سالمندآزاری در سالمندان بی سرپرست

مدیر کل بهزیستی استان مرکزی گفت: سالمندان بی سرپرست به مراتب بیشتر از سایر سالمندان در معرض سالمندآزاری هستند.
زهرا امینی در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا، منطقه مرکزی، با بیان اینکه سالمندان به دو دسته تقسیم بندی می شوند، گفت: سالمندان بی سرپرست که فرزندان آنان در کنارشان نیستند یا حتی در شهر یا کشور دیگری زندگی می‌کنند یک دسته از سالمندان هستند که به نوعی تنها بودن این دسته از سالمندان موجب آزار آنان می‌شود.
وی مفهوم آزار در سالمندان را صرفا به معنای آسیب رساندن بدنی و جسمی ندانست و افزود: چه بسا در اثر غفلت فرزندان و حتی دستگاه‌های متولی از مراقبت از سالمندان، ضربه روحی به آنان وارد شود که به نوعی سالمندآزاری محسوب می‌شود.
وی گفت: در سالمندآزاری مهم این است که کار آموزشی در خانواده‌ها صورت گیرد. وقتی که در ریشه‌های مذهبی و سنتی و فرهنگی خانواده‌ها فرهنگ سازی شود و این ریشه‌ها تقویت شود قطعا معضل سالمندآزاری روحی و روانی از بین خواهد رفت.
امینی تصریح کرد: تقویت بنیه‌های دینی و اعتقادی و آموزش لازم با تاسی از آموزه‌های اسلامی و نهادینه کردن تفکر تکریم سالمندان موجب خواهد شد که هر خانواده‌ای اقدام به نگهداری سالمندان خود کند و این امر مانع از بروز سالمندآزاری خواهد شد.
وی افزود: در صورتی که حضور یک سالمند در یک خانواده موجب بر هم زدن امنیت روانی یک دانش آموز یا فرزندان خانواده شود یا سالمند دچار بیمارهایی نظیر آلزایمر و سایر بیماری هایی باشد که کنترل او از دست خانواده خارج شود می توان در آسایشگاه از سالمندان این چنینی مراقبت کرد تا زمینه بروز سالمند آزاری از بین برود.
امینی تصریح کرد: وظیفه سازمان بهزیستی مراقبت و نگهداری از سالمندان بی سرپرست است و برای این موضوع نیز برنامه های مهمی در دستور کار داریم تا از سالمندآزاری که به عنوان یک خشونت خانگی در جهان از آن تعبیر می شود جلوگیری کنیم.
وی تاکید کرد: بسیاری از غفلت ها و بی توجهی ها موجب بروز سالمند آزاری خواهد شد. از این رو باید حمایت های اجتماعی را برای نگهداری و مراقبت از سالمندان افزایش داد و به دنبال تقویت تکریم از سالمندان در سایه ارائه آموزش های لازم به خانواده ها باشیم.
امینی گفت: ترویج آموزش مراقبت از سالمندان در تمام سطوح جامعه و بین آحاد مختلف مردم با تاسی از آموزه‌های دینی موجب بهبود کیفیت زندگی سالمندان خواهد شد و محرومیت های اجتماعی و بعضا نادیده گرفتن آنان در محیط اجتماع را از بین خواهد برد.
امینی در پاسخ به این پرسش که با توجه به اینکه ایران با بحران سالمندی روبروست چه زیرساخت‌هایی برای مواجهه با این بحران لازم است، اظهار کرد: پیش بینی می‌شود تا سال 2030 حدود 30 درصد جمعیت ایران را سالمندان تشکیل دهند. از این رو باید همه دستگاه‌های اجرایی آمادگی لازم را برای مدیریت و ارائه خدمات به حدود یک سوم جمعیت کشور که سالمندان هستند، داشته باشند.
وی ادامه داد: بر این اساس شورای ساماندهی سالمندان در هر استانی زیر نظر استاندار و در کشور نیز با مسئولیت سازمان بهزیستی با راه‌اندازی دبیرخانه‌ای به منظور آمادگی بیشتر در مواجهه با افزایش آمار سالمندان فعالیت می کند.
او به فراهم کردن زیرساخت‌های لازم قبل از شروع دوران سالمندی اعم از جوانی، میانسالی و سالمندی اشاره کرد و گفت: لازمه برخورداری از رفاه سالمندی، فراهم کردن زیرساخت‌های ایاب و ذهاب است که بر عهده مجموعه شهرداری‌ها و راه و شهرسازی بوده و مناسب‌سازی معابر اعم از عبور و مرور شهری، ناوگان حمل‌ونقل، پارک‌ها و فضای سبز، پیاده‌روها، تردد از پل‌های هوایی، استفاده از تجهیزات الکترونیک برای درب‌های ورودی و خروجی را شامل می‌شود و در شهری مانند شهر اراک که قرار است شهر دوستدار سالمند شود، باید توجه جدی به این مهم صورت گیرد.
مدیر کل بهزیستی استان مرکزی برخورداری از خدمات مطلوب بهداشتی و درمانی را به عنوان زیرساخت مهم دیگر برشمرد و گفت: وزارت بهداشت متولی برخورداری سالمندان از خدمات بهداشتی و درمانی و تغذیه مناسب است که در حوزه تغذیه، وزارت جهادکشاورزی نیز به کمک حوزه سلامت می آید چرا که موضوع تغذیه سالم و برخورداری از تولیدات ارگانیک برای سالمندان از اهمیت خاصی برخوردار است.
وی به آموزش‌های خاصی که در حوزه بهداشتی و درمانی برای افراد میانسال ضرورت دارد، اشاره کرد و گفت: به هر میزان که در میانسالی آموزش‌های تخصصی انجام دهیم به همان میزان از عوارض دوران پیری در بین سالمندان پیشگیری می شود.
وی به مسائل مربوط به بهداشت محیط مخصوصا در حوزه محیط زیست و آلودگی هایی که وجود دارد، اشاره کرد و گفت: آلودگی هوا عوارض منفی بر روی سالمندان دارد و این موضوع در شهر اراک بسیار جدی است.
امینی تصریح کرد: در بین سالمندان افزایش بیماران قلبی و ریوی دیده می شود و آلودگی هوا یک هشدار و تهدید برای سلامت سالمندان است. براین اساس، موضوع آلودگی هوا در حوزه بهداشت محیط برای حفظ سلامت سالمندان، از زیرساخت‌هایی است که مورد تاکید واقع شده است.
او تاکید کرد: براساس مطالعات انجام شده و ارائه راهکارهای لازم در خصوص پیشگیری از عوارض سالمندی در سطح استان، اقدامات خوبی بویژه در حوزه بهداشتی و درمانی با کار آموزشی صورت گرفته است.
وی تصریح کرد: در حال حاضر بالغ بر 50 درصد اقدامات و زیرساخت‌‌های سالمندی بویژه در حوزه بهداشتی و درمانی اجرایی شده و مناسب سازی فضای شهری و روستایی به لحاظ وضعیت جغرافیایی استان بین 17 الی 20 درصد عملیاتی شده است.  
وی گفت: به دلیل افزایش جمعیت سالمند در استان ضرورت دارد این عدد در حوزه تامین زیرساخت‌های لازم برای مناسب سازی فضای شهری و روستایی جهت سالمندان با پیگیری شورای مناسب‌سازی و شورای سالمندان تا پایان سال 1398 به 50 درصد افزایش یابد.
امینی در ادامه با اشاره به نامناسب بودن وضعیت درمان سالمندان در شهرهای کوچک استان گفت: برخی تخصص‌های درمانی نظیر قلب و عروق، ارتوپد، مغز و اعصاب از جمله مواردی است که سالمندان بیشترین مراجعه را دارند در حالیکه به جز در کلانشهر اراک در سایر شهرهای استان بویژه شهرهای کوچک این امکانات تخصصی در حوزه درمان وجود ندارد.
وی بر لزوم تحصیل دانشجویان استان مرکزی در دو رشته طب سالمندی و پرستاری سالمندی به عنوان رشته های مورد نیاز دانشگاهی در دانشگاه علوم پزشکی استان مرکزی تاکید کرد و افزود: این پیشنهاد به استاندار مرکزی ارائه شده است چرا که هر چقدر کار آموزشی در حوزه سالمندی در سطح استان افزایش یابد قطعا کار پژوهشی و زیرساختی نیز در کنار آموزش در استان گسترش خواهد یافت.
وی در خصوص برخورداری سالمندان از امکانات فرهنگی، رفاهی و تفریحی نیز اشاره کرد و گفت: احداث کتابخانه و پارک مخصوص سالمندان از نیازهای ضروری است. در شهر اراک و حتی سایر شهرهای استان شاهد احداث پارک‌های متعددی هستیم که می‌توان با مناسب‌سازی یکی از پارک‌ها جهت استفاده سالمندان در جهت ارتقای شاخص‌های تفریحی و رفاهی آنان گام برداریم. به عنوان مثال پارک ملت اراک گزینه مناسبی برای آماده سازی سالمندان است.
او به فعال کردن اقدامات توانبخشی در حوزه سالمندان در مراکز روزانه اشاره کرد و گفت: به هیچ عنوان دنبال این نیستیم که یک سالمند در مراکز شبانه روزی از خدمات توانبخشی استفاده کند بلکه تاکید ما بهره مندی از خدمات توانبخشی شامل فیزیوتراپی، کاردرمانی، شنوایی سنجی، نوار گوش و ... در مراکز روزانه است.
مدیر کل بهزیستی استان مرکزی در پاسخ به این پرسش که در حال حاضر چه خدماتی به صورت ویژه در کشور به سالمندان ارائه می‌شود و این خدمات تا چه حد پاسخگوی نیاز سالمندان است، گفت: با توجه به اینکه سالمندان در کشور از لحاظ بضاعت علمی و تجربه بسیار غنی هستند، لذا ذخایر خوبی هستند و باید برای بالفعل شدن ظرفیت‌های بالقوه آنان برنامه ریزی کرد.
وی به اجرای طرح سالمندیاوری (مراقبت از سالمندان در منزل) به عنوان یک طرح ارزشمند با همکاری دستگاه های عضو اشاره کرد و گفت: ارائه خدمات بهداشتی، درمانی، نگهداری و ... در منازل توسط سالمندیاوران هدف این طرح است که با ثبت نام افراد برای مشارکت در این طرح کارآفرینی هم ایجاد می‌شود و به عنوان یکی از خدمات ویژه در سطح استان مدنظر است.
وی به ارائه خدمات CBR به سالمندان در راستای برخورداری آنان از تمام خدمات اجتماعی در قالب خدمات ویژه دیگر اشاره کرد و گفت: بهره مندی سالمندان از این خدمات موجب جلوگیری از منزوی شدن و گوشه گیر شدن سالمندان در محیط خانه شده و حضور آنان را در جامعه پررنگ‌تر خواهد کرد و برای بهبود شاخص های روحی و روانی سالمندان موثر است. هم اکنون این امر در روستاها در حال اجراست و بزودی در شهر اراک نیز آغاز خواهد شد.
امینی به ارائه خدمات FBR نیز اشاره کرد و گفت: این طرح در قالب توانبخشی مبتنی بر مشارکت خانواده است به گونه ای که اعضای خانواده آموزش های لازم را برای مراقبت بهتر از سالمندان فرا می‌گیرند. طبیعی است که بهزیستی به تنهایی متولی رسیدگی به مطالبات و نیازهای سالمندان نیست این کار باید به صورت شورایی و با مشارکت دستگاه‌های عضو صورت گیرد و هر کس به وظیفه ذاتی خود عمل کند تا سالمندان از خدمات ویژه هر دستگاهی برخوردار شود.
وی گفت: هیچ تفاوتی در دریافت خدمات بین آقایان و بانوان سالمند وجود ندارد و تنها تفاوت آنها در میزان مستمری بگیران است.
وی ادامه داد: بالغ بر 25 درصد سالمندان استان که افراد بالای 60 سال روستایی نیازمند هستند در قالب طرح شهید رجایی از کمیته امداد مستمری دریافت می‌کنند. بخش دیگری نیز در قالب خانواده‌های غیربازتوان از کمک مستمری بهزیستی بهره‌مند می‌شوند.
امینی درخصوص عملکرد کشورهای پیشرفته در حوزه خدمات رسانی به سالمندان و مقایسه آنها با ایران، گفت: کشورهای پیشرفته در حوزه سالمندان کارهای زیادی انجام داده اند. به عنوان مثال در این کشورها آسایشگاه‌ها به این شکل وجود ندارد و معمولا تفاوت زیادی در ارائه خدمات کلینیکی کشورهای توسعه یافته با سایر کشورها وجود دارد.
وی ادامه داد: واقعیت این است که در کشور ما هم اقدامات زیادی صورت گرفته است و خیلی هم نباید خودمان را دست کم بگیریم چه بسا با کمترین امکانات بیشترین خدمات ارائه شده است. مهم این است که با نیروی انسانی کافی در حوزه اعتقادی مردم فرهنگ سازی کنیم و در مسائل درمانی و سایر نیازهای سالمندان بویژه پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌های خودمان پیشقدم باشیم.
وی احترام به سالمندان و برآوردن نیازهای آنان را از توصیه‌های دین مبین اسلام دانست و افزود: باید در ریشه های مذهبی دینی و سنتی خود در حوزه تکریم سالمندان بیشتر کار کنیم و فرهنگ سازی لازم در این زمینه صورت گیرد تا فرزندان خود را نیز برای احترام به سالمندان آموزش دهیم. باید تلاش کرد اول خانواده را برای تکریم سالمندان آماده کنیم و در کنار آن از توان همه دستگاه های اجرایی نیز بهره ببریم.