خواسته‌های ایران در مذاکرات حج تأمین شده بود؟

نحوه مذاکرات با مقامات عربستان سعودی برای حضور ایرانیان در مراسم حج، امسال از دو جهت خبرساز شد: اول مرتضی رکن‌آبادی، برادر سفیر سابق ایران در لبنان که در فاجعه منا جان باخته بود، عنوان کرد که اسناد و منابع موثقی دارد که نشان می‌دهد ایران برای باز شدن راه حج، توافق‌نامه‌ای را امضا کرده که در آن پذیرفته مقصر فاجعه منا ایرانی‌ها بوده‌اند؛ و دوم، اعلام شد که امسال هم، علی‌رغم افزایش شدید قیمت گوشت، گوشت‌های قربانی متعلق به حجاج ایرانی به کشور بازنمی‌گردد. علاوه بر این، مشخص شده که عربستان نه تنها دیه جان‌باختگان فاجعه منا را پرداخت نکرده، بلکه دیه ایرانیان شهید شده در مسجدالحرام نیز پرداخت نشده است. مسئولان پیشین و کنونی سازمان حج و زیارت ادعای رکن‌آبادی را رد کردند؛ اما آیا خواسته‌های ایران در مذاکرات با طرف عربستانی تأمین شده است؟
به گزارش مردم سالاری آنلاین، حساسیت‌ها نسبت به نحوه مذاکره با مقامات عربستانی برای حضور ایرانیان در مراسم حج، بعد از آن بالا رفت که مرتضی رکن‌آبادی، برادر شهید غضنفر رکن‌آبادی، در یک گفتگوی تلویزیونی ادعای بزرگی را مطرح کرد. برادر دیپلمات جان‌باخته ایران در فاجعه منا گفت: «واقعا تعجب‌آور است مسئولان جمهوری اسلامی سال گذشته توافق‌نامه‌ای را در مذاکرات حج امضا کردند که براساس آن پذیرفته‌اند آن‌چه در منا اتفاق افتاد مقصرش ایرانی‌ها بودند تا بتوانند راه حج را باز کنند. به این وسیله راه حج باز شد یعنی روی خون شهدای منا پا گذاشته شد. اطلاع دقیقی دارم و به موقع، منبع را اگر نیاز بود، حتما معرفی می‌کنم.»
بعد از این اظهارات رکن‌آبادی، برخی بر این نکته تأکید کردند وزارت امور خارجه، مسئول مذاکره با طرف عربستانی در مورد فاجعه منا نبوده و این مذاکرات توسط «نهاد دیگری» انجام شده است.
حجت‌الاسلام سیدعلی قاضی‌عسکر، سرپرست پیشین حجاج ایرانی، خیلی زود به اظهارات رکن‌آبادی پاسخ داد و این اظهارات را «یک دروغ مسلم» خواند. وی گفت: «این یک دروغ مسلم است. نه نظام و نه مسؤولان نظام هرگز حاضر نیستند عزتشان را با هیچ‌ چیزی معاوضه کنند.»
علیرضا رشیدیان، رئیس سازمان حج و زیارت امروز در حاشیه مراسم بزرگداشت شهدای منا و مسجدالحرام، با رد ادعای مطرح شده از سوی برادر شهید غضنفر رکن‌آبادی گفت: «این ادعا، دروغ محض است. تفاهم‌نامه‌های سازمان حج و زیارت امضاشده و کاملا روشن و شفاف است و هیچ نکته پنهانی ندارد. نخستین بند همه تفاهم‌نامه‌های ما، حفظ عزت، کرامت، آرامش و امنیت زائران ایرانی است و همواره آن را طلب کرده‌ایم. کسی که برای زائرین عزت و کرامت را دنبال می‌کند، آیا از حقوق شهدای خود می‌گذرد و با آن معامله می‌کند؟» مرتضی رکن‌آبادی که از اسناد و منابع معتبر حرف می‌زد، هنوز به این تکذیبیه‌ها واکنش نشان نداده است.
 
از عدم پرداخت دیه جان‌باختگان تا ماجرای گوشت‌های قربانی
قاضی‌عسکر نماینده سابق ولی فقیه در امور حج و زیارت و سرپرست پیشین حجاج ایرانی امروز در یک برنامه تلویزیونی عنوان کرد که عربستان نه تنها مسئولیت فاجعه منا را برعهده نگرفته، بلکه هنوز دیه شهدای حادثه مسجدالحرام را نیز پرداخت نکرده است.
هر دو این حادثه‌ها در سال ۹۴ روی داد: در حادثه سقوط جرثقیل در مسجدالحرام، ۱۴ ایرانی شهید و ۶۸ ایرانی مجروح شدند. در فاجعه منا نیز ۴۶۵ ایرانی در ازدحام جمعیت، جان باختند.
عربستان هیچ‌گاه مسئولیت فاجعه منا را برعهده نگرفت، اما به گفته قاضی‌عسکر، پادشاه عربستان پذیرفته بود که یک میلیون ریال سعودی به هر جان‌باخته حادثه مسجدالحرام پرداخت کند. سرپرست پیشین حجاج ایرانی به صراحت امروز در یک برنامه تلویزیونی گفت که دولت عربستان هنوز دیه شهدای حادثه سقوط جرثقیل در مسجدالحرام را پرداخت نکرده و به پیشنهادات شفاف ایران، پاسخ روشنی نداده است. حتی ایران، به‌عنوان یک گزینه به عربستان پیشنهاد داده که در مراسم حج عمره از خانواده‌های قربانیان دعوت کند و مستقیماً مبلغ دیه به آنان پرداخت شود، که عربستان، این پیشنهاد ایران را بی‌پاسخ گذاشته است.
آن چیزی که مشخص است این است که در مذاکرات سازمان حج و زیارت با طرف عربستانی، هنوز مسأله جان‌باختگان فاجعه منا و حادثه مسجدالحرام حل نشده و حتی دیه ۱۴ ایرانی شهیدشده در مسجدالحرام پرداخت نشده است. آن‌طور که انتظار می‌رفت و خانواده‌های قربانیان این حادثه‌ها انتظار داشتند، حقوق ایرانی‌ها در این موارد هنوز تأمین نشده است.
حج امسال از جنبه دیگری نیز خبرساز شد. عربستان بازهم زیر بار نرفت و حاضر نشد گوشت‌های قربانی متعلق به حجاج ایرانی را به سازمان حج و زیارت تحویل دهد. به گفته رئیس سازمان حج و زیارت، در مجموع ۸۶ هزار و ۵۰۰ رأس دام، امسال توسط زائران ایرانی قربانی شده است. به گفته علیرضا رشیدیان، گوشت قربانی حجاج ایرانی در منا به همراه سایر گوشت‌های قربانی حجاج کشورهای اسلامی به ۲۷ کشور محروم ارسال می‌شود!
حجت‌الاسلام قاضی‌عسکر پیشتر گفته بود که مذاکراتی با طرف عربستانی انجام شده تا گوشت‌های قربانی متعلق به حجاج ایرانی، به کشور بازگردانده شود و «در مراکزی مانند بهزیستی و کمیته امداد توزیع شود». حالا که مقرر شده که این گوشت‌ها به ۲۷ کشور دیگر بروند و به ایران نیایند، مشخص شده که این مذاکرات هم بی‌نتیجه بوده و عربستان رضایت نداده که گوشت‌های متعلق به حجاج ایرانی را به صاحبان اصلی آن‌ها تحویل دهد.
شاید اکنون وقت مناسبی باشد که کارنامه مذاکرات با طرف سعودی در معرض افکار عمومی قرار گیرد و مسئولان سازمان حج و زیارت به صورت شفاف به مردم گزارش دهند که در کدام حوزه‌ها خواسته‌های طرف ایرانی تأمین شده و در کدام حوزه‌ها طرف سعودی، حاضر نشده از مواضع خود عقب‌نشینی کند.