کرونا، سینما و اقتصادش 

 

اقتصاد هنر، خاصه سینما از دیرباز در ایران با چالشهای زیادی روبه رو بوده و شیوع ویروس کرونا نیز لطمات و خسارات فراوان تری را بر پیکره ی آن وارد آورده است بطوریکه شاید بتوان گفت در تمام طول دوران خود تاکنون با چنین معضلی رودررو نبوده است. اما برای ارائه راهکارهای برون رفت از چنین مشکلاتی ابتدا می بایست به آسیب شناسی ساختار سینمای ایران از منظر صنعت پرداخت و ضمن بررسی اجمالی چهارچوبها به تحلیل درستی از شرایط و وضعیت موجود دست یافت . 

بزرگترین آسیب هنر ما خاصه سینما عدم دستیابی به جنبه های صنعتی در معنای حقیقی آن است. نبود نظام استودیویی که تولید را به شکلی جهت مند جریان سازی و حضور سرمایه گذار و تهیه کننده را تضمین کند، یکی از آفتهای همیشگی سینمای ایران است؛ به نحوی که اکثریت قریب به اتفاق تولیدات در مکانها و لوکیشنهای اصلی و نه در شهرکهای سینمایی و تلویزیونی ساخته می شوند که این امر اشکالاتی را در برآوردهای مالی پروژه ها ایجاد کرده و هزینه های مضاعفی را تحمیل می کند که در نهایت باعث بی رغبتی سرمایه گذاران و ورود جریان مالی افسار گسیخته در بستر تولید می گردد .

موضوع دیگر عدم تطابق نظام عرضه و تقاضا در اکران آثار است به نحوی که هر ساله با خیل عظیمی از فیلم هایی رو به رو هستیم که هزینه های خود را در همان مرحله ی ساخت تامین کرده اند که چنین آثاری اغلب مربوط به بخش های فرهنگی نهادها و سازمانهای مختلف اند که به صورت موازی با دستگاه های اصلی متولی در حوزه فرهنگ و هنر فعالیت می کنند و این امر توان رقابت بخش خصوصی را تضعیف کرده و در آخر باعث فرار بسیاری از سرمایه های مردم نهاد در این حوزه می گردد و نتیجه اش جز فربه شدن آن تشکیلات و روی آوردن بسیاری از تهیه کنندگان و کارگردانان به نوعی سینمای سوبسیدی و دولتی ست . یکی دیگر از موانع و آسیب های صنعتی شدن در سینمای ایران عدم وجود قانون کپی رایت و ضمانت اجرایی آن است. حال که به دلیل تحریم و سایر محدودیتهای ناشی از آن امکان پیوستن به کپی رایت جهانی مقدور نیست وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی می بایست با همکاری سایر بخش های فرهنگی دولت و حتی سازمانهای خارج از قوه ی مجریه به نگارش یک لایحه جامع در این حوزه بپردازد و با تصویب در مجلس به بسیاری از خلاهای قانونی ناشی از آن پایان دهد . 

 نکته ی دیگر ایجاد زیرساختهای مناسب جهت عرضه ی آثار سینمایی مختلف در بخش پلتفرم و بستر فضای مجازی و تلاش جهت گسترش بازار نمایش آثار حتی فراتر از داخل کشور و به ویژه در بین کشورهای همسایه است که توانمندسازی این حوزه ها میتواند یکی از راهکارهای مناسب در جهت مقابله با آسیب های ناشی از کرونا باشد و سرمایه گذران بخش خصوصی را به فعالیت، ترغیب کرده و از بار انباشت فیلم های پشت خط اکران در طول مدت کرونا بکاهد تا موازنه ی مناسبی دراین زمینه ایجاد شود . 

در پایان نباید از نقش غیرقابل انکار سندیکاها و نهادهای صنفی نیز در حمایت و همراهی با هنرمندان غافل شد؛ بلکه می بایست ضمن توانمندسازی این تشکل ها در فرآیند درآمدزایی مناسب و مولد، شرایط استقلال مالی لازم برای آنها را نیز طراحی و برنامه ریزی کرد تا در مواقع مقتضی که یکی از مهم ترین آن همین دوران کروناست به کمک اقشار مختلف هنرمندان بپردازند . 

*نویسنده، منتقد و کارگردان