هوا آلوده است؛ اما در مترو هم نفسم می‌گیرد

آلودگی هوا بار دیگر باعث شد تا مدارس برخی از شهرهای ایران تعطیل شود. سه مقطع از مدارس تهران، اولین تعطیلی خود در سال 96 را امروز (یکشنبه 26 آذر) به دلیل آلودگی هوا تجربه کردند و مدارس تبریز و ارومیه نیز دیروز و امروز تعطیل شدند. سال‌ها است که کلان‌شهرهای ایران با معضل آلودگی هوا دست و پنجه نرم می‌کنند و مثل این که چشم مسئولان بیش از همه به باد و باران و شرایط جوی است و شرایط جوی که در فصول سرد سال ناپایدار نباشد، راه‌حلی بهتر از تعطیلی مدارس وجود ندارد.
به گزارش مردم‌سالاری آنلاین، غلظت بالای ذرات معلق با قطر کمتر از 2.5 میکرون، پایداری و سکون نسبی هوا و وارونگی دما باعث شد تا یکشنبه هوای تهران ابتدا برای گروه‌های حساس و در ساعات بعد از ظهر برای تمام گروه‌ها، ناسالم باشد و این امر تعطیلی مهدکودک‌ها، پیش‌دبستانی‌ها و مدارس مقطع ابتدایی را در پی داشت. آلودگی هوا از ابتدای هفته مدارس تبریز و ارومیه را نیز تعطیل کرده است.
بنا به گزارش شرکت کنترل کیفیت هوای تهران، شاخص آلودگی هوا در ساعت 15 روز یک‌شنبه 155 است که این به معناست که هوای تهران برای همه گروه‌ها آلوده است. این شاخص در 24 ساعت گذشته در تهران 145 و ناسالم برای گروه‌های حساس بود. بدتر شدن وضعیت آلودگی هوا این احتمال را تقویت کرده است که مدارس تهران دوشنبه نیز تعطیل شود.
از ابتدای سال جاری تاکنون تهران تنها 12 روز پاک داشته است و تعداد روزهای ناسالم برای گروه‌های حساس حدود دو ماه (59 روز) بوده است. تعداد روزهای ناسالم برای گروه‌های حساس در کل سال 95، 48 روز بوده و این بدان معناست که معضل آلودگی هوا در سال 96 تشدید هم شده است.
آلودگی هوای کلان‌شهرهای ایران سال‌ها است که به یک معضل اساسی تبدیل شده و سلامت اقشار وسیعی از شهروندان را به خطر انداخته است. با این حال، جنگ با این معضل اساسی، تنها با مُسّکن‌های مقطعی نظیر تعطیلی موقت مدارس و برخی کارخانه‌ها صورت گرفته است و این چیزی جز همان فرمول قدیمی «حل مشکل از طریق دور زدن آن» نیست. خودروهای فرسوده همچنان هوای کلان‌شهرها را آلوده می‌کنند و بودجه لازم برای جایگزینی آن‌ها تخصیص داده نمی‌شود. از این بدتر، بخش وسیعی از وسایل حمل و نقل عمومی، نظیر اتوبوس‌های شهری نیز به شدت فرسوده و قدیمی هستند و خود یکی از منابع مهم آلودگی هوا به شمار می‌روند! در واقع، تردد شهروندان با این دسته از وسایل حمل و نقل عمومی هیچ تأثیری بر کاهش آلودگی هوا ندارد و تا زمانی که این اتوبوس‌ها با اتوبوس‌های مدرن و پاک جایگزین نشوند، حمل و نقل عمومی خود یکی از منشأهای آلودگی هوا خواهد بود.
در کلان‌شهری مثل تهران، مترو می‌تواند در کاهش آلودگی هوا نقش داشته باشد اما متروی تهران برای همین جمعیت کنونی نیز فضا و ظرفیت ندارد چه برسد به این که جمعیت وسیع‌تری بخواهند از طریق این واگن‌های مملو از مسافر، جابجا شوند. کسانی که به صورت روزمره با مترو جابجا می‌شوند، می‌دانند که اگر از سقف واگن‌ها، سوزن رها کنی، به کف آن‌ها نمی‌خورد و اصطلاحاً در قطارها حتی جای سوزن انداختن هم نیست. زجر تحمل شلوغی و فشارهای زیاد فیزیکی و روانی مترو، چیزی کم از تحمل دردهای مزمن و یا حادِ ناشی از آلودگی هوا ندارد. بسیاری از شهروندان ترجیح می‌دهند هزینه‌های بالاتر و ترافیک سنگین‌تر خیابان‌ها را، حال یا با خودروهای شخصی یا با تاکسی‌ها، تحمل کنند اما ترافیک شدید انسانی را در مترو تحمل نکنند! برای این این اقشار پُرجمعیت هم توصیه به استفاده از مترو و «کمک به رفع آلودگی هوا»، چیزی بیشتر از یک کلیشه نیست. این اقشار می‌گویند: مترو برای متروسواران فعلی هم جا ندارد چه برسد به این‌که ما هم بخواهیم متروسوار شویم!
معضل آلودگی هوای کلان‌شهرهای ایران با تعطیلی مدارس یا توصیه‌های اخلاقی به شهروندان مبنی بر این که وسایل حمل و نقل عمومی استفاده کنند و خودروهای شخصی را بیرون نبرند، حل نمی‌شود. حل آلودگی هوا نیازمند تأمین اعتبارات لازم و بودجه مورد نیاز است. وقتی یک ناوگان حمل و نقل عمومی ایجاد شود که در حد شأن و شخصیت شهروندان باشد، مطمئناً مردم ترجیح خواهند داد که با صرف هزینه‌های کمتر از طریق این ناوگان، ترددهای ضروری یا غیرضروری خود را انجام دهند. مادامی که بودجه در حد کفایت به ناوگان حمل و نقل عمومی نمی‌رسد، این ناوگان یا بیش از حد کهنه و فرسوده است و یا در آن از ازدحام جمعیت، جای سوزن انداختن نیست؛ لذا کسی تا مجبور نباشد به سراغ چنین ناوگانی نخواهد رفت. رونقی که امروز از حیث جمعیت زیاد، ایستگاه‌های متروی تهران دارند نه به این دلیل است که وضع مترو مناسب است و شهروندان اوقات راحتی در قطارها دارند، بلکه به این دلیل است که عده زیادی مجبورند این شرایط را تحمل کنند تا هر روز صبح‌گاهان از منازل‌شان به سر کار رفته و شام‌گاهان از سر کار به خانه‌های خود برگردند.