ایران و عربستان؛ مذاکراتی اجتناب ناپذیر

روزنامه انگلیسی "فاینشنال تایمز" به نقل از منابع ناشناس اعلام کرد مقامات ایرانی و عربستانی با میانجیگری "مصطفی الکاظمی" نخست وزیر عراق در این کشور در تاریخ بیستم فروردین ۱۴۰۰ مذاکراتی انجام دادند.
اگر چه مقامات عربستانی تکذیب کردند و مقامات ایرانی سکوت کردند و در رد یا تائید آن اظهار نظر نکردند ولی آنچه از قرائن بر می آید باید احتمال دیدار را پذیرفت؛ هرچند سطح آن و اینکه موضوع گفتگو چه بوده کاملا مشخص نیست. اما در صورت واقعیت، خبر خوبی برای این منطقه آشفته میتواند باشد و نوید برقراری امنیت در منطقه را خواهد داد و اگر هم واقعیت نداشته باشد فرصت خوبی است تا ضرورت مذاکره بین تهران و ریاض مورد توجه قرار گیرد .
اختلاف تهران و ریاض موضوع تازه ای نیست و ریشه در اعتقادات مذهبی دو کشور مسلمان از نوع شیعه و وهابیت دارد بطوریکه در دوازدهم ذیحجه  سال ۱۳۲۲ یکی از حجاج ایرانی به نام "ابوطالب اردکانی" یا "ابوطالب یزدی" به بهانه استفراغ در خانه خدا در زمان طواف حج در دادگاه عربستان به اعدام محکوم شد و دو روز بعد در چهاردهم ذیحجه، گردن زده شد؛ اتفاق ناگواری که خشم شیعیان را بر انگیخت و مرجع وقت شیعیان، مرحوم آیت الله "سید ابوالحسن اصفهانی" آن را محکوم کرد و رژیم گذشته ایران، روابط دیپلماتیک تهران با ریاض را قطع کرد و تا چهار سال روابط قطع . همین مسئله سر آغازی برای عمیق تر شدن اختلافات بین این دو کشور مسلمان با تفکرات مذهبی متفاوت و متضاد بود. بعد از برقراری روابط دیپلماتیک در رژیم گذشته، اختلافات در پنهان وجود داشت و تبدیل به رقابت بین دو دولت محافظه کار وابسته به غرب و آمریکا در منطقه خلیج فارس شد .
 بعد از انقلاب اسلامی، شعار حذف دولت های محافظه کار در منطقه سبب ایجاد خوف در حکومت های محافظه کار شد و  شکافی عمیق تر بین تهران و ریاض را فراهم کرد که در این یادداشت مجال پرداختن به سیر حوادث نیست ولی اختلافات ریشه دار بین این دو کشور مسلمان در سال ۱۳۹۴ و در پی اعدام " شیخ نمر " از علمای شیعه مقیم عربستان و حمله  به سفارت عربستان در تهران و کنسولگری این کشور در مشهد وارد فاز جدیدی شد که به قطع روابط دیپلماتیک بین این دو کشور منجر شد و تاکنون تهدیدی برای امنیت منطقه است.  در هر کشوری از منطقه خاورمیانه نشان و ردی  از اختلاف و درگیری و مناقشات  بین تهران و ریاض به چشم می آید که نتیجه آن کاهش امنیت منطقه و تضعیف جهان اسلام و موفقیت کشورهای غیر مسلمانی است که درگیری و اختلاف بین کشورهای مسلمان را خواستارند و از این اختلاف نهایت بهره برداری را می کنند و این در حالی است که هر دو کشور ایران و عربستان،  قلبا یا لسانا از اتحاد و اتفاق کشورهای اسلامی صحبت می کنند و مدعی هستند نمی خواهند آب به آسیاب دشمنان منطقه ای کشورهای اسلامی بریزند.
تهران و ریاض باید به این واقعیت در روابط بین الملل اعتقاد و ایمان داشته باشند که نباید در امور داخلی یکدیگر دخالت کنند و باید از تحریک شهروندان دو کشور علیه حکومت هایشان توسط افراطیون جلوگیری کنند و اگر نگاه منفی به یکدیگر که بخشی از آن ناشی از اعتقادات مذهبی و بخشی دیگر از رقابت های سیاسی و اقتصادی است  را به نگاه مثبت و سازنده تبدیل کنند قطع به یقین، بسیاری از اختلافات مرتفع خواهد شد. مذاکرات تهران - ریاض باید با هدف برد – برد انجام بگیرد و دو کشور از هدف برد – باخت دوری کنند. ریاض باید به این واقعیت واقف شود که دوران ترامپ که تماما به نفعش بود خاتمه پیدا کرده و بایدن و تیم او نگاهی دیگر به عملکرد ریاض در منطقه و خصوصا در یمن دارند و دخالت و کشتار ریاض در یمن را نمی تابند. رئیس جمهور آمریکا، "محمد بن سلمان" ولیعهد عربستان را در حاشیه قرار داده و مستقیما با پادشاه عربستان وارد گپ و گفتگو می شود. در مقابل ایران هم باید واقف باشد وجود اختلاف با عربستان سبب واگرائی کشورهای عربی منطقه از تهران و همگرائی آنها با تل آویو می شود؛ موضوعی که در چند ماه اخیر و در پی انعقاد "پیمان ابراهیم" شاهد آن بودیم .