اين ويترين مديريت مسئولان است

گروه اجتماعي- سعيد تهراني: هواي تهران و اغلب کلانشهرهاي کشور، طي روزهاي اخير به حدي آلوده بوده که هشدارهاي صادرشده نه فقط براي افراد حساس، بلکه براي کل افراد جامعه بوده و بيم آن مي‌رود در دو روز آينده با افزايش آلودگي بويژه در تهران، شاهد ثبت روزهاي خطرناک هم باشيم.
به گزارش مردم سالاری آنلاین،روز گذشته ميانگين شاخص کيفيت هواي تهران از 165 هم گذشت که بيشترين رقم در يک هفته اخير بود. از جمعه تا ديروز هواي تهران براي همه ناسالم بوده است. در ساير کلانشهرها هم وضعيت هوا نامناسب بود. از آغاز امسال تا ديروز، تهراني‌ها فقط 2 روز پاک داشتند و 137 روز هوا ناسالم بوده که 2 روز به حد خطرناک رسيده است. درحاليکه در سال گذشته در همين مدت زمان، 85 روز هوا ناسالم بوده است که نشاندهنده افزايش آلودگي هوا در سال جاري به دلايل مختلف است که انگشت اتهام بيش از همه به سمت سوخت بي کيفيت خودروها نشانه رفته است.
روز گذشته اغلب شهرهاي مهم استانهاي تهران، البرز و قزوين، همچنين شهرهاي همدان، اراک، يزد و اهواز، داراي هواي ناسالم بودند. آنچه اين روزها در تهران و ساير کلان شهرها مي‌بينيم ويتريني از مديريت مسئولان در سالها و دهه‌هاي اخير است. از نيمه دهه 1380 خورشيدي روند صعودي آلودگي هواي تهران و کلان شهرهاي ديگر شدت بيشتري به خود گرفت و براي نخستين بار تعطيلي مدارس و حتي ادارات به خاطر آلودگي هوا باب شد. طي اين مدت راهکارهاي مختلفي براي بهبود آلودگي هوا مطرح و گاه اجرايي شد اما از يک سو ناکافي بودن اقدامات انجام شده و از سوي ديگر، عدم مديريت واحد در بهبود آلودگي هوا موجب شده اين اقدامات ناکام بماند.
حمل و نقل عمومي‌در شهرهاي بزرگ به ميزان کافي گسترش نيافته است. کيفيت خودروهاي توليدي و سوخت مصرفي آنها مناسب نيست. کمبود گاز در نيمه دوم سال موجب افزايش استفاده از گازوئيل و مازوت در نيروگاهها و کارخانه‌ها مي‌شود. استفاده از خودروي شخصي و همچنين تاکسي‌هاي اينترنتي به شدت افزايش يافته و تعداد بيشماري خودروهاي تک يا دوسرنشين در خيابانها تردد مي‌کنند که حاصل عدم توجه به اصل مهم توسعه حمل و نقل عمومي‌است. همه اين موارد دست به دست هم داده تا اوضاع آلودگي هواي تهران و ساير کلان شهرهاي کشور بدتر و بدتر شود.
نامه اعضاي شوراي شهر به سران قوا
در چنين شرايطي عضو شوراي شهر تهران از نگارش نامه‌اي با امضاي همه اعضاي شورا خطاب به سران سه قوه در مورد وضعيت آلودگي هواي تهران خبر داد؛ آن هم در روزي که مهمترين اقدام اعضا، تغيير نام تعدادي از کوچه‌ها و خيابان‌هاي شهر بوده است تا نشان دهند به جز نامه نگاري، اقدام مهم ديگري در دستور کار اعضاي شوراي نيست! علي اصغر قائمي‌در تذکر پيش از دستور خود با بيان اينکه در شرايط سخت آلودگي هوا قرار داريم و نامه‌اي با امضاء اعضا، خطاب به روساي قواي سه گانه کشور نوشته شده است، گفت: در اين نامه آورده‌ايم که شهروندان تهران در سال جاري تنها دو روز هواي پاک تنفس کردند و اين در حاليست که تعداد روزهاي ناسالم به بيش از 130 روز رسيده است و بنا به گفته مسئولان سالانه 26 هزار نفر در کشور به علت عوارض ناشي از آلودگي هوا جان خود را از دست مي‌دهند. وي با بيان اينکه اين روزها وضعيت آلودگي هواي تهران بحراني‌تر شده است، گفت: توليد 60 درصد از ذرات معلق کمتر از 2.5 ميکرون توسط منابع متحرک همچون خودرو و موتورسيکلت است و تجارب موفق ساير کشورها نشان مي‌دهد که غلبه بر اين مشکل غيرقابل دسترس نيست و مي‌توان با هماهنگي دستگاه‌ها نسبت به بهبود اوضاع اقدام کرد. به گونه‌اي که توسعه مترو و حمل و نقل پاک، اسقاط خودروهاي فرسوده و جايگزيني موتورهاي برقي مي‌تواند نقش موثري در کاهش هوا داشته باشد. اين عضو شوراي شهر تهران افزود: همچنين در اين نامه به مسئله عدم اهتمام 26 دستگاه تاکيد و اعلام کرديم که اگر همه دستگاه‌ها هماهنگ نباشند اميدي به بهبود وضعيت هوا نيست و همچنين چند پيشنهاد داديم که يکي از آنها کمک به اسقاط واقعي خودروها است. وي در مورد ادامه پيشنهادات گفت: توسعه زيرساخت ناوگان حمل و نقل عمومي ‌با تزريق يک‌هزار واگن مترو و 4000 اتوبوس به تهران، کمک به تسهيل ورود خودرو و موتورهاي برقي، برخورد قاطع با خاطيان و ترک فعل دستگاه‌هاي متولي از درخواست‌هاي ما در اين نامه بود. قائمي‌در پايان افزود: ما اعضاي شورا به عنوان نمايندگان مردم ضمن عرض پوزش از مردم تهران بابت استنشاق چنين هوايي از سران قواي کشور مي‌خواهيم که با صدور دستوراتي عاجل به بهبود وضعيت هواي تهران کمک کنند.
مشکلي به نام فقدان مديريت واحد
در همين راستا پايگاه خبري نورنيوز وابسته به شوراي عالي امنيت ملي در گزارشي به موضوع آلودگي هوا پرداخت و نوشت: آلودگي هوا به يکي از جدي‌ترين چالش‌هاي کشور تبديل شده که نه تنها بر سلامت جسم و روان شهروندان به‌خصوص در کلان‌شهرها آسيب‌هاي جدي وارد مي‌کند، بلکه هزينه‌هاي بالاسري اقتصادي و اجتماعي آن نيز گزاف است. در اين شرايط مردم چشم انتظار عملکرد متوليان و مسئولان ذي‌ربط براي اصلاح سياست‌هاي شهري و محيط زيستي به‌منظور رفع جدي و پايدار اين معضل هستند اما اولين و سريع‌ترين روشي که متوليان اين حوزه با وجود تأکيد رئيس‌جمهور بر «عدم تعطيلي» در پيش گرفته‌اند، تعطيل کردن مدارس و... است. حال آنکه حتي اگر اقدام به تعطيلي هم نشود، ادامه فعاليت روزمره در چنين شرايطي که طبيعتاً باعث بروز مشکلات سلامتي در افراد مي‌شود، ميزان کيفيت عملکرد و بهره‌وري آنها را نيز کاهش مي‌دهد.
اين گزارش مي‌افزايد: به‌نظر مي‌رسد معضل آلودگي هوا تبديل به کلاف سردرگمي‌شده که سر رشته آن هم از دست مردم و هم متوليان امور در اين حوزه، خارج شده است. با اينکه کارشناسان بارها اظهار کرده‌اند که راه‌حل اين معضل در گرو اجراي «قانون هواي ‌پاک» است، اما مسئولين و حتي مردم بيشتر گفتار درماني را به عنوان راه‌حل اتخاذ کرده‌اند. قانون هواي پاک در 25 تيرماه 1396 به تصويب مجلس رسيد و توسط رئيس جمهور وقت به دستگاه‌ها ابلاغ شد. با گذشت بيش از 5 سال از ابلاغ اين قانون اما؛ آلودگي هواي امروز کلان‌شهرها به‌وضوح نشان مي‌دهد که نه تنها اين اقدامات کافي نبوده بلکه واگذاري اختيارات به برخي نهادها و ترک فعل آنها در کنار عدم مشارکت شهروندان براي حل اين معضل اوضاع را بدتر کرده است. سازمان حفاظت محيط زيست نيز که ناظر بر اجراي قانون هواي ‌پاک است و بر اساس ماده 27 آيين‌نامه اجرايي اين قانون موظف است گزارش شيوه اجرا و عملکرد اين آيين‌نامه را در مقاطع زماني شش‌ماهه به هيئت دولت ارائه کند؛ تاکنون طَرفي نبسته است. در ادامه اين گزارش آمده است: بدتر آنکه در خلاء اجراي قانون هواي پاک، آلاينده‌هاي جديد به‌روز شده‌اي مثل دي‌اکسيد گوگرد نيز بلاي جان کلان‌شهرها شده‌اند که اين نشان مي‌دهد غايب بزرگ اين حوزه يعني سازمان محيط زيست که عهده‌دار 46 وظيفه است عملکردي ناکافي داشته است. در کنار سهم متوليان و دستگاه‌ها، ميزان پايين مشارکت شهروندان در حل مسائل مربوط به محيط زيست و به‌خصوص آلودگي هوا به‌عنوان مهمترين گروه هدف متأثر از پيامدهاي آن نيز اين روزها به شدت محسوس است. هواي خاکستري اين روزهاي کلان‌شهرها نشان مي‌دهد که اصلاح شرايط کنوني و رفع معضل آلودگي هوا گره کوري است که فقط با برگزاري جلسه‌هاي پي‌درپي کميته اضطرار باز نمي‌شود و نياز به يک اقدام و همکاري ملي، پيوسته و مستمر توسط دستگاه‌ها و مردم دارد. تجربه ستاد ملي مقابله با کرونا در اوج بحران اين بيماري ثابت کرد که مديريت آلودگي هوا در کشور نيز نيازمند قرارگاهي واحد و ملي است تا با استفاده از نيروهاي نخبه و توان شرکت‌هاي دانش‌بنيان به جاي کاغذبازي‌هاي کم‌اثر، بتواند گره از کلاف سردرگم آلودگي هواي کلان‌شهرها باز کند.
مردم، چشم انتظار اقدام عاجل مسئولان
در چنين شرايطي، کاري از دست مردم بر نمي‌آيد جز اينکه دعا کنند بادي بوزد و آلودگي را کاهش دهد و البته چشم انتظار اقدام عاجل مسئولاني باشند که نتيجه عملکرد آنها چنين وضعيتي را براي هواي کلان شهرها ايجاد کرده است. مروري بر عملکرد گذشته مسئولان نشان مي‌دهد نمي‌توان اميد داشت با تداوم شرايط کنوني شاهد رفع مشکل آلودگي هوا باشيم؛ مگر آنکه چرخشي محسوس در سياستها ايجاد شود.