راهبرد شمال به جنوب ايران

در دولت يازدهم برخلاف دولت نهم و دهم مذاکرات بين‌المللي جمهوري اسلامي‌ايران از لحاظ کمي‌ و کيفي رشد قابل توجهي داشته است. تغيير تاکتيک‌هاي دستگاه ديپلماسي کشورمان در دولت تدبير و اميد فرصتي را ايجاد کرد تا مناقشات چندين و چند ساله هسته‌اي حل و فصل شود و «برجام» فرصتي را ايجاد کند تا فصل نويني از روابط تهران با جهان شکل بگيرد.گسترش روابط ديپلماتيک از اين منظر حائز اهميت است که به مثابه ريل‌گذاري براي تسهيل امور دستگاه‌هاي اجرايي است. کاهش هزينه‌هاي کشور يکي از وظايف ذاتي وزارت امور خارجه است که در دولت‌هاي نهم و دهم فراموش شده بود اما در دولت يازدهم سرلوحه تمامي‌اقدامات دستگاه ديپلماسي قرار گرفت.

با توجه به اينکه ايران در چهارراه حوادث دنيا قرار گرفته و در چند سال گذشته گروه‌هاي تروريستي وهابي-تکفيري در خاورميانه رشد قارچ گونه‌اي داشته و جامعه جهاني را به شدت تهديد مي‌کنند، حفظ امنيت و کاهش هزينه‌هاي امنيتي يکي از وظايف وزارت امور خارجه است که سفر اخير رئيس‌جمهوري به باکو بيشتر رنگ و بوي ثبات و امنيت در خاورميانه داشت تا قراردادهاي اقتصادي. پر واضح است در گفت‌وگوهاي دوجانبه و سه‌جانبه در باکو بر موضوعاتي چون ترويج و توسعه همکاري اقتصادي و بازرگاني،فرهنگي، گردشگري، کنسولي و گمرکي تاکيد شده است اما نشست باکو بيشتر به منظور گسترش روابط سياسي براي اتحادي سه‌جانبه بود تا سه کشور ايران، روسيه و جمهوري آذربايجان در مناقشات منطقه بيش از پيش به ايفاي نقش بپردازند و به صورت منسجم به مبارزه با تروريسم بپردازند.

همکاري‌هاي تهران،باکو و مسکو براي مبارزه با افراط‌گرايي و تروريسم با تاکيد بر حل مسالمت‌آميز مناقشات منطقه‌اي از طريق مذاکره و مبتني بر اصول و موازين حقوق بين‌الملل در زمينه‌هاي گوناگوني بروز و ظهور خواهد داشت. «سوريه» شايد به عنوان مهمترين همکاري سه‌جانبه قلمداد گردد زيرا ايران و روسيه به عنوان اصلي‌ترين حامي‌دولت قانوني سوريه در خط مقدم به مبارزه با تروريسم مي‌پردازند .اضافه شدن جمهوري آذربايجان به ايران و روسيه در روند پاکسازي سوريه از تروريسم يک گام به جلو در مبارزه واقعي با تروريسم است.

«گسترش همکاري‌هاي نظامي» جهت افزايش توان نظامي‌نيز از برون‌دادهاي مهم اين نشست بوده است. به طوري که معاملات تسليحاتي بين اين سه کشور تحت عنوان مقابله با تهديدات مشترک عنوان شده است که نويد همکاري‌هاي گسترده دفاعي بين تهران، باکو و مسکو مي‌دهد.

«همکاري‌هاي امنيتي- اطلاعاتي» نيز به عنوان يکي از آيتم‌هاي اصلي مبارزه با خطر تروريست است که به نظر نگارنده با توجه به توان بالاي امنيتي ايران و روسيه،در صورت همکاري‌هاي امنيتي ايران، روسيه و جمهوري آذربايجان شاهد يک هم‌افزايي اطلاعاتي در مقابله با گروه‌هاي وهابي- تکفيري خواهيم بود که در ثبات و امنيت منطقه بسيار موثر خواهد بود.

«تعميق روابط استراتژيک» نيز يکي از اهداف مهم اين نشست است که بر بسياري از موضوعات اين نشست سايه افکند. به طوري که تاکيد بر کنوانسيون رژيم حقوقي درياي خزر،کريدور شمال- جنوب و مبارزه با افراط‌گرايي از اهم اين توافق‌هاي استراتژيک است که براساس اصول برابري، احترام متقابل، عدم دخالت در امور داخلي يکديگر وبا تأکيد بر پايبندي به منشور سازمان ملل متحد مطرح شده است. لازم به ذکر است يکي از نکات بيانيه مشترک روساي جمهوري ايران، آذربايجان و روسيه در نظر گرفتن ناروايي کاربرد تحريم‌هاي نامشروع اقتصادي است که به منظور ضرورت ترويج و توسعه همکاري اقتصادي و بازرگاني است که در نوع خود يک تلنگري است به برخي از سياستمداران 1+5 که سياست‌هاي خصمانه خود را عليه ملت ايران ادامه مي‌دهند.اما از اين نکته غافل هستند که هر نوع بدعهدي در «برجام» باعث رسوايي خودشان در جامعه جهاني خواهد شد.