شام بدون اسد

گروه بین‌الملل - علی ودایع: با سرعت برق و باد، دمشق توسط معارضین مسلح سوری تصرف شد تا سقوط رژیم بعث به سرخط رسانه‌های جهان تبدیل شود. حکومتی که از بهارعربی جان سالم به‌در برده‌بود؛ ظرف 10 روز ساقط شد.
به گزارش مردم سالاری آنلاین ،مخالفان مسلح پس از تصرف شهرهای شمالی و جنوبی سوریه، وارد دمشق شدند و درچشم برهم زدنی حکومت سوریه را ساقط کردند. حالا با سقوط «بشاراسد» رئیس‌جمهوری سوریه ، مردم با شادی و پایکوبی به خیابان آمده اند.
رئیس‌جمهوری سوریه از بهار عربی در سال 2011 ، حداقل 13 سال وقت داشت زخم‌های جنگ داخلی را ترمیم کند اما نه تنها دست به اصلاحات نزد که رویه‌های اشتباه گذشته را ادامه داد. گفته می‌شود اسد گمان می‌کرد صرفا باید مطالبه حمایت بی‌چون و چرا از متحدین خارجی داشته باشد و در داخل امور را رها کرده بود. داستان زمانی پیچیده شد که در فضای پسابهارعربی ، ارتش سوریه به عنوان رکن بنیادین قدرت حزب بعث هم تاحدودی مورد بی‌مهری قرار گرفت. شایعاتی هم وجود دارد که رئیس‌جمهوری سوریه پنهانی دست دوستی به سمت دولت‌های متخاصم دراز کرده‌بود.
معارضین مسلح سوری با هدایت تحریرالشام پس از 10 روز به دمشق رسیدند. آنها در ابتدا حلب را تصرف کردند و سپس سراغ حماه رفتند. معارضین روز شنبه از جنوب سوریه حرکت خود را به سمت دمشق آغاز کردند و صبح یکشنبه پس از تسلط بر حمص، دمشق را تصرف کردند. نکته ویژه اینجاست که پیشروی‌های معارضین با مقاومت چندانی از سمت ارتش سوریه مواجه نشده‌است.
روایت مسکو از تحولات دمشق
وزارت امور خارجه روسیه در واکنش به تحولات اخیر سوریه در بیانیه‌ای که در پیام‌رسان «تلگرام» منتشر شد، اعلام کرد: در نتیجه مذاکرات میان بشار اسد و چند تن از مشارکت‌کنندگان در درگیری مسلحانه در خاک جمهوری عربی سوریه، او تصمیم گرفت از ریاست جمهوری کناره‌گیری و کشور را ترک و دستور انتقال مسالمت‌آمیز قدرت را صادر کند.
این وزارتخانه با تاکید بر اینکه روسیه در این مذاکرات دخالتی نداشته است، افزود که مسکو به شدت نگران تحولات ناگهانی در سوریه است.
وزارت امور خارجه روسیه افزود که «ما خواهان احترام به دیدگاه‌ همه گروه‌های قومی و مذهبی در جامعه سوریه هستیم و از تلاش‌ها برای ایجاد یک روند سیاسی فراگیر بر اساس قطعنامه ۲۲۵۴ شورای امنیت سازمان ملل متحد حمایت می‌کنیم».
مسکو تاکید کرد که پایگاه‌های نظامی روسیه در سوریه در وضعیت آماده‌باش کامل قرار دارند و در حال حاضر هیچ تهدید امنیتی قابل‌ توجهی متوجه آن‌ها نیست.
حفظ ساختار دولت سوریه
مخالفان مسلح سوری در اولین بیانیه کوتاه خود در شبکه تلویزیونی رسمی خواهان حفاظت از اموال و دارایی‌ها کشور سوریه شدند.
مخالفان مسلح سوری که خود را «اتاق عملیات آزادسازی دمشق» خواندند ؛ از عناصر مسلح سوری و مردم سوریه خواستند که از همه اموال و دارایی‌های کشور سوریه حفاظت کنند. از سوی دیگر ، «محمد الجلالی» نخست وزیر سوریه اظهار داشت:‌ «امیدوارم دوران جدیدی برای سوریه آغاز شود. دست خود را به سوی شهروندان سوری دراز می‌کنیم و از آنها می‌خواهم به اموال عمومی آسیب نرسانند.»
نخست وزیر سوریه گفت: «برای هر تصمیمی که ملت سوریه اتخاذ کند آماده ایم و آماده همکاری با هر رهبری که مردم سوریه انتخاب کنند، هستم. سوریه خانه من است و من در خانه خود می‌مانم و آماده حمایت از ادامه پیشبرد امور دولت موقت هستم.» محمد الجلالی گفت: معتقدیم که سوریه برای همه مردم سوریه است و می‌تواند روابط خوبی با همه کشورهای همسایه برقرار کند.
ذوق محتاطانه اسرائیل
منابع خبری عصر دیروز گزارش کردند که جنگنده اسرائیلی زرادخانه موشکی ارتش سوریه در فرودگاه نظامی المزه و کفرسوسه را مورد تهاجم قرار دادند. رژیم صهیونیستی سقوط اسد را یک اتفاق ویژه قلمداد کرده‌است. «بنیامین نتانیاهو» نخست‌وزیر اسرائیل رسما از این اتفاق ابراز خوشحالی کرده‌است.
رادیو ارتش رژیم صهیونیستی گزارش داد که کابینه این رژیم امروز تصمیم به اشغال منطقه جبل الشیخ سوریه و ایجاد منطقه حائل کرد.کمی پیشتر ارتش رژیم صهیونیستی از اشغال یک پایگاه نظامی در جبل الشیخ در پی خروج سربازان ارتش سوریه خبر داد.
در همین حال، رسانه‌های رژیم صهیونیستی گزارش دادند که این رژیم برای انجام حملات پی در پی به سوریه طی روزهای آتی آماده می‌شود.
در همین حال، پایگاه خبری صهیونیستی واللا امروز یکشنبه نوشت که رژیم صهیونیستی تماس مستقیم و با واسطه با گروه‌های متعدد در سوریه از جمله گروه مسلح «هیات تحریر الشام» دارد.
منابع خبری رژیم صهیونیستی گزارش دادند که تانک‌های ارتش رژیم اسرائیل ساعات اولیه صبح دیروز از حصار مرزی جولان اشغالی عبور کرده و زمینی وارد خاک سوریه شده اند.
این منابع افزودند که نیروهای ارتش رژیم اسرائیل به طور گسترده به همراه تانک‌های خود وارد منطقه «القنیطره» در جنوب سوریه شده‌اند. منابع خبری رژیم صهیونیستی اضافه کردند که ارتش این رژیم به انبارهای تسلیحاتی در منطقه جولان حمله کرده است.
برخی منابع دیگر از ورود نیروهای ارتش رژیم صهیونیستی به منطقه «خان ارنبه» در جولان و تقویت نیروهای خود در منطقه حائل جولان اشغالی خبر دادند.همزمان ارتش رژیم صهیونیستی منطقه اشغالی جولان سوریه را منطقه بسته نظامی اعلام کرد. روزنامه واشنگتن پست معتقد است که درگیری جبهه مقاومت با رژیم صهیونیستی و دغدغه‌های مسکو درباره جنگ اوکراین منجر به نادیده گرفتن وضعیت سوریه شده‌است.
چند سوال ترسناک
در میانه‌های دومینوی بهار عربی(سال 2011) ، سوریه به بهشت تروریست‌ها تبدیل شده بود. وضعیت فاجعه‌بار سوریه با حضور ده‌ها گروه تروریستی تکفیری به یک تهدید راهبردی برای شرق و غرب تبدیل شده‌بود. با تصرف دمشق توسط تحریرالشام حالا بار دیگر این سوال مطرح می‌شود که سیطره این گروه سابقا تروریستی مرتبط با القاعده تا چه اندازه می‌تواند شرایط را در سوریه به نفع گروه‌های تندرو و رادیکال تغییر دهد؟
در میان هلهله خیابان‌های دمشق ، حلب ، لاذقیه و چندین شهر دیگر سوریه یک نگرانی بنیادین پنهان است ؛ آیا تجربه لیبی در شام تکرار می‌شود؟
واشنگتن پست در پاسخ به این ابهام‌ها می‌نویسد که با توجه به سرمنشا تحریرالشام و پیوندهای تاریخی آن با داعش و القاعده، همه کشورها، از خاورمیانه گرفته تا آمریکا، در حال آماده سازی برای این احتمال هستند که حکومت دمشق ممکن است تحت سیطره یک جناح شبه‌نظامی قرار گیرد که واشنگتن آن را رسما تروریستی اعلام کرده است.
یکی از مقامات خاورمیانه که خواست نامش فاش نشود، با اشاره به همین تحولات گفت: «تحریر الشام ممکن است تغییر کرده باشد، اما ایدئولوژی اساسی آنها همان است که بود.»
برخی از دیپلمات‌ها می‌گویند که سخنان سران تحریر الشام تنها لفاظی است. نگرانی فزاینده این است که سایر گروه‌های مسلح همانند داعش از فروپاشی قدرت در سوریه برای به دست آوردن قلمرو جدید استفاده کنند. دولت اسلامی عراق و شام همچنان در برخی روستاها و شهرهای بیابان‌های مرکزی و شرقی سوریه منتظر فرصت است. موضوعی که بی تردید می‌تواند پیامدهای امنیتی بسیاری برای کل خاورمیانه خواهد داشت.
پیوندهای پنهانی با تروریسم تکفیری
تحریرالشام با عنوان «جبهه النصره» شناخته می شد و پس از آن هرگونه ارتباط با داعش به عنوان سازمان مادر را رد کرد. در سال ۲۰۱۶، ابومحمد الجولانی رهبر تحریر الشام جدایی خود را از القاعده و سایر گروه‌های افراطی نیز آشکارا اعلام کرد.
جولانی از آن زمان به دنبال ایجاد تصویری میانه روتر و شکیبا از خود است. وی به تازگی در مصاحبه با رسانه‌های غربی از جمله شبکه تلویزیونی «سی ان ان» و روزنامه «نیویورک تایمز» در مورد اقلیت‌های قومی و مذهبی سوریه صحبت کرد و گفت: «هیچکس حق ندارد گروه دیگری را از بین ببرد. این گروه‌ها صدها سال است که در این منطقه با هم زندگی می کنند و هیچکس حق حذف آنها را ندارد».
وی حتی پیشنهاد انحلال سازمان خود و ایجاد دولتی جدید به نمایندگی از تمامی بخش‌های سوریه را ارائه کرده است.
از سوی دیگر، معز مصطفی مدیر اجرایی گروه ویژه اضطراری سوریه مستقر در واشنگتن در واکنش به تحولات کشورش و امکان تغییرات اساسی در گروه تحریر الشام گفت: «شهروندان حلب تا حد زیادی از جنگجویان این گروه استقبال کرده اند. یکی از رهبران برجسته جامعه ارتدوکس مسیحی این شهر نیز اعلام کرده است که محله‌های مسیحی بی هیچ مانعی، تزئینات کریسمس را انجام می دهند».
وی که این اظهارات را در سخنرانی برای «موسسه واشنگتن» ارائه می کرد، با انتقاد از درخواست‌های دولت بایدن و سایر کشورهای غربی برای کاهش فوری درگیری‌ها، افزود: «تنش زدایی از چه چیزی؟ آزادسازی شهرها از دست رژیم اسد؟» با این وجود گروهی از تحلیلگران مستقر در آمریکا و خاورمیانه معتقدند که ادعاهای جولانی مبنی بر انجام اصلاحات هنوز آنها را متقاعد نکرده است. این گروه از ناظران با تشبیه تحریر الشام به طالبان در افغانستان که در سال ۲۰۲۱ کنترل این کشور را بدست گرفتند، نیز یادآور شده اند که سران طالبان در روزهای نخست وعده سبک حکومتی مسالمت آمیز و مبتنی بر سازش را داده بودند.
واشنگتن پست در پایان تاکید کرده است که ماهیت و نیت تحریرالشام همچنان روشن نیست و ممکن است تا هفته‌ها و ماه‌ها نامعلوم باشد و شاید زمانی عیان شود که دیگر حکومت جولانی و پیروانش عمیقا در سوریه ریشه دوانیده است.