تغيير صف‌آرايی در شمالگان

گروه بين‌الملل - علي ودايع: فضاي روابط بين‌الملل در نقطه انفجار گرفتار شده است. جنگ اوکراين بدون چشم انداز مشخصي ادامه دارد ؛ در شرايطي که امکان استفاده مسکو از سلاح اتمي پررنگ تر از هر زمان ديگر است ، جنگ غزه منجر به بي سابقه ترين سطح تنش بين ايران و اسرائيل شده است. از خاوردور هم خبر مي رسد که تمرين چيني‌ها براي تصرف تايوان به يک روند معمول تبديل شده است. وضعيت بغرنج در شرايطي است که اصطکاک اصلي در جايي ديگر است.
به گزارش مردم سالاری آنلاین ،کرملين از سال 2008 و پس از نصب پرچم روسيه در عمق اقيانوس شمالي براي همه خط و نشان کشيد. قطب شمال واقع در شمالي‌ترين نقطه روي زمين و در مجاورت قلمرو هشت کشور شامل روسيه، نروژ، سوئد، فنلاند، دانمارک، کانادا، ايالات متحده و ايسلند است که همه آنها به جز روسيه عضو ناتو هستند.
منطقه قطب شمال به دليل تغييرات اقليمي دستخوش تغييرات بي‌سابقه‌اي شده است و کارشناسان عقيده دارند ذوب شدن يخ‌ها عرصه‌هاي جديدي براي رقابت بين کشورها ايجاد خواهد کرد که از جمله آنها دسترسي به مسيرهاي تجاري جديد و گنجينه‌هاي عظيم منابع طبيعي است که هر کشوري آرزوي دستيابي به آنها را دارد. قطب شمال که زماني يک بيابان يخ زده بود، به سرعت تبديل به يک منطقه براي مانورهاي ژئوپليتيکي مي‌شود. سازمان زمين شناسي آمريکا تخمين زده است که قطب شمال حدود 90 ميليارد بشکه از منابع نفتي کشف نشده جهان را در خود جاي داده است.
علاوه بر اين، دسترسي به مسيرهاي تجاري موجود مانند مسير دريايي شمال (NSR) يا مسير دريايي ترانس قطبي (TSR) مي‌تواند زمان حمل و نقل و مصرف سوخت را به شدت کاهش دهد به طوري که قادر است مسير يک بندر واقع در شمال اروپا را به کشورهاي آسيايي نسبت به مسير سنتي کانال سوئز 40 درصد کوتاه‌تر کند.
هرجا که تضاد منافع و کمبود منابع بين قدرت‌ها باشد ؛ پاي تنش نظامي هم وسط کشيده مي‌شود. تنش‌هاي شمالگان در قلب آتش جنگ اوکراين داغ شده است.
پرواز بمب افکن‌هاي روسي روي خط مرزي با همسايگان قطبي به ويژه آمريکا به نوعي خط و نشان کشيدن روسيه براي متحدين غربي ناتو است. در اين مسير اژدهاي زرد هم با ارتش سرخ همراهي مي‌کند.
حالا پولتيکو فاش کرده که ارتش آمريکا مشغول تقويت حضور نظامي در نزديکي آلاسکا است. در همين چارچوب حضور ناو جنگي «يو.اس .اس استرت» آمريکا در کنار استقرار سامانه موشکي دوربرد با نشانه گيري اهداف چيني و روسي يک اتفاق استراتژيک است.
از سوي ديگر، نيروهاي ويژه آمريکا به آلاسکا هلي برد شده اند و اسکادران‌هاي جنگي نيروي هوايي آمريکا در وضعيت زرد قرار گرفته اند.
دکترين جنگ اقيانوس‌ها
کرملين در ميانه جنگ اوکراين اقدام به بازنويسي دکترين اتمي روسيه زد. اقدامي که مجوز براي واکنش اتمي و استفاده از تسليحات اتمي در واکنش به تهديدات حيثيتي را صادر مي‌کند. نکته اينجاست که دکترين ناوگان جنگ روسيه نيز تغييراتي داشته است. روسيه به دنبال گزينه جنگ در اقيانوس‌ها است. در اين چارچوب ، مسکو به سراغ قدرت‌نمايي در حوزه هند-اقيانوسيه و شمالگان رفته در حالي که روابطش با چين به لطف جنگ اوکراين تعميق مي‌شود. کشتي‌ها و هواپيماهاي ارتش روسيه که دست به يک سري رزمايش‌ها در ابعاد گسترده در حوزه اقيانوس آرام زده، در حالي که پکن و مسکو به هم نزديک‌تر شده و روابط اقتصادي خود را نيز در زير سايه تحريم‌هايي که عليه آن‌ها اعمال شده تقويت مي‌کنند.
اخيرا «سرگئي لاوروف» وزير امور خارجه روسيه هشدار داد: «مسکو براي جنگي با ناتو در حوزه شمالگان کاملا آمادگي دارد.»
بر اساس گزارش رسانه‌هاي دولتي روسيه، لاوروف در اظهارنظرهايش در يک مستند که نخستين بار روز جمعه انعکاس يافت، گفت: «ما شاهديم ناتو در حال تشديد مانورهاي نظامي خود در ارتباط با بحران‌هاي ممکن در حوزه شمالگان است. کشور ما کاملا براي دفاع از منافعش به طور نظامي،‌سياسي و از نقطه نظر فن‌آوري‌هاي دفاعي آماده است.»
روسيه همواره مي‌گويد که  «شمالگان خاک ائتلاف شمالي ناتو نيست.»
تهديد بزرگ براي آمريکا و متحدين ناتو اين است که روسيه در شمالگان دست برتر را دارد. روسيه از سال 2014 وجوه هنگفتي براي توسعه زيرساخت‌هاي نظامي در دايره قطب شمال سرمايه گذاري کرده است و بيش از 50 پايگاه قطب شمال دوران شوروي از جمله فرودگاه‌، ايستگاه‌هاي رادار، بنادر، سکوهاي پرتاب موشک و محوطه‌هاي دريايي بازسازي شده و تعداد بيشتري از زيرساخت‌هاي نظامي تجاري نيز در حال افزودن به اين تعداد هستند.
تنش در آسمان شمالگان
در ماه ژوئيه يک فرماندهي نظامي مشترک بين آمريکا و کانادا موسوم به «فرماندهي دفاع هوا-فضاي آمريکاي شمالي» (نوراد) اعلام کرد بمب‌افکن‌هايي از چين و روسيه را در فاصله 200 مايل مانده به سواحل آلاسکا رهگيري کرده است.
به نوشته پالتيکو اين اولين بار بوده که هواپيماهاي نظامي روسيه و چين در ضمن اجراي عمليات مشترک در آنجا مورد رهگيري قرار گرفته‌اند و آنها از يک پايگاه هوايي روسيه برخاسته بودند.
«دن ساليوان»، سناتور جمهوري‌خواه آمريکايي ايالت آلاسکا گفت که «وضعيت به دليل افزايش تکرر و ابعاد فعاليت‌هاي نظامي روسيه و چين در اين منطقه نگران کننده است».
او با اشاره به اينکه براي تقويت زيرساخت و حضور نظامي در آلاسکا با رهبران ارتش آمريکا لابي گري کرده اظهار کرد: «جنگنده‌هاي آمريکايي از يک پايگاه هوايي در فاصله تقريبا 1000 مايل دورتر پاسخ دادند و لازم است که زيرساخت‌هايي در آلاسکا براي سريع‌تر کردن واکنش‌ها و پاسخ‌ها وجود داشته باشد».
برنامه مفصل پنتاگون
به نوشته پالتيکو، استقرار نيروهاي نظامي جديد ايالات متحده در آلاسکا و آماده باش آن‌ها در بحبوحه رهگيري مکرر هواپيماهاي تجسس و شناسايي روسيه در نزديکي حريم هوايي ايالات متحده و آغاز يک رزمايش بزرگ چين و روسيه در درياي ژاپن موسوم به «اقيانوس 2024»  با شرکت ده‌ها کشتي جنگي و بيش از 120 هواپيماي نيروي دريايي صورت مي‌گيرد.
حدود 130 سرباز لشگر يازدهم هوابرد ارتش ايالات متحده و تيپ اول و سوم نيروهاي ضربت چند دامنه اي اين ارتش واحدهايي را به منطقه شميا در جزاير آليوتي آلاسکا به عنوان بخشي از يک مانور از پيش برنامه ريزي شده فرستاده اند.
ارتش آمريکا همچنين دست به استقرار يک سامانه موشکي «هايمارس» که از پايگاه مشترک لوئيس-مک‌کورد در واشنگتن منتقل کرده و رادارهايي براي رديابي تهديدات هوايي در آلاسکا زده است.
ناوشکن يو.اس.اس استرت هم اوايل ماه جاري ميلادي بندر محل استقرار خود در سن ديگو را ترک کرد  وچند روز پيش بعد از گشت زني در درياي برينگ در بندري منطقه داچ‌هاربر در حدود 1100 مايلي جنوب غربي انکوريج در جزاير آلوتي آلسکا که به ندرت مورد استفاده قرار مي‌گرفت مستقر شد.
اگرچه روسيه و تا حدودي چين به ظاهر قصد دارند بر قطب شمال مسلط شوند و هرچند در حال حاضر هيچ رقابت و درگيري در منطقه شمال بين کشورها وجود ندارد، ولي ممکن است ائتلافي بين کشورهاي همسايه قطب شمال ايجاد شود.
بر اساس اين گزارش، علي‌رغم اينکه روابط بين شرق و غرب در پايين‌ترين سطح خود در دهه‌هاي اخير بوده است، حتي با وجود ادامه جنگ در اوکراين، همکاري‌ کشورهاي نزديک قطب شمال به نسبت حالت خنثي داشته است ولي به طور حتم وضعيت در سال‌هاي آينده تغيير خواهد کرد.