شنبه ۶ خرداد ۱۳۹۶ ساعت ۱۹:۰۱

شکست پوپولیست ها چگونه رقم خورد؟

جواد شرف خانی*

دوازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری و رای دکتر روحانی را می توان از زوایای مختلف مورد تحلیل و بررسی قرار داد. از نگاهی می توان آن را پیروزی عقلانیت و خرد ورزی بر اقتصاد پوپولیسم دانست. از دیگر سو آن را "نه" گفتن آحاد جامعه به افزایش یارانه های نقدی و شعارهای عوام فریبانه دانست که بسیار مشابه تصمیم مردم سوئیس برای "نه" گفتن به افزایش یارانه های نقدی بود با این تفاوت که در آنجا سطح رفاه مردم بسیار بالاست و شکاف طبقاتی به مراتب پائین تر است، نابرابری های اجتماعی کمتر و قدرت خرید مردم و بهره مندی از امکانات بیشتر است.
مردم ایران در دولت مهرورزی احمدی نژاد دریافت یارانه های نقدی را در کارنامه خود دارند و تبعات منفی آن را از جمله تورم لجام گسیخته و در نتیجه کاهش قدرت خرید خود می دانستند، در نتیجه این بار با آگاهی تمام مسیر تدبیر و خردورزی را انتخاب کردند.
افزایش مشارکت سیاسی مردم به بالای 70 درصد و انتخاب این گفتمان و استفاده از توان دیپلماسی و ظرفیتهای بین المللی گفتمان تدبیر و امید را می توان یک مشارکت ملی برای توسعه همه جانبه کشور دانست. رقم بالای رای مردم به این گفتمان مترقی، بیانگر این است که اتفاقا مردم ایران و خصوصا لایه های متوسط و پائین جامعه ، پوپولیسم اقتصادی را محکوم کردند و وعده های ناشی از توهم پوپولیستی سه برابر کردن یارانه های نقدی، دو برابر و نیم کردن درآمد کشور یا وعده دور از ذهن اشتغال پنج میلیونی را نپذیرفته و جواب قاطع طراحان این گونه شعارها را علیرغم مشکلات اقتصادی و مالی فراوان که گریبانشان را گرفته دادند.
نکته دیگری که باید به آن اشاره کرد، اخلاق مداری است. در این دوره از انتخابات و خصوصا در مناظره ها، بعضی از کاندیداها با طرح مسائل نادرست و دروغ پردازی در مقابل دیدگان مردم ، حرمتها را شکستند و نکته تاسف بار آن این است که برای رسیدن به قدرت و حکومت اینگونه رفتار غیر انسانی و غیر اخلاقی از رقبای روحانی را شاهد بودیم و این در حالی است که امیر مومنان امام علی (ع) در بخشی از خطبه خود درباره خلافت ضمن سوگند به باریتعالی می فرمایند: اگر حضور فراوان بیعت کنندگان نبود و یاران حجت را بر من تمام نمی کردند، اگر خداوند از علما عهد و پیمان نگرفته بود که برابر شکم بارگی ستمگران و گرسنگی مظلومان سکوت نکنند، مهار شتر خلافت را بر کوهان آن انداخته، رهایش می ساختم و آخر خلافت را به کاسه ی اول آن سیراب می کردم آنگاه می دیدید دنیای شما نزد من، از آب بینی بزغاله ای بی ارزش تر است.
حال آنکه مدعیان ظاهری دین مداری برای رسیدن به قدرت از هیچ کوششی فروگذار نکردند و صد البته مردم شریف ایران جواب اینگونه هتاکی ها، بی حرمتی ها، دروغ پردازیها و موج سواریها را دادند.
در این دوره از انتخابات شاهد استفاده از همه روشها برای جلب نظر مردم بودیم، استفاده از افراد معلوم الحال تحت عنوان هنرمند و خواننده آن هم همراه یک روحانی که اتفاقا به دلیل مناصب حساسی که قبلا داشته و نیز منصب کنونی که منتصب به ائمه اطهار و امام هشتم شیعیان است موضوع دیگری است که مردم آن را نپذیرفته و با رای قاطع خود به دکتر روحانی، آن را یک فریب و حقه اجتماعی و فرهنگی عنوان کردند. جا دارد این نکته را عنوان کرد که ملت ایران نه به خاطر همراهی این خواننده که چهره ای مطرود است بلکه بخاطر طرح شعارهای دروغین و فریبنده و نیز زیرپا گذاشتن اخلاق انتخاباتی این "نه" بزرگ را به رقبای روحانی گفتند.
نکته دیگر اینکه این انتخابات رقابت بین افراد نبود بلکه رقابت بین دو مدل انتخاباتی بود: مدل خردورزی و عقلانیت و تدبیر و مدل انتخاباتی احمدی نژادی و پوپولیسم. اصولگرایان این بار گول مدل انتخاباتی پوپولیسم را خوردند، همان مدلی که احمدی نژاد به صورت حرفه ای طراح آن در ایران بود. وی در دوران مبارزات انتخاباتی با ایجاد یک انحراف تبلیغاتی، موضوع گفتگو و رقابت را از حوزه برنامه ریزی و مباحث مدیریتی و سیاسی به سمت نابرابری های اجتماعی و اقتصادی، مقابله و مبارزه با ثروتمندان و کاهش شکاف بین فقرا و صاحبان ثروت سوق داد. احمدی نژاد توانست از این حربه استفاده کند و اصولگرایان فکر کردند پس از 12 سال از آن روزها باز می توانند با استفاده از این شعارها یک بار دیگر بر این موج سوار شوند اما رای مردم در صندوقها نشان داد که این استراتژی دیگر جذابیت خود را از دست داده و جامعه ایران با عبور از اقتصاد پوپولیسم دیگر فریب اینگونه شعارهای توخالی را نخواهند خورد.
نکته پایانی اینکه اکنون و پس از دست رد مردم به سینه آنها، بحث حلال و حرام رای مردم مطرح شده که انصافا باید به نبوغ فکری این عزیزان اعتراف کرد ولی نمی دانم چرا در راستای خدمت صادقانه و نفوذ در دلهای مردم به کار گرفته نمی شود بلکه فقط در جهت حرام کرن، محروم کردن و ... این نبوغ را بکار می برند.
اما نباید این مسیله را نادیده گرفت که تیم اقتصادی دولت دوازدهم باید با دقت بیشتر، موضوعات اقتصادی و خصوصا کاهش نابرابریهای اجتماعی و اقتصادی، هدفمندی یارانه ها و معیشت مردم را در دست اقدام قرار دهد.
*مدرس دانشگاه

کد مطلب: 70684