رفراندوم بریتانیا و چند نکته

از همان نخستین ساعات رای مردم بریتانیا به خروج از اتحادیه اروپایی، دگرگونی های چندی در جهان اقتصاد و سیاست پدید آمد که خود نشان از اهمیت رفراندوم اخیر در بریتانیا است. افت پوند انگلیس و بالا کشیدن بهای دلار ، از جمله تبعات بلافاصله رای شهروندان بریتانیایی بود. انگلستان یکی از کشورهای بنیانگذار دموکراسی است و نظام سیاسی آن ترکیبی از دموکراسی نمایندگی و مستقیم است. در طول همه این سال ها بریتانیایی ها الگوی موفقی از ترکیب دموکراسی مستقیم و نمایندگی به شمار می رفتند. اما با رای اخیر مردم به خروج از اتحادیه اروپا، یکی از ضعف های نظام ترکیبی حاکم بر انگلستان ( مشهور به دموکراسی وست مینیستری) نمایان شد. در دموکراسی هایی که تصمیمات بزرگ وسرنوشت ساز به محک ساز وکار«رفراندوم» می خورد، ترسِ پر رنگ شدن عوام گرایی و آماتوریسم به هیچ رو ترس کوچکی نیست. به عبارت دیگر، تصمیمی که از کوره رفراندوم بیرون می آید همیشه به معنای بهترین تصمیم نیست. چراکه در رفراندوم ها احساسات عامه مردم بسیار بیشتر از تصمیمات فنی  و حک و اصلاح شده سیاستمداران کاردیده، تعیین کننده هستند و درجه آماتوریسم در این تصمیمات بالا است و گهگاه در تضاد کامل با رای و نظر نخبگان سیاسی و اقتصادی قرار می گیرد! با نگاهی به ترکیب سنی و میزان سواد موافقان خروج از اتحادیه اروپایی که بیشتر از گروه های سالمند، فقیر و کمتر تحصیلکرده بودند، این فرض قوت بیشتری می گیرد که نتیجه رفراندوم اخیر با مطلوبِ قشر تحصیلکرده و ثروتمند انگلستان فاصله دارد. پایین آمدن ارزش پول این کشور، کاهش جذابیت سرمایه گزاری، وضعیت نامعلوم کارگران اروپایی شاغل در این کشور، تازه نتایج سحر رفراندوم اخیر به حساب می آید. پیامدهایی که بار اصلی آنها بر دوش کار آفرینان، تجار و صاحبان کاری است که بازنده اصلی رفراندوم اخیر در بریتانیا بودند! با این همه اما، تبعات منفی خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا فقط به این کشور محدود و محصور نخواهد ماند و دیر یا زود دامن اتحادیه اروپایی را نیز خواهد گرفت. به عبارت دیگر، بریتانیا نشان داد که میزان همبستگی کشورهای عضو در این اتحادیه چندان بالا نیست ومی شود هر زمان ممکن از کمند قوانین و مقررات این اتحادیه رها شد وجدا سری پیشه کرد. به زبان دیگر، به تعبیر کارشناسان تصمیم اخیر شهروندان بریتانیایی « رفراندوم» را به گزکِ کارایی بدل کرده است که سایر اعضای اتحادیه می توانند با تهدید به برگزاری رفراندوم، برای امتیاز گیری و تغییر در قوانین به نفع خود، از آن بهره فراوان ببرند. در هرحال، پیامدهای رفراندوم اخیر اگرچه به احساس استقلال برخی شهروندان موافقِ خروج از اتحادیه اروپا میدان داد اما، ماجرا به همین جا پایان نمی پذیرد و باید منتظر پیامدهای سنگین اقتصادی و سیاسی آن در روزهاو ماه های پیش رو نشست.