کودک من باهوش است اما یاد نمی گیرد

هرکودکی پس از اینکه پا به عرصه هستی می گذارد شروع به دریافت و پردازش وذخیره اطلاعات در ذهنش می  کند (‌حتی در شکم مادر) و برای آغاز و ادامه زندگی در این جهان نیاز به این اطلاعات بسیار محسوس و قابل توجه است ولی اگر این فرآیند به هر دلیلی مختل بشود قسمت هایی از مغز ناکارآمد باقی می ماند و دستیابی به تکامل آن، زمان بر و با تلاش بسیار زیاد مقدور می شود. در این یادداشت نگاهی خواهیم داشت بر مسایل و مشکلاتِ کودکان مبتلا به اختلالات یادگیری (‌Learning disability) که به اختصار از آنان به عنوان کودکان (LD) نام می برند.
کودکان مبتلا به اختلالات یادگیری عموما تا سن مدرسه ازسایر کودکان قابل تشخیص نیستند زیرا تیزهوش هستند و حتی از نظر ظاهری شاید دارای بدنی قوی، ‌گوش و چشم هایی تیز هم باشند ولی در کلاس اول با مشکلاتی نظیر ناتوانی در خواندن (‌نارسا خوانی)،‌ نوشتن (‌نارسا نویسی) یا انجام محاسبات ریاضی و دستخط بد روبرو شوند. مشکلاتی که غالبا با نقص توجه و تمرکز همراه است. در چنین شرایطی اولین برچسبی که به دانش آموز زده می-شود برچسب تنبلی و شلختگی است در صورتی که تنبلی بی معناترین انگی است که به آنان نسبت می دهند زیرا دانش آموز کنترلی روی ناتوانی اش ندارد. این کودکان در دنبال کردن دستورات مشکل دارند و غالبا بی نظم و فراموشکارند. در انجام تکالیف بسیار کند و بی حال هستند و به دلیل نقص حرکتی ظریف نیز از انجام بعضی امور مانند بستن بند کفش، ‌بستن زیپ،‌ رنگ آمیزی، کشیدن خط صاف و بازکردن درب بوسیله کلید ناتوان هستند.
شاید اختلالات حرکتی که مهمترین آنها بیش فعالی است یکی از فراوان ترین اختلالات حرکتی در این کودکان باشد که پس از مشکلات درسی دومین مسئله مهم در بروز مشکلات در خانه و مدرسه باشد. البته در خیلی از موارد اختلالات یادگیری همراه یا بدون بیش فعالی است که اگر با خشم و سرخوردگی ناشی از عدم موفقیت در موارد گوناگونی که این کودکان با آن روبرو هستند ادغام شود جنب و جوش و آزار رساندن به سایرین افزایش می¬یابد و به همین دلیل عموما این کودکان قادر به برقراری ارتباط صحیح با دیگران نیستند. کم فعالی یکی دیگر از علایم این کودکان است،‌ به عبارت دیگر این کودکان فعالیت حرکتی محدود و غیر طبیعی دارند و به همین دلیل که جزء کودکان آرام به حساب می آیند مشکلاتشان دیرتر شناخته می شود. از دیگر موارد اختلال حرکتی می¬توان به ناهماهنگی اشاره کرد مانند پریدن،‌ جهیدن،‌ نقاشی که در انجام این کارها بسیار ناشی و اصطلاحا دست و پا چلفتی هستند و عموما در بازی های گروهی برای گروه یک عضو دردسرساز به شمار می¬آیند که در گروه بندی، کودکان دیگر آنها را نمی خواهند .
عملکرد درسی و فعالیت های این کودکان به هیچ وجه با هوشبهر آنها همخوانی ندارد و همین موضوع والدین و آموزگاران را به تعجب می اندازد که دانش آموزی که تا چند دقیقه پیش اسامی علمی چندین گونه از دایناسورها را بدون لحظه ایی توقف نام می¬برد چطور از یادگیری یک مساله ساده ریاضی یا نوشتن املای صحیح کلمات ناتوان است و همین تفکر باعث می¬شود که این کودکان با عنوان تنبل یاد شوند. ناتوانی در مهارت حل مساله که بنیاد تمام دانش هاست تاثیر نامطلوبی بر عزت نفس و ارتباطات اجتماعی آنها می گذارد. افزون بر موارد یاد شده این کودکان در حافظه فعال ،‌حافظه شنیداری و حافظه دیداری بسیار ضعیف هستند .
ناآگاهی والدین و آموزگاران در شناخت و درمان این مشکل می تواند کارخانه تولید ناهنجاری ها و معضلات برای اجتماع باشد و تنبیه و سرزنش و تحقیر یک اختلال بزرگتر به نام اعتماد به نفس پایین را به مجموعه مسایل این کودکان اضافه خواهد کرد . شرم ناشی از توبیخ برای کاری که خارج از اراده کودک است منجر به تخلیه آن به وسیله خرابکاری و خشونت در مدرسه و خانواده می شود.
معضل جدی کودکان مبتلا به اختلالات یادگیری تحت تاثیر چند عامل به وجود می آید؛ اولین و مهمترین عامل ژنتیک است،‌عموما والدینی که در کودکی دچار این اختلال بوده اند کودکانی با این مشکلات به دنیا می¬آورند. سایر عوامل عبارتند از تغذیه نامناسب، ‌عوامل فرهنگی و اجتماعی، عدم دسترسی به آموزش و محرومیت های عاطفی که می¬توانند منجر به بروز اختلالات شوند. مسمومیت با سرب از دیگر عوامل این اختلالات است که عموما بوسیله ی آلودگی هوا و بنزین های نامرغوب بوجود می آید در تحقیقاتی که توسط سازمان محیط زیست انجام شده است سطح بالای تطابق مسمومیت میان کودکانی که با سرب مسموم شده اند و کبوترهای شهری بدست آمده است (‌کبوترهای شهری فقط در منبع تنفس یعنی هوا با ساکنان شهرها وجه مشترک دارند که نشاندهنده وجود میزان بالای سرب در هوای شهرهاست)‌.
به هرحال کمک به رفع این اختلال قبل از سنین نوجوانی می تواند جلوی به وجود آمدن خیلی از آسیب های بزرگتر را بگیرد آموزگاری که به مشکل این کودکان واقف است باید بطور غیر مستقیم آتش اشتیاق و التهاب کودک را برای آموختن دامن بزند و با انواع مختلف روش هایی که در درمان آنها به کار می رود (‌مجموعه بازی هایی ساده و جالب) ‌مطالب را به آنها ارائه و گنجینه اطلاعاتی کودک را همانند سایر همسالانش غنی کند. سیستم حمایتی قوی شامل خانواده و کادر مدرسه نیزمی¬تواند زمینه را برای آموزش این کودکان فراهم نماید . این کمک ها شامل بازی های هدفمندی است که مخصوص این کودکان طراحی شده است که البته بازی هایی بسیار ساده و کاربردی و با وسایل ساده قابل تهیه کردن می¬باشند همچنین بازی هایی که شامل دست ورزی با مواد طبیعی نظیر گل و خمیر راهی بسیار مطلوب جهت تقویت عضلات ظریف کودکان است .کمک های والدین و کادر مدرسه شامل نظم دادن به وقت و فعالیت های جسمی و ورزشی است که باید با احترام و محبت به این کودکان همراه شود تا نتیجه مطلوب بدست آید . در مورد این کودکان باید باورهای غلط و پیشداوریها را کنار گذاشت و با اتحاد بین والدین و مدرسه آموزش هدفمند و ساخت هویت یکپارچه به رفع مشکلاتشان کمک کرد .
ساغر شمس