشده و معاون رئیس جمهور نیز نسبت به آن واکنش نشان داده است. معاون رییس‌جمهور در امور زنان و خانواده گفت: رجل سیاسی یک مساله است که باید به آن پاسخ داده شود و با پاک کردن صورت مساله نباید گمان شود که این مساله حل شده است. شهیندخت مولاوردی در نشست «زنان و مساله رجل سیاسی» افزود: تعریف و تفسیر رجل سیاسی یک دغدغه اساسی است که سالیان سال وجود داشته است و ما به دنبال پاسخ مناسب برای آن هستیم.
وی در ادامه گفت: براساس قانون یکی از شروط قضاوت، به صراحت مرد بودن ذکر شده است. قانون گذاران می‌توانستند همین شرط را برای رییس جمهور نیز بگذارند اما به پیشنهاد شهید بهشتی شرط رجل سیاسی-مذهبی بودن ذکر شد.معاون رییس جمهور در امور زنان و خانواده با اشاره به سابقه حضور زنان به عنوان کاندیدای ریاست جمهوری گفت: از دوره هشتم انتخابات ریاست جمهوری، زنان به عنوان کاندیدا ثبت‌نام کرده‌اند البته به هیچ وجه تاکنون به صراحت اعلام نشده است که زنان به دلیل جنسیت خود احراز صلاحیت نشده‌اند. 137 زن نیز برای دوازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری ثبت‌نام کردند که هیچکدامشان احراز صلاحیت نشدند اما این خبر در هیاهوی رد صلاحیت مردان صاحب نام گم شد و شورای نگهبان نیز تاکنون نفیا و اثباتا درباره کاندیداتوری زنان درباره انتخابات ریاست جمهوری اظهارنظر نکرده است.مولاوردی در مورد سیاست‌های کلی انتخابات که سال گذشته ابلاغ شد، گفت: «یکی از جزءهای بند۱۰این سیاستها شورای نگهبان را مکلف می‌کند که معیارهای دقیق مدیر و مدبر و رجل سیاسی بودن را تعریف و اعلام کند. امیدوار بودیم این تعریف تا پیش از ثبت‌نام برای انتخابات این دوره ریاست جمهوری مشخص شود تا نه فقط زنان بلکه مردان شرایط خود را با معیارها تطبیق دهند و شاهد وضعیتی که در مقابل چشم جهانیان اخیرا اتفاق افتاد نباشیم.» چند پهلو بودن واژه «رجل سیاسی» و حاشیه سازی‌هایش تنها در سال‌های سیاسی اخیر به یک معادله چند مجهولی مبدل نشده است، بلکه بالا و پایین کردن این واژه و مباحثات بر سر آن به همان زمانی که نطفه این کلمه در حال بسته شدن بود، بازمی‌گردد. شاید اگر همان روزهای ابتدایی شکل گیری نظام جمهوری اسلامی تعریفی روشن از این واژه‌ها صورت می‌گرفت، «خط کشی» به اسم رجل سیاسی و مذهبی در دست شورای نگهبان بالا و پایین نمی‌رفت. همان خط کشی که طی سالهای اخیر فضا را برای دور ماندن برخی چهره‌ها از حضور در رقابت‌های انتخابات ریاست جمهوری باز کرده است تا آنها با همین متر و معیار رفوزه زودهنگام رقابت‌ها شوند. از این رو بنظر می‌رسد با مشخص شدن معیارهای رجل سیاسی بسیاری از حاشیه‌ها مرتفع شود.