مدارس و تعطیلات کشدار تابستانی

ایام طولانی تعطیلات تابستانی و تفاوت های اقلیمی در مناطق مختلف کشور سبب شده تا بسیاری ضرورت های دگرگونی تقویم آموزشی کشور را در میانه این تعطیلات یادآور شوند.
درازای تعطیلات دانش آموزان برای بسیاری از خانواده ها در کمرکش تابستان داغ 97 بسیار به چشم می آید؛ دوره ای به طول حدود یک سوم کل سال که کلاس های متنوع، برنامه های تفریحی، مسافرت های هر از چندگاه و ... نیز نمی تواند بخشی از آن را پوشش دهد. این موضوع سبب شده تا بسیاری از لزوم تغییر تقویم آموزشی کشور سخن به میان آورند. در نگاه نخست گروهی اظهار می دارند تغییر ساعات کاری ادارات در تابستان و انرژی مورد نیاز برای سرمایش مدارس کافی است تا گزینه تغییر تقویم آموزشی را از امکان عملی شدن دور بدارد.
به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری، شورای عالی انقلاب فرهنگی سند تحول بنیادین در افق 1404 را در سال 1390 تصویب کرد. در فصل راهکارها در چندین بند به متناسب سازی فضاهای تربیتی با شرایط اقلیمی، تحول در ساختار و مدیریت زمان آموزش و رعایت انعطاف سال تحصیلی و بهینه سازی تعطیلات با توجه به شرایط اقلیمی اشاره شده است.
با توجه به این سند بالادستی و لزوم اجرای آن ما همچنان شاهدیم که موضوع رعایت انعطاف تحصیلی و بهینه سازی تعطیلات در هیات دولت و مجلس بدون تصمیم مشخصی در حاشیه قرار گرفته است.
این درحالی است که هر ساله با توجه به تعطیلات غیرمنتظره زمستانی بخاطر معضل آلودگی و نامناسب بودن هوا برای دانش آموزان تهرانی، بحث تعدد دوره تعطیلات سال آموزشی و پیشنهاد بازنگری در تقویم آموزشی بین صاحب نظران مطرح می شود. اگرچه مساله تعطیلات غیرمنتظره در استان ها با توجه به شرایط آب و هوایی متفاوت است اما به طور کلی برنامه ریزی اقلیمی متناسب با هر ناحیه مورد بی توجهی قرار گرفته است.
یکی از مباحث مهم در آموزش توجه به شرایط اقلیمی و نوع سبک زندگی استان های مختلف است. به عنوان مثال فصل کوچ عشایر در مناطق ایران ممکن است با سال تحصیلی و تعطیلات کشور منطبق نباشد. از طرف دیگر فصل های کشاورزی در مناطق مختلف ایران متفاوت است و این باعث می شود دانش آموزانی که در کشاورزی به اقتصاد خانواده خود کمک می کنند در بازه هایی از سال نتوانند در مدرسه حضور یابند. در سایر مناطق نیز عواملی چون گرد و غبار، برف های سنگین زمستانی یا گرمای طاقت فرسا در طول سال تحصیلی منجر به تعطیلی های غیرمنتظره ای می شود که دانش آموزان و معلمان را با حجم زیادی از دروس تدریس نشده مواجه می سازد. چنانکه این وضعیت را می توان به عنوان دلیلی برای افت یا بازماندگی از تحصیل دانش آموزان برشمرد.
کارشناسان آموزشی به منظور متناسب سازی تعطیلات در طول سال تحصیلی الگوهای متعددی برای برنامه ریزی آموزشی کارآمد با توجه به شرایط اقلیمی استان ها پیشنهاد داده اند. در این پیشنهادات شروع سال، ساعت های آموزشی و تعطیلات برمبنای شرایط منطقه ای لحاظ می شود ولی زمان مشخص آموزشی به صورت یکپارچه در کشور اجرا می شود.
در این پیوند، برخی از مسوولان و کارشناسان مخالف تعطیلات سه ماهه مدارسند زیرا معتقدند که این فاصله بین دو مقطع باعث افت تحصیلی و فراموشی مباحث درسی می شود و بعد از شروع سال تحصیلی زمان زیادی طول می کشد تا دانش آموزان به روال درسی خود بازگردند.
موضوع تغییر تقویم آموزشی کشور از سال 76 مطرح بوده و از سال 95 نیز لایحه دولت به مجلس رفته اما رد شده است. در دی ماه سال 96 «میرحمایت میرزاده» سخنگوی کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس اعلام داشت: لایحه دولت در خصوص اصلاح تقویم آموزشی کشور در مجلس رد شده است و دیگر در دستور کار مجلس نیست.
«علی‌اصغر مونسان» رییس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری از مسوولان حامی طرح تعطیلات زمستانی در هیات دولت است و این تعطیلات را فرصتی برای رشد گردشگری در مناطق جنوبی کشور می داند. وی در این خصوص گفته است: این طرح موضوع بزرگ و پیچیده ای نیست، براساس توافق با آموزش و پرورش مدارس از 15 شهریور کار خود را آغاز می کنند و در نیمه دوم دی ماه 15 روز تعطیلات برای دانش آموزان در نظر می گیرند.
با وجود مزایای کاهش تعطیلات تابستانی و ایجاد فرجه ای به منظور تعطیلات زمستانی لازم است که دولت به صورت فراگیر تعطیلات را تغییر ندهد بلکه به صورت محلی و منطقه ای با توجه به شرایط اجتماعی، فرهنگی و اقلیمی منطقه برنامه ریزی کند. چنانکه اگر تعطیلات زمستانی به صورت کشوری اجرا شود، مناطق جنوبی ایران که بهترین آب و هوای سال را در ماه های آذر و دی ماه به بعد دارند با چالش مواجه می شوند و زمان های جبرانی برای ماه شهریور بخاطر گرما برای آنان نامناسب خواهد بود.
در همین ارتباط یکی از مسوولان آموزش و پرورش استان کرمان به ایرنا گفت: از فروردین تا اواخر مهر گرمای شدیدی را تحمل می کنیم و بیشتر مدارس منطقه هم سیستم سرمایشی ندارند. همچنین دائما با افت ولتاژ برق مواجهیم و این امکان در منطقه ما موجود نیست که دانش آموزان از شهریور به مدرسه بیایند.
از طرف دیگر یک معلم مقطع اول دبستان شهر تهران در گفت وگو با پژوهشگر ایرنا به این مساله اشاره کرد که دانش آموزان نمی توانند گرمای شهریور را تحمل کنند و این گرما باعث پرخاشگری و تندخویی بچه ها می شود. مدارس هم سیستم سرمایشی مناسبی ندارند. با این حال این معلم دبستان درباره تعطیلات زمستانی گفت: من بسیار موافق این تعطیلات هستم چون اولا دانش آموزان در وسط سال تحصیلی نیاز به یک وقفه و استراحت دارند تا آنچه را که یادگرفته اند دوره کنند تا در ذهن شان بماند. همچنین معلمان هم بعد از یک فشار کاری زیاد به یک تعطیلات نیاز دارند. وی افزود: اگر یک تعطیلات زمستانی برنامه ریزی شده قرار دهند من معلم می توانم برای آن زمان به بچه ها تکلیف دهم و برنامه داشته باشم ولی با تعطیلات غیرمنتظره در زمستان عملا هیچ برنامه ی درسی نخواهیم داشت و از درس ها هم عقب می افتیم.
با توجه به وجود نقضین بسیار، برنامه ریزی برای تقویم جدید و بهینه آموزشی با چالش های خاص خود روبرو است؛ چالش هایی که شاید از طریق راهکارهای آمایش سرزمینی و توجه به ویژگی های هر منطقه بتوان از بخشی از آن گذر و برنامه ای مناسب را برای دانش آموزان و خانواده ها طرح ریزی کرد.