واکنش خریداران نفت ایران به دور تازه تحریم‌های نفتی چیست؟

بعد از این‌که دولت ترامپ اعلام کرد دیگر معافیت‌های کشورهای واردکننده نفت ایران از تحریم‌ها را تمدید نمی‌کند، میزان صادرات نفت ایران به یک معما تبدیل شده است. سوال این است که آیا کشورهای واردکننده نفت ایران، تهران را تنها خواهند گذاشت و خرید نفت از ایران را به‌کلی متوقف خواهند کرد؟ آخرین خبرهای غیررسمی حاکی از این است که صادرات نفت ایران به ۵۰۰ هزار بشکه در روز یا حتی کمتر، رسیده است!
به گزارش مردم سالاری آنلاین، خبرگزاری رویترز به نقل از برخی منابع گفته است که صادرات نفت خام ایران در ماه جاری میلادی (ماه می) به «۵۰۰ هزار بشکه در روز یا حتی کمتر از این میزان» رسیده است. رویترز بر اساس اطلاعات مربوط به رهگیری نفتکش‌ها و برخی منابع صنعتی، این آمار را اعلام کرده است.
دو منبع آگاه صنعتی که حرکت نفتکش‌ها را رصد می‌کنند به رویترز گفته‌اند که ایران در ماه جاری میلادی، به‌طور متوسط ۲۵۰ هزار تا ۵۰۰ هزار بشکه نفت در روز صادر کرده است. موسسه «ریفینیتیو ایکون» نیز میزان صادرات نفت خام ایران را ۲۵۰ هزار بشکه در روز، و صادرات نفت خام به همراه میعانات گازی را ۴۰۰ هزار بشکه در روز اعلام کرده است.
 
واکنش‌ خریداران نفت ایران به تحریم کامل نفت توسط دولت آمریکا
رویترز به نقل از یک منبع آگاه نوشته است که این میزان از صادرات نفت ایران، اساساً به چین یا هند خواهد رفت. وی گفته است که اروپا و ترکیه دیگر نفتی از ایران وارد نمی‌کنند. البته کشورهای اروپایی از نیمه دوم سال پیش، خرید نفت از ایران را متوقف کرده بودند و از میان مشتریان اروپایی نفت ایران، این ترکیه بود که همچنان به خرید نفت از ایران ادامه می‌داد.
همچنین رویترز گزارش داده است که مشخص نیست نفت صادراتی ایران به مصرف‌کنندگان نهایی تحویل داده خواهد شد یا در سواحل سایر کشورها ذخیره‌سازی خواهد شد. پیشتر گزارش‌هایی منتشر شده بود که ایران میزان زیادی نفت خام و میعانات گازی در چین ذخیره کرده است.
مدت زیادی از عدم تمدید معافیت‌های تحریم نفت ایران نمی‌گذرد؛ اما در همین مدت کوتاه نیز عیار بسیاری از واردکنندگان نفت ایران مشخص شده است. از آبان ماه سال ۹۷ تا اوایل اردیبهشت ۹۸، تنها پنج کشور چین، هند، کره جنوبی و ژاپن خریدار نفت ایران بودند. از میان این پنج کشور، ژاپن و کره جنوبی وابستگی زیادی به آمریکا دارند و در تصمیمات‌شان عمدتاً تابع کاخ سفید بوده‌اند. این دو کشور اکنون نیز واردات نفت از ایران را متوقف کرده‌اند و چشم‌اندازی برای خرید نفت ایران توسط آن‌ها وجود ندارد. ژاپن تنها ممکن است با آمریکا چانه‌زنی کند تا تنش‌ها بین آمریکا و ایران، بیش از مرحله کنونی بالا نگیرد؛ بیش از این نمی‌توان انتظاری از این کشور داشت و در مورد سئول نیز باید گفت که میزان وابستگی‌اش به کاخ سفید، حتی بیش از توکیو است.
علاوه بر کره جنوبی و ژاپن، هیچ شواهدی وجود ندارد که دو خریدار دیگر نفت ایران، یعنی ترکیه و هند، فعلاً برنامه‌ای برای واردات نفت از ایران داشته باشند. ترکیه از عراق درخواست کرده است که نفت بیشتری به این کشور صادر کند و آن‌طور که وزیر نفت عراق گفته، بغداد این درخواست ترکیه را با «دید مثبت» بررسی خواهد کرد. هفته گذشته، نخست وزیر عراق به ترکیه رفته و با اردوغان، رئیس جمهور ترکیه، دیدار کرده است.
از آن طرف، عربستان یکی پس از دیگری به مشتریان هندی نفت ایران نزدیک شده و از آن‌ها درخواست کرده تا نفت بیشتری از شرکت آرامکو دریافت کنند. رسانه‌های هندی گزارش داده اند که پالایشگاه‌های این کشور برای جبران عدم خرید نفت از ایران به سراغ واردات نفت از عربستان سعودی و آمریکا رفته‌اند. در دور پیشین تحریم‌های نفتی ایران، عراق و عربستان بخش بزرگی از سهم بازار ایران در هند را تصرف کردند.
برخی خبرها حاکی است که هند همچنان مشغول چانه‌زنی با آمریکا است تا واشنگتن به این کشور اجازه واردات نفت از ایران را بدهد. بعید می‌رسد که دولت ترامپ نرمش به خرج داده و مجوز واردات نفت ایران را برای پالایشگاه‌های هندی صادر کند. با این حال، ممکن است ایران با برخی روش‌ها همچنان بتواند میزانی از نفت را به مشتریان هندی تحویل دهد. صادرات نفت ایران به هند بعید است به صفر برسد و بعید است هند در کوتاه مدت، همان میزان نفتی از ایران بخرد که پیش از این می‌خرید. هند در سه ماهه نخست سال جاری میلادی، به طور متوسط ۳۰۰ هزار بشکه در روز نفت خام از ایران وارد کرده بود.
احتمالاً چین تنها کشوری است که در کوتاه مدت تحریم‌های واشنگتن را به چالش می‌کشد. چین در حال حاضر درگیر جنگ تجاری با آمریکا است و ظرف روزهای گذشته، مطبوعات چینی انتقادات شدیدی به دولت ترامپ وارد کرده‌اند. در روزهای گذشته این خبر مطرح شد که نفتکش چینی «پاسیفیک براوو» دو میلیون بشکه نفت خام ایران را از جزیره خارک بارگیری کرده و عازم چین شده است. این نخستین نفتکشی است که علناً پس از عدم تمدید معافیت‌های تحریم نفت ایران، از ایران به چین می‌رود. تانکری که نفت ایران را به چین می‌برد متعلق به بانک کونلون چین است و این بانک نیز از زیرمجموعه‌های شرکت سی‌ان‌پی‌سی چین است.
هنوز مشخص نیست که چین چقدر در ماه‌های پیش رو نفت از ایران وارد خواهد کرد. واردات نفت چین از ایران در سه ماه ابتدایی سال ۲۰۱۹، به‌طور متوسط ۵۵۶ هزار بشکه در روز بوده است. باید دید آیا چینی‌ها تحت تأثیر مذاکرات محمدجواد ظریف در پکن، گام‌های بزرگ‌تری را برای افزایش خرید نفت از ایران برخواهند داشت یا خیر؟
وضعیت در کوتاه‌مدت برای صادرات نفت ایران دشوار است؛ اما در صورتی که چین به واردات نفت ایران ادامه دهد، دو کشور ترکیه و هند نیز ترغیب خواهند شد که در میان مدت خرید نفت از ایران را از سر گیرند. البته نباید از نظر دور داشت که ایران همچنان می‌تواند با برخی روش‌ها، تحریم‌های آمریکا را دور زده و بخشی از نفت خود را در «بازار خاکستری» به فروش برساند.