پیامدهای سیاسی خروج قطر از اوپک

اکونومیست در گزارشی نوشت: ابعاد سیاسی خروج قطر از سازمان کشورهای تولیدکننده نفت (اوپک)، شورای همکاری خلیج فارس تمامی این منطقه را به لرزه در خواهد آورد.
اکونومیست می نویسد:
قطر اولین کشور عرب بود که بعد از تاسیس سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) به عضویت آن درآمد. اینک اولین کشور عرب است که آن را ترک می کند.
در سوم دسامبر / 12 آذر/ 'سعد الکعبی' وزیر انرژی قطر اعلام کرد که کشورش از این کارتل نفتی خارج می شود تا منحصرا تمام نیرویش را مصروف تولید گاز کند. این تصمیم از اول ژانویه / 11 دی/ اجرایی می شود.
کشور کوچک 2.7 میلیون نفری قطر بزرگترین صادرکننده گاز طبیعی مایع جهان است. تولید نفت قطر کم است و روزانه 600 هزار بشکه است. از میان15 کشور عضو اوپک، قطر یازدهمین کشور اوپک از نظر رتبه تولید نفت است و تولیدش به کمتر از 2 درصد کل تولید این سازمان می رسد. البته نه وجود قطر چندان برای اوپک حیاتی است؛ نه وجود اوپک برای قطر. این دو چندان لازم و ملزوم هم نیستند.
بنابراین پرواضح است که قطر به دلیل نفت و یا اقتصاد؛ اوپک را ترک نکرده است. این حرکتی است کاملا سیاسی. هدف هم منحصرا؛ عربستان سعودی است.
عربستان؛ مهم ترین و صاحب نفوذ ترین کشور عضو اوپک و شورای همکاری خلیج فارس است.
شورای همکاری خلیج فارس تاثیرگذارترین بدنه چند ملیتی در خاورمیانه است. قرار است کشورهای عضو این شورا فردا / یکشنبه/ در ریاض تشکیل جلسه دهند
برخلاف 'اتحادیه عرب' که یک محفل گفت وگوی بی تاثیر است، شورای همکاری خلیج فارس خالق یک اتحادیه اقتصادی و گمرکی است. اما در همین شورا؛ سه عضو آن شامل عربستان، بحرین و امارات، پارسال قطر را که او هم عضو همین شوراست، تحریم تجاری و مسافرتی کردند.
این بایکوت قطر؛ شورا را عملا فلج کرد. دو عضو دیگر شورا شامل کویت و عمان که با تحریم قطر همراه نشده بودند نیز بشدت از دست مابقی اعضاء عصبانی شدند. مقامات کویت و عمان سرگردانند و نمی دانند که آیا آنها هم در آینده بایکوت و یا تنبیه خواهند شد یا نه.
در ماه سپتامبر؛ 'محمد بن سلمان' ولیعهد عربستان اولین سفر رسمی خود را به کویت انجام داد. حین حضور بن سلمان در کویت؛ همه بیلبوردها در سطح شهر کویت ورود بن سلمان به شهر را خوش آمد می گفتند. کویت یک استقبال بشدت گرم از بن سلمان به جای آورد.
در مجادله قطر؛ کویت سعی کرده است نقش میانجی را بازی کند. شاهزاده محمد از این موضع بیطرفی کویت راضی نیست و از این کشور خواست است تا او هم به جمع تحریم کنندگان قطر بپیوندد. کویت زیر بار این خواسته نمی رود. کویت ضمنا، تقاضای بن سلمان برای استخراج نفت از 'منطقه بیطرف' که یک نوار مرزی میان کویت و قطر است و هردو حق استخراج نفت از محل را دارند، نیز رد کرده است.
سفر بن سلمان به کویت کوتاه و فقط دو روزه بود. شاهزاده سعودی هم فقط چند ساعت طول کشید تا به کشور بازگردد.
در همان ایام؛ کویت یک توافقنامه همکاری نظامی با ترکیه امضا کرد.
کویت عنوان کرد که این توافقنامه ایرادات آئین نامه ای دارد و آن را قابل رعایت کردن ندانست.
اما ترکیه که به یک بازیگر مهم و مطرح در میان کشورهای حوزه خلیج فارس بدل شده است؛ بشدت با اردوگاه به رهبری سعودی دشمن است. ترکیه نیروهایی را به قطر فرستاده است و از این کشور کوچک در برابر تهاجمات احتمالی محافظت می کند.
با پیش آمدن ماجرای قتل 'جمال خاشقچی' روزنامه نگار سعودی روابط دو کشور ترکیه و عربستان مکدر شد.
و اما عمان.
هیچکس انتظار ندارد عمان هم به صف تحریم کنندگان قطر بپیوندد.
یکی از مشاوران خاندان سلطنتی عمان صراحت دارد:' سنت کشور عمان؛ بیطرفی است'.
از قضا؛ تحریم قطر بسیار به نفع عمان تمام شده است. پیش از این؛ کالاهای صادراتی از طریق منطقه 'جبل علی' دوبی وارد قطر می شد اما با تحریم قطر، این کالاها از طریق بندر 'سوهار' عمان وارد قطر می شود.
امارات هم از این بابت ناراحت است که بندر جدید در دست احداث 'دوقم' در ساحل مرکزی عمان، کمال بهره برداری تجاری را از بایکوت قطر خواهد برد.
امارات و عمان سالهاست که روابطشان تیره است. این دو با هم مشاجره مرزی دارند و همدیگر را به جاسوسی متهم می کنند.
و اما عمان یک مشکل دیگر هم دارد که با سعودی هاست. عربستان می گوید که عمان بسیار به جمهوری اسلامی ایران نزدیک است و از این بابت گلایه مند است و از دولت ترامپ خواسته است که نسبت به این موضوع از خود واکنش نشان بدهد.
در ماه سپتامبر بالای 5 هزار سرباز انگلیسی در عمان پیاده شدند و خود را آماده انجام یک تمرین بزرگ نظامی کردند.
یک دیپلمات غربی حاضر در مسقط در این باره می گوید:'عمان می خواهد که همسایگانش او را یک همسایه قدرتمند به حساب آورند'.
عمان همزمان دارد متحدان جدیدی برای خود دست و پا می کند.
هیچکدام از این کشورهای مورد نظر، جزء کشورهای حاشیه خلیج فارس نیستند. همگی شان روابط دیپلماتیک با اسرائیل دارند. چندین باب آنها هم دارند تلاش می کنند مناسباتشان را با تل آویو برقرار کنند.
و اما عمان؛ یک مزیت ویژه دارد که حداقل توانسته زبان منتقد واشنگتن و پایتخت های خلیج فارس را بسته است. عمان؛ این ظرفیت را دارد که میانجی میان ایران و اسرائیل باشد.