مسئله بغرنج "سیاست" در ارتباط با چالش ایران و آمریکا

خیلی با خودم فکر میکردم که واقعا مسئله نظام ایران و نظام ایالات متحده آمریکا سر چیست و  چرا رابطه این دو حکومت بهبود نمی یابد. شخصا اعتقاد ندارم آمریکا در دور دست ها قرار دارد و کشوری به اصطلاح در ینگه دنیا است. آمریکا همسایه ما است. البته این بحث خارج از درستی و غلط آن است؛ لزومی هم ندارد در اینجا نگاه خوب و بد به موضوع داشته باشیم که البته در جای خود می تواند صورت گیرد.
آمریکا چه به عنوان یک دولت و چه به عنوان نماد مدرنیته غرب، همسایه کشور ما ایران است. در حوزه فرهنگی و اندیشگی، جامعه و سیاست ایرانی با غرب که آمریکا به عنوان پرچمدار آن است، چالش های زیادی دارد. این موضوع محل بحث این نوشته نیست و جای بحث فراوان داشته و دارد.
موضوع این نوشته معطوف به حوزه سیاست و نظام آمریکا و سیاست و نظام ایران است. سوال جدی معطوف به سیاست، این است که چه چیزی محل نزاع این نظام ها است؟ وضعیت به گونه ای است که هر دو نظام، صرفا بر حرف های خودشان اصرار می کنند و هیچ کدام از طرفین حرف همدیگر را نمی شنوند.
معما خیلی پیچیده است. با محوریت سیاست ابعادی چون موضوع  نفت، دخیل بودن کشورهایی چون عراق، فلسطین،عربستان و امارات، ترکیه، یمن، سوریه، لبنان و حزب الله، کشورهای عربی، کشورهای غربی، چین و روسیه و شرق آسیا، موضوع موازنه قدرت در منطقه غرب آسیا، اقتصاد جهانی، امنیت و صلح از جمله موضوعات مطرح در آن است. سوال جدی این است آیا دشمنی دو نظام ایران و آمریکا ،علی الدوام و همیشگی است؟ یا اینکه این‌ دشمنی تابع رفتار طرفین است؟ به نظر می آید چون هیچ دشمنی و خصومت منطقا نباید دائمی و همیشگی باشد اگر رفتارها درست و متناسب باشد احتمال بهبود روابط هم هست.
اگر سوال دوم مورد توجه باشد باید دید موضع نزاع بین نظام ایران و آمریکا چیست و اگر این مسئله معلوم شود می توان در راستای آن قدم برداشت. با نگاهی اجمالی به تاریخ روابط و تعاملات این دو نظام می توان گفت که آمریکایی ها از زمانی که قدرتشان در عرصه جهانی در نیمه دوم قرن بیستم میلادی افزایش یافته در ایران دخالت کردند و درباره موضوعات مرتبط با ایران طرف مقابل نظام ایران بودند: از کودتای ۲۸ مرداد ۳۲ تا حمایت از مخالفان انقلاب اسلامی ۵۷ و کمک همه جانبه به رژیم صدام در عراق در جنگ ۸ ساله علیه ایران و اعمال تحریم ها و قطعنامه های ضد نظام ایران از جمله اقدامات آنهاست. البته طبعا نظام ایران هم در مقابل آمریکایی ها رفتارهایی انجام داده است. با این تاریخ پر تلاطم و پر چالش باید سوال کرد که آیا قرار است این رویه برای همیشه ادامه داشته باشد؟ شاید گام اول شناسایی موضع نزاع است و این کار راحتی نیست که اگر معلوم شود می توان راه حلی برای آن پیدا کرد.
یکی از موانع برای حل مشکل بین نظام ایران و آمریکا نوع نگاه به این دشمنی است: برخی معتقدند این دشمنی، هم برای برخی در داخل ایران نفع دارد و هم برای برخی در آمریکا و‌ حتی برخی از کشورهای اروپایی و منطقه غرب آسیا. پس چون این گروهها و این کشورها دوست دارند این ‌دشمنی ادامه یابد بر طبل دشمنی می کوبند. بنابراین، این گروه ها نمی خواهند این دشمنی فهم و حل شود. اما برخی دیگر این دشمنی را در مجموع با توجه به هزینه هایی که برای طرفین دارد برای جامعه ایرانی و حتی آمریکایی ها نافع نمی دانند.
در مجموع باید گفت که بر اساس این اصل منطقی که "یک‌دشمن هم زیاد است" می توان در جهت رفع خصومت حرکت کرد ولی در ارتباط با نظام ایران و نظام آمریکا همانطوری که گفته‌شد مسئله با محوریت "سیاست" خیلی خیلی  پیچیده و بغرنج است و به نظر منطقی حل آن خیلی راحت نیست. آیا راه حل دیپلماسی و گفتگو است یا جنگ و ابزار قدرت؟ یافتن پاسخ خیلی راحت نیست. هر چند باز به طور کلی می توان گفت که هر کدام از این راه حل ها (دیپلماسی یا جنگ) تا زمانی که محل بحث و نزاع بین ایران و آمریکا معلوم نشود صرفا راه حل هایی موقتی و کوتاه مدت هستند.
سربسته و کلی می توان برای طرف ایرانی این را گفت که حرکت در مسیر منطق جهانی و توجه به خواست های داخلی و استفاده از تمام ظرفیت های موجود شاید بتواند در کاهش تنش ها موثر باشد و نه البته حل مسائل و این از مجرای تحمل، نقد، شناخت نیازهای واقعی و گوش دادن به صدای اکثریت محقق می شود.