آمریکا می‌تواند مجدداً نفت ایران را تحریم کند؟

تهدیدات ترامپ نسبت به ایران بالا گرفته و اکنون این سوال قویاً در افکار عمومی مطرح است که آیا ترامپ می‌تواند تحریم‌های پیشین ایران، خصوصاً تحریم نفت، را بازگرداند؟ این سوال حتی توسط مجله آمریکایی فارین پالیسی هم مطرح شده و این مجله سعی کرده است به آن پاسخ دهد.
به گزارش مردم‌سالاری آنلاین، دولت آمریکا در تابستان 2012 تحریم‌های بی‌سابقه علیه ایران وضع کرد که مهم‌ترین آن‌ها تحریم نفت ایران بود. تلفیق تحریم‌ نفتی ایالات متحده اروپا با تحریم‌ نفتی اتحادیه اروپا باعث شد تا درآمدهای نفتی ایران از حدود 118 میلیارد دلار در سال 90 به 63 میلیارد دلار در سال 91 برسد.
تأثیر تحریم‌های نفتی به سرعت در سایر بخش‌های اقتصاد کشور خود را نشان داد و در سال 91 اقتصاد ایران به رکودی عمیق فرو رفت.
حالا ترامپ مجدداً با اظهارات ایران‌هراسانه و به چالش کشیدن توافق هسته‌ای، این سوال را در سطح رسانه‌های جهان مطرح کرده که آیا ما شاهد بازگشت تحریم‌های نفتی خواهیم بود؟ و در صورت بازگشت تحریم‌های نفتی، آیا این تحریم‌ها کارایی خواهند داشت و اهداف موردنظر دولت ترامپ حاصل خواهد شد؟
در سال 2012، تحریم‌های نفتی وضع شده در دولت اوباما باعث شده تا صادرات نفت ایران از 2.5 میلیون بشکه در روز به حدود 2.5 میلیون بشکه در روز برسد. آمریکا در آن مقطع متحدان خود را قانع ساخته بود که از این تحریم‌ها تبعیت کند.
اما به نظر می‌رسد وضعیت تغییر کرده و شرایط داخلی و خارجی ایران در سال 2017، همچون سال 2012 نباشد. جیسون بورداف، مشاور باراک اوباما در کاخ سفید در امور انرژی به فارین پالیسی گفته است که احتمال دارد ترامپ پایبندی ایران به توافق هسته‌ای را تأیید نکند و شرایط را برای بازگشت مجدد تحریم‌های نفتی مهیا کند. اما در صورتی که تحریم‌ها بازگردند، بعید است اثر سال 2012 را داشته باشند که در نتیجه آن، از صادرات نفت ایران، 1 میلیون بشکه در روز کاسته شد.
در صورتی که ترامپ پایبندی ایران به توافق هسته‌ای را تأیید نکند، کنگره آمریکا موظف است ظرف مدت 60 روز در مورد بازگشت تحریم‌هایی که تعلیق شده‌اند، تصمیم‌گیری کند.
ریچارد نفیو، کارشناس ارشد تحریم‌ها در تیم مذاکرات هسته‌ای آمریکا در دولت باراک اوباما، به فارین پالیسی گفته است که در سال 2012 این نکته کلیدی بود که ما برای کشورهای واردکننده نفت ایران روشن ساختیم که این تحریم‌ها موقتی هستند و روزی حذف خواهند شد و بدین ترتیب بود که آن‌ها همراهی کردند.
با این حال، دولت ترامپ می‌خواهد رژیم تحریم‌ها را، بدون این که هدف دیپلماتیکی در ذهن داشته باشد، بازگرداند. این امر باعث می‌شود تا کشورهای مختلف از جمله متحدان آمریکا، تمایلی برای همراهی با ترامپ نداشته باشند.
تولید نفت ایران هم‌اکنون به حدود 3.8 میلیون بشکه در روز رسیده و صادرات نفت ایران نیز به میزان پیش از اعمال تحریم‌ها در سال 2012، یعنی 2.5 میلیون بشکه در روز رسیده است. کشورهایی که نفت ایران را وارد می‌کنند، نظیر چین، هند، کره جنوبی و کشورهای اروپایی، به واردات نفت از ایران وابستگی پیدا کرده‌اند و بعید از با دولت ترامپ که قصد دارد تحریم‌ها را بدون هدف دیپپلماتیک و برای همیشه بازگرداند، همراهی کنند. از سوی دیگر، اتحادیه اروپا و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز بارها پایبندی ایران به توافق هسته‌ای را اعلام کرده‌اند و هیچ مبنای حقوقی برای بازگشت تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا وجود ندارد.
ماتیو رید، یک تحلیل‌گر حوزه انرژی مقیم در واشنگتن، به فارین پالیسی گفته است که ترامپ نمی‌تواند اوضاع را به سال 2012 بازگرداند. در آن سال‌ها، احمدی‌نژاد به انزوا بردن ایران را آسان کرده بود و اتحادیه اروپا، «دوست داشت [در زمین آمریکا] بازی کند». به اعتقاد رید، در صورتی که آمریکا از مشتریان نفت ایران بخواهد تا واردات خود از این کشور را کاهش دهند با مقاومت آن‌ها، خصوصاً از طرف متحدان آمریکا، روبرو خواهد شد.
فارین پالیسی گزارش داده بعید است که از میان واردکنندگان نفت ایران، کشوری از بازگشت تحریم‌های نفتی ایران توسط ایالات متحده آمریکا تبعیت کند. این مجله آمریکایی همچنین به قضیه تحریم داماتو در دهه 90 میلادی هم اشاره کرده که دولت کلینتون می‌خواست از طریق آن، مانع سرمایه‌گذاری در بخش نفت و گاز ایران شود. با این حال، اتحادیه اروپا در آن زمان آمریکا را تهدید به شکایت در سازمان تجارت جهانی کرد و دولت کلینتون مجبور شد در مقابل اروپا، عقب‌نشینی کند.
اوباما پس از توافق هسته‌ای در اظهارتی بی‌سابقه اعتراف کرده بود که رویکرد حفظ تحریم‌های ایران نمی‌توانسته برای همیشه ادامه داشته باشد. وی درست یک روز پس از دستیابی به توافق هسته‌ای در مصاحبه با نیویورک تایمز گفته بود: «من سعی کردم به افرادی از جمله نخست‌وزیر نتانیاهو توضیح دهم که در صورت عدم توافق با ایران، توانایی ما برای حفظ این تحریم‌ها عملی نیست. در ذهن داشته باشید که فقط ایران نیست که در حال پرداخت هزینه برای تحریم‌ها است. چین، ژاپن، کره جنوبی، ‌هند و تا حد زیادی همه واردکنندگان نفت جهان که قبلاً از ایران نفت وارد می‌کردند، خودشان را در موقعیتی یافته‌اند که برای آن‌ها هم میلیاردها دلار به دلیل تحریم‌ها هزینه داشته است. از برخی منظرها، آمریکا کمترین بها را برای حفظ تحریم‌ها پرداخته، چون ما با ایران اصلاً تبادلات تجاری نداشتیم. آن‌ها [یعنی کشورهای واردکننده نفت] فداکاری زیادی کردند و دلیل آن هم به خاطر دولت من، دیپلمات‌های ما و گاهی اوقات به خاطر شخص من بود که قادر به اقناع آن‌ها مبنی بر این که تنها روش برای حل این مشکل هسته‌‎ای اعمال این تحریم‌ها است، بوده‌ایم و اگر آن‌ها ببینند ما از آنچه کارشناسان فنی، مکانیسم مشروع برای اطمینان از عدم حصول ایران به سلاح هسته‌ای می‌دانند، خارج شویم و اگر ببینند تلاش‌های دیپلماتیک ما صادقانه نبود یا تنها تلاش برای در برگرفتن موضوع هسته‌ای نبود، بلکه به خاطر اختلافاتی که ما با ایران داریم، بود، پس از آن صراحتاً بگویم آن تحریم‌ها به سرعت شروع به فروپاشی می‌کنند و شاید ایران نتواند 150 میلیارد دلار [دارایی بلوکه‌شده خود را] بدست آورد، اما آن‌ها به قسمت زیادی از آن دست خواهند یافت؛ چون ما نمی‌توانیم این حمایت از تحریم‌ها را نگه داریم».
این اظهارات پیشین اوباما به خوبی نشان می‌دهد که گرچه ترامپ ممکن است با خیره‌سری خود، حکم به بازگشت تحریم‌های ایران بدهد، اما بعید است کشوری به این تحریم‌ها عمل کرده و خود را از واردات نفت ایران محروم سازد. کشورهای واردکننده نفت ایران در صورتی که بخواهند همراهی با ترامپ را بپذیرند، نه تنها به دلیل از دست دادن یک منبع مطمئن عرضه نفت متضرر خواهند شد، بلکه به دلیل بالا رفتن قیمت نفت، که در نتیجه کاهش عرضه نفت ایران به وجود خواهد آمد، نیز ضررهای هنگفتی را متحمل خواهند شد.