عراق در پی ایجاد توازن بین امریکا و ایران

رویترز در گزارشی با اشاره به اعلام مقامات عراقی درباره بازرسی تصادفی هواپیماهای ایرانی به مقصد سوریه، به سیاست های بغداد در روابط همزمان با ایران و آمریکا در سایه شرایط سوریه پرداخت.
به گزارش عصر ایران، رویترز در گزارشی با عنوان "مالکی به دنبال ایجاد توازن در روابط با ایران و آمریکا" نوشت: تصمیم عراق برای بازرسی از هواپیماهای ایرانی عبوری از آسمان این کشور به سمت سوریه، گامی برای رضایت آمریکاست .

آمریکا بارها مدعی شده است ایران با استفاده از آسمان عراق، برای سوریه سلاح منتقل می کند. به ادعای مقامات آمریکا این اقدام با چشم پوشی بغداد صورت می گیرد.

این ماجرا نشان می دهد بحران سوریه چگونه نوری مالکی نخست وزیر عراق را به ایجاد توازن پیچیده ای میان دو همپیمان اصلی خود وادار کرده است.

نوری مالکی چند ماه قبل از این با مخالفت شمار زیادی از نمایندگان شیعه، عرب سنی و کرد پارلمان روبه رو شد. آنها قصد داشتند مالکی را کنار بگذارند اما او توانست با تکیه بر حمایت های ایران ، بر همکاران شیعه خود تاثیر بگذارد و این مشکل را حل کند.

۹ سال پس از سرنگونی صدام به دست نظامیان آمریکایی و ۹ ماه پس از خروج نظامیان آمریکایی از عراق، مالکی بیش از گذشته به ایران ، دشمن آمریکا تکیه می کند.

نخست وزیر عراق از ایران کمک می گیرد تا به کمک های سیاسی در داخل دست یابد و در منطقه ای که تعداد دوستان بسیار کمی دارد، مورد حمایت قرار بگیرد.

با این حال، مالکی همچنان نیازمند آمریکا برای دریافت کمک های نظامی است. عراق برای جذب سرمایه های خارجی در بخش نفت خود نیز نیازمند آمریکاست. عراق در سال های اخیر توانست میزان تولید و صادرات نفت خود را به خوبی افزایش دهد و به بالاترین رقم در ۳۰ سال گذشته برساند.

همراه با افزایش جنگ داخلی در سوریه و افزایش رویارویی های مذهبی در خاورمیانه ، مالکی تلاش می کند منافع عراق را تضمین کند.
هوشیار زیباری وزیر امور خارجه عراق در توضیح سیاست های کشورش دربرابر سوریه گفت که بغداد تلاش می کند موضع مستقل و بر پایه منافع ملی خود اتخاذ کند.

وی افزود: عراق تلاش می کند موضعی متفاوت با دیگران اتخاذ می کند. این گزینه ها سیاه و سفید نیستند.

عراق می گوید که سیاست عدم دخالت در سوریه را پیگیری می کند اما سیاست های این کشور همچنان نزدیک به مواضع ایران است که از تایید خواسته های غرب و اتحادیه عرب برای سرنگونی رئیس جمهور علوی مذهب سوریه حمایت نمی کند.

مالکی هنگامی که فعال سیاسی اسلامگرا و شیعه مخالف صدام بود در ایران و سوریه پناه گرفته بود. او معتقد است شکست اسد باعث می شود سوریه در دست گروه های متحد و هم پیمان کشورهای عربی قرار گیرد و این شرایط می تواند به حمایت و پشتیبانی از مخالفان عرب های سنی در عراق منتهی شود.

مالکی قبل از این گفته بود: عراق اقدامات برای سرنگونی حکومت سوریه با استفاده از زور را رد می کند چرا که چنین اقداماتی منجر به بروز بحران گسترده تری در منطقه می شود.

مقامات و دیپلمات های عراقی هم می گویند که به نظر می رسد این نگرانی، منبع تحرکات و رفتارهای مالکی دربرابر بحران سوریه است.

یک دیپلمات در منطقه خاورمیانه هم می گوید: دلیل اصلی رفتارهای مالکی، نه اعمال فشارهای ایران بلکه نگرانی های اوست.

مالکی از فواید حفظ روابط خوب با ایران آگاه است. ایران به مالکی در حفظ نخست وزیری اش برای دومین مرحله در سال ۲۰۱۰ از طریق قانع کردن احزاب مختلف شیعه و چیگری بر احزاب عرب های سنی ، کردها و گروه های مستقل کمک کرد.

از سوی دیگر، نفوذ واشنگتن بر مالکی روبه افول است. آمریکا قبلا، این تصور را داشت که از میان دیگر گزینه های شیعه، او بیش از دیگران منافع آمریکا را حفظ خواهد کرد.

با این حال آمریکا همچنان از وزن قابل توجهی در عراق برخوردار است تا بتواند بر مالکی اعمال فشار کند همانگونه که اقدام اخیر وی در صدور دستور بازرسی تصادفی از هواپیماهای عبوری ایران به سمت سوریه، این موضوع را به خوبی نشان می دهد.

"امیر الکنانی" نماینده شیعه پارلمان عراق نیز گفت: مالکی در روابط خود با آمریکا ریسک نخواهد کرد و دست به اقدامات خطرناک نخواهد زد اما پیامی را به این مضمون ارسال خواهد کرد که آمریکایی ها باید برای بقای او در قدرت ، از وی پشتیبانی کنند.

الکنانی اضافه کرد: مسئله، مسئله دین نیست بلکه موضوع اصلی، منافع است.

آمریکا مجوز فروش دو میلیارد دلار سلاح به عراق در سال ۲۰۱۲ را صادر کرده است. از جمله این تسلیحات خرید تانک های ساخت آمریکاست. همچنین قرار است عراق به زودی ۳۰ فروند هواپیما از نوع اف ۱۶ نیز از آمریکا خریداری کند.

در شرایطی که رئیس جمهور آمریکا درگیر برنامه های انتخابات ریاست جمهوری این کشور است ، برخی ها پیشنهاد کرده اند اوباما اعمال فشارها بر مالکی را افزایش دهد تا او از ایران فاصله بگیرد.

با این حال دیپلمات های آمریکایی این نگرانی را دارند در صورت اعمال فشار بر مالکی، نتیجه عکس بگیرند.

برخی ها هم پیشنهاد کرده بودند آمریکا، عراق را تهدید کند در صورتی که مانع از عبور هواپیماهای حامل سلاح از ایران به سوریه نشود ، واشنگتن نیز کمک هایش به بغداد را متوقف کند.

وزارت خارجه آمریکا این پیشنهاد را نپذیرفته است.

بحران در سوریه و چگونگی افزایش نزاع مذهبی در منطقه علامت سؤال بزرگی را درباره چگونگی مدیریت روابط مالکی با ایران و آمریکا در آینده ایجاد کرده است.

روابط مالکی با اسد نیز بسیار پیچیده است.

در اوج شورش های گذشته در مناطق عرب های سنی در عراق علیه دولت نوری مالکی ، سران شیعه عراق از حکومت سوریه به دلیل باز گذاشتن مرزها برای ورود افراد مسلح تندرو به خاک عراق انتقاد می کردند. برخی از اعضای حزب بعث سابق عراق نیز پس از سقوط حکومت صدام، به سوریه رفتند و آنجا پناه گرفتند.

با این همه همکاری ها میان دولت های عراق و سوریه روز به روز افزایش یافت.
تعامل مالکی با سوریه در صورت کناره گیری اسد ، به چگونگی انجام این فرایند بستگی دارد. در صورت فروپاشی حکومت سوریه به ریاست بشار اسد و دست یابی طیف های تندرو مخالفان به قدرت در این کشور، قطعا نوری مالکی به ایران نزدیک تر خواهد شد.

درصورت سقوط اسد، ایرانی ها نیز، تلاش خود را برای نفوذ در عراق افزایش خواهند داد.