فصلی تازه در روابط اقتصادی ایران و اروپا

اتحادیه اروپا در سال 2010 بزرگ‌ترین شریک تجاری ایران بود اما تحریم‌های آغاز دهه 90 شمسی، ترکیب شرکای تجاری ایران را تغییر داد و چین جای قاره سبز را در مبادلات تجاری ایران گرفت. با این حال، در شش ماه نخست سال جاری میلادی و درست در حالی که ترامپ سعی داشت تا در این دوره روابط اقتصادی ایران با سایر کشورها را تحت تأثیر برنامه‌های ضدایرانی خود قرار دهد، مبادلات تجاری ایران و اتحادیه اروپا به نحو کم‌سابقه‌ای افزایش یافته است.
به گزارش مردم‌سالاری آنلاین، گزارشات رسمی منتشرشده توسط اتحادیه اروپا نشان می‌دهد که مبادلات تجاری بین ایران و اتحادیه اروپا بعد از لغو تحریم‌ها افزایش چشمگیری داشته است. در نیمه نخست سال جاری میلادی، سطح مبادلات اقتصادی بین ایران و اتحادیه اروپا 94 درصد افزایش یافته و به حدود 10 میلیارد یورو رسیده است.
شرکت فرانسوی توتال، قراردادی به ارزش 4.8 میلیارد دلار با ایران برای توسعه فاز 11 میدان گازی پارس جنوبی امضاء کرده که این قرارداد بزرگ‌ترین قرارداد امضا شده در صنعت نفت ایران در بیش از 12 سال گذشته است. ایران با چند شرکت فرانسوی دیگر نیز قراردادهای بزرگی امضا کرده است. ایرباس قراردادهایی با شرکت‌های هواپیمایی ایران‌ایر، ایرتور و زاگرس امضا کرده که ارزش آن بر اساس قیمت هواپیماهایی که باید به ایران تحویل داده شود به حدود 25 میلیارد دلار می‌رسد.
قرارداد با رنو، پژو و زیمنس نمونه دیگری از قراردادهایی است که بین شرکت‌های ایرانی و اروپایی امضا شده است. علاوه بر این، میلیاردها دلار تفاهم‌نامه غیرالزام‌آور بین شرکت‌های ایرانی و شرکت‌های اروپایی در دوره پس از لغو تحریم‌ها امضا شده که مذاکرات فنی و مالی برای تبدیل آن‌ها به قراردادهای نهاییِ الزام‌آور در جریان است و مقامات دولتی گفتند که پیشرفت این مذاکرات، خوب بوده است.
مقامات اتحادیه اروپا در حال تشویق کردن بانک‌های درجه یک اروپایی به همکاری با ایران هستند. آن‌ها از این بانک‌ها درخواست دارند که برای همکاری با ایران، تردید را کنار بگذارند. هلگا اشمید، معاون سیاست خارجی اتحادیه اروپا، اخیراً گفته است که کمیسیون اروپا به بانک سرمایه‌گذاری اروپایی که یک نهاد مالی وابسته به اتحادیه اروپا است پیشنهاد داده که فعالیت‌های خود را در ایران آغاز کند.
بعد از لغو تحریم‌ها، 30 بانک ایرانی به شبکه سوئیفت وصل شده‌اند و حدود 200 بانک و موسسه اعتباری خارجی، همکاری‌های خود با ایرن را آغاز کرده‌اند. مقامات اتحادیه اروپا گفته‌اند که در مقابل تهدیدات ترامپ، از هر ابزاری که دارند استفاده می‌کنند تا برجام زنده بماند. یکی از این ابزارها، تشویق بانک‌ها وشرکت‌های بزرگ اروپایی به همکاری با ایران است. در واقع، مقامات اتحادیه اروپا می‌خواهند کاری کنند که ایران بتواند از منافع حاصل از برجام استفاده کند تا شانس حفظ توافق هسته‌ای افزایش یابد. از این منظر، رویکرد اروپا در نقطه مقابل رویکرد آمریکا قرار دارد. دولت ترامپ سعی می‌کند تا با اقدامات خود مانع از بهره‌گیری ایران از منافع برجام شود تا بدین ترتیب ایران مجبور شود از توافق هسته‌ای خارج شود. نتیجه این دو رویکرد متفاوت، دیر یا زود به تضاد بین دو سوی اقیانوس اطلس منجر می‌شود.
حدود دو هفته دو قرارداد فاینانس 1.5 میلیارد یورویی بین چند بانک ایرانی و اوبر بانک اتریش و دانسکه بانک دانمارک امضا شد که اولین قراردادهای فاینانس ایران و اروپا پس از 15 سال بود. اروپایی‌ها حتی در برخی کشورها نظیر دانمارک دست به ابتکاراتی زده‌اند که ریسک صادرات به ایران را پوشش دهند و بدین ترتیب شرکت‌های اروپایی را به تجارت با ایران ترغیب نمایند. در کنار این، مقامات اتحادیه اروپا به دنبال این‌ هستند که از شرکت‌های اروپایی در زمینه همکاری با ایران، حمایت سیاسی انجام دهند. گاردین گزارش داده است که اتحادیه اروپا در صورتی که شرکت‌های اروپایی به خاطر تجارت با ایران با احتمال جریمه‌ شدن از طرف واشنگتن روبرو شوند، دست به احیای مجموعه قوانینی خواهد زد که در دهه 90 میلادی در واکنش به قانون داماتو تصویب شده بود. حمایت سیاسی اتحادیه اروپا از شرکت‌های اروپایی در برابر تهدیدات آمریکا، باعث می‌شود تا این شرکت‌ها برای همکاری با ایران دغدغه و نگرانی کمتری داشته باشند.
رابطه با اروپا برای ایران نیز منافع بسیاری به دنبال دارد. روابط حسنه با اروپا باعث می‌شود تا بازدارندگی اقتصادی ایران در مقابل تهدیدات واشنگتن افزایش یابد. هر تحریم کاخ سفید و کنگره آمریکا، که اروپا با آن همکاری نکند از همان ابتدا تحریمی مرده خواهد بود. در کنار این عامل مهم، منافع اقتصادی حاصل از همکاری با شرکت‌های اروپایی نیز کمک بزرگی برای اقتصاد ایران در شرایط فعلی خواهد بود.