منتقدان «خداحافظی با زبان»ِ گدار را پسندیدند

ژان لوک گدار کارگردان ۸۴ ساله فرانسوی همواره جایگاه ویژه ای در انتخاب های منتقدان به صورت انفرادی داشته است. "خداحافظی با زبان" اولین فیلم سه‌بعدی اوست. خداحافظی‌ای با مفهوم کلی زبان؛ از زبان سینما گرفته تا زبان عشق. موضوع فیلم درباره یک زوج است که با یکدیگر آشنا می‌شوند، به هم دل می‌بازند و در نهایت از هم جدا می شوند.

گدار در این فیلم نشان می‌دهد که چگونه زبان به شیوه‌های مختلف، ما را در ارتباط با یکدیگر ناکام می‌گذارد و در عین حال به مخاطب یادآوری می‌کند که در سینما قانونی برای این که چه چیزی باید گفت و چگونه باید گفت وجود ندارد.

سینمای پیش از گدار و پس از گدار
«ژان لوك گدار» روز سوم دسامبر سال ۱۹۳۰ از يك خانواده ثروتمند سوييسي در پاريس متولد شد. پدرش پزشکی فرانسوی بود که شهروندی سوييس را پذيرفته بود و مادرش دختر يک بانک‌د‌ار متمول بود.

گدار در پايان دهه ۴۰ از دانشگاه سوربن در رشته قوم شناسی فارغ‌التحصيل شد؛ اما علاقه‌اش به سينما او را واداشت تا به‌همراه گروهی از دوستان جوان‌اش چون «کلود شابرول»، «فرانسوا تروفو» و «اريک رومر» به جست‌وجو درباره قابليت‌هاي نهفته سينما بپردازد. آن‌ها ماهنامه‌‌ای سينمايي به‌نام «لاگازت دو سينما» را راه‌اندازي كردند كه تنها برای پنج ماه منتشر شد.

شهرت گدار به نقش او در پدید آمدن جنبشی به نام " موج نو" در سینمای فرانسه باز می گردد. نخستین فیلم بلند داستانی او به نام «از نفس افتاده» در سال ۱۹۵۹ یکی از بنیان‌های این موج به شمار می‌رود.

جنبش موج نو از مجله فیلم " کایه دو سینما" آغاز شد. مجله ای صاحب نام در فرانسه که چندی از کارگردانان جوان بیش از قدم گذاردن به عرصه سینما در این مجله مشغول بودند. گدار نیز یکی از این افراد بود. او در دهه ۵۰ چند فيلم کوتاه با كمك دوستان منتقدش در این نشريه ساخت و در سال ۱۹۵۸ با فيلم سياه و سفيد «شارلوت و دوست‌اش» نشان داد که براي ساخت فيلم بلند آماده است. او با جمعی دیگر از کارگردانان جوان دست به دوربین شد و نه تنها کارش را محدود به تکنیک های سینمای خاص نکرد که توانست محتوای سینما را تغییر دهد.

پیش از این محتوای فیلم های فرانسوی تلاشی بود برای آنکه مخاطب بپذیرد که تنها چیزهایی که در پرده سینما رخ می‌دهد واقعی هستند. اما نسل جدید سینما حقیقت زندگی را به تصویر کشیدند. از این زمان بود که واقع گرایی وارد سینمای فرانسه و پس از آن سینمای جهان شد.

گدار در از نفس افتاده برای اولین بار دوربین-به-دست گرفت و سه‌پایه را کنار گذاشت. او از روشنایی روز به جای نور مصنوعی استفاده کرد.

برترین فیلم امسال از نظر منتقدان آمریکا

چهار دهه فعالیت سینمایی
«هر فیلم می‌بایست که آغازی و میانی و پایانی داشته باشد اما نه به همین ترتیب»؛ این یکی از جملات گدارست که فیلم های او را به نوعی تعالی رسانده است. اعتلایی برگرفته از هوشیاری و گستاخی او در زیر پانهادن هنجارها و اعتقادش به ارزش های راستین مردمی. دهه ۱۹۶۰ پر بارترین دوره زندگی گدار بود. او در این دهه هر سال به طور میانگین دو فیلم ساخت. اهمیت بسیاری از این فیلم‌ها در گذر زمان آشکار شد.

پس از فیلم از نفس افتاده، گدار "سرباز کوچک" را ساخت. این فیلم در خصوص جنگ الجزایر است که پس از ساخت از سوی مقامات فرانسه توقیف شد و نمایش آن ۳ سال به تعویق افتاد. این فیلم اولین همکاری گدار با آنا کارینا بود که ازدواج این دو را در پی داشت. آن کارینا در «زن زن است» و «زیستن زندگیش» گدار نقش آفرینی کرد.

گدار ساخت بیش از ۵۰ فیلم بلند را در کارنامه خود دارد. با فيلم «تفنگ‌داران» در سال ۱۹۶۳ بار ديگر مخالف خود را با جنگ ابراز كرد. «بيزار» محصول ۱۹۶۳ اولين فيلم پرهزينه اش بود که بازيگراني چون «ميشل پيکولی» و «جک پالانس» در آن نقش‌آفرينی داشتند. «آلفاويل» و «پیروی دیوانه»(۱۹۶۵)، «مذکر، مونث» (۱۹۶۶) و «نام کوچک؛ کارمن» (۱۹۸۴) همه از معروف ترین های گدار هستند.

آكادمي اسكار در سال ۲۰۱۰ قصد داشت که به ‌پاس يك عمر دستاورد سينمايي از او به صورت ویژه تقدیر کند اما اين كارگردان سرشناس از حضور در مراسم اعطاي جوايز خودداری كرد.

آكادمي اسكار در بيانيه خود درباره او نوشت: «گدار پس از پنجاه سال همچنان در حال نگارش و كارگرداني است و گاها فيلم‌های جنجالی ساخته است كه شهرت او را به‌عنوان يكی از مدرن‌گراهای تاريخ سينمای جهان به ثبت مي‌رساند.»

گدار هم درباره علت عدم حضورش در اين مراسم گفت: «از خودم پرسيدم مقامات آكادمی اسكار كدام يك از فيلم‌های مرا ديده‌اند. آيا آنها اصلا سينمای مرا مي‌شناسند؟ اين جايزه هيچ معنايی برای من ندارد.»

این کارگردان موفق طی چهار دهه فعاليت سينمايی اش جوايز معتبر زیادی را کسب کرد. همچون دو خرس نقره‌اي و يك خرس طلاي جشنواره برلين، شير طلا، جايزه هيات داوران و شير طلاي افتخاري جشنواره ونيز.

حال انجمن منتقدان آمریکا آخرین ساخته او را به عنوان بهترین فیلم سال معرفی کرده اند. این انجمن از ۵۹ نفر از منتقدان رسانه‌های عمده در سرتاسر آمریکا تشکیل شده و از جمله انجمن‌های سینمایی است که جوایز آن به عنوان پیش‌درآمدی برای اسکار (آکادمی علوم و هنرهای سینمایی آمریکا) در نظر گرفته می‌شود.