نفت ایران در انتظار احیـای برجام

گروه اقتصادی – محمدرضا حقی: با جدی تر شدن مذاکرات احیای برجام و افزایش احتمال لغو تحریمها، امیدهای صنعت نفت ایران برای بازگشت قدرتمندانه به بازار افزایش یافت. همین چند روز پیش بود که جواد اوجی وزیر نفت ایران، در حاشیه سی‌ویکمین نشست سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) و متحدانش موسوم به ائتلاف اوپک‌پلاس گفته بود: ثبات و تداوم همکاری اوپک‌پلاس می‌تواند در شرایط بحرانی کنونی کمک زیادی به مصرف‌کنندگان دنیا کند. امیدوارم دولت‌های بزرگ غربی نیز درکی صحیح از این حساسیت‌ها داشته باشند و در مسیر تحقق امنیت انرژی جهان، رفتاری منطقی در پیش گیرند.
به گزارش مردم سالاری آنلاین ، زمستان امسال برای اروپایی‌ها و برای همه جهان بسیار مهم است و باید از هم‌اکنون به فکر باشند.وی با یادآوری اینکه همان‌طور که بارها اعلام کرده‌ام سیاست‌زدایی از مقوله امنیت انرژی باید به‌عنوان ضرورتی جهانی مورد توجه قرار گیرد، گفت: وضع بازار جهانی نفت به‌گونه‌ای است که بازگشت نفت ایران به بازار می‌تواند پاسخگوی بخشی از مشتریان و کمک‌کننده به ایجاد تعادل و آرامش در بازارهای جهانی باشد. ما به‌عنوان بزرگ‌ترین دارنده ذخایر نفت و گاز جهان آمادگی داریم در سریع‌ترین زمان ممکن تولید نفت خام خود را به سطح پیش از تحریم‌ها افزایش دهیم. بازار جهانی انرژی نیازمند افزایش عرضه نفت و گاز طبیعی از سوی ایران است، با این حال، استفاده از این ظرفیت، نیازمند اراده سیاسی و تصمیم‌گیری کشورهای مصرف‌کننده است.
طبیعتا منظور اوجی، لغو تحریمها است. اما پرسش اساسی این است که آیا احیای برجام و لغو تحریمها، تا چه حد به افزایش تولید و صادرات نفت ایران کمک می‌کند؟آمارهای رسمی‌از تولید بین دو و نیم تا 2 میلیون و 700 هزار بشکه نفت توسط ایران حکایت دارد که حدود دو میلیون بشکه از آن در داخل کشور مصرف می‌شود و مابقی صادر می‌شود. اما این صادرات، غالبا با قیمت پایینتر از قیمتهای روز و با تخفیف صورت می‌گیرد و ارز حاصل از فروش نفت هم غالبا به صورت تهاتر کالا وارد کشور می‌شود و به همین دلیل مزیت چندانی برای کشور ندارد. به همین دلیل هم هست که لغو تحریم، نه تنها باعث افزایش تولید و صادرات نفت ایران می‌شود، بلکه موجب می‌شود ایران نفت خود را با قیمتهای روز به بازار صادر کند.وزیر نفت و مدیرعامل شرکت ملی نفت سال گذشته در اظهارنظرهای جداگانه ای از رسیدن ظرفیت تولید نفت ایران به میزان پیش از تحریم، تا پایان سال گذشته خبر داده بودند.
این بدین معناست که در حال حاضر ظرفیت تولید نفت ایران باید نزدیک به چهار میلیون بشکه در روز باشد که تقریبا امکان صادرات نیمی‌از آن وجود دارد. پس از احیای برجام در دولت روحانی، میزان تولید نفت ایران به مرز چهار میلیون بشکه در روز رسیده بود. البته برخی کارشناسان به بازگشت فوری نفت ایران به بازارها با دیده تردید نگاه می‌کنند. چراکه از یک سو طولانی شدن کاهش تولید از برخی چاههای نفت که اغلب قدمت بالایی دارند، بازگرداندن تولید آن به حداکثر را دشوارتر کرده است و از سوی دیگر، لغو و بازگشت تحریمها در دوره‌های متمادی، خریداران نفت ایران را برای خرید مجدد نفت از ایران دچار تردید کرده است؛ چراکه احتمال بازگشت مجدد تحریم پس از لغو تحریم، همواره وجود دارد و این بی ثباتی، می‌تواند خریداران نفت ایران را با شک و تردید مواجه کند.البته از آن سو، تغییر مسیر صادرات نفت روسیه از غرب به به سمت چین و هند، این فصت را ایجاد کرده تا کشورهای اروپایی، به مسیر جدید صادرات نفت ایران تبدیل شوند. اما درباره گاز، با توجه به برابری نسبی تولید و مصرف گاز در کشور ما، ایران فعلا نمی‌تواند به جز همان میزان گازی که به ترکیه و عراق صادر می‌کند، به کشور دیگری گاز صادر کند بنابراین ایران در رفع پاشنه آشیل مهم اروپا یعنی واردات گاز از روسیه، نمی‌تواند نقشی ایفا کند.
از سوی دیگر، لغو تحریم و احیای برجام، می‌تواند موجب جذب سرمایه و تکنولوژی خارجی برای توسعه میادین نفت و گاز کشور شود که برای افزایش تولید، نیازمند سرمایه و فناوری جدید هستند.
چراکه در صورت عدم سرمایه گذاری کافی و همچنین عدم جذب فناوری‌های جدید، افزایش تولید نفت و گاز در ایران با چالش جدی مواجه خواهد شد.در چنین شرایطی باید دید مذاکرات احیای برجام آیا به لغو تحریمها منجر خواهد شد و اکر این اتفاق رخ دهد، ایران می‌تواند همانند دوره قبلی لغو تحریمها، با سرعت بالا، تولید نفت خود را به مرز چهار میلیون بشکه نفت در روز برساند؟