فیلم ایرانی معرفی شده با ذائقه اسکار جور در می‌آیند؟

موفقیت «جدایی نادر از سیمین» در سال ۲۰۱۱ باعث شد تا جامعه هنری ایران بیش از پیش برای شناخت فیلم معرفی شده به اسکار لحظه‌شماری کند. با توجه به اینکه اسکار سال ۲۰۱۲ به دلیل ساخت فیلم موهن به ساحت مقدس پیامبر اسلام تحریم شد، نماینده ایران پس از یک سال وقفه، باید توانایی رقابت با فیلم‌های ارسالی از سوی سایر کشورها را داشته باشد. همین موضوع و نزدیک شدن به اول اکتبر (۹ مهر) –آخرین مهلت ارسال فیلم‌های خارجی زبان – باعث شده تا تب و تاب رقابت اسکار در میان جامعه هنری ایران افزایش یابد. روز جمعه فهرست اولیه ۱۰ فیلم ایرانی برای معرفی به اسکار اعلام و «آذر، شهدخت، پرویز و دیگران»، «استرداد»، «امروز»، «برف»،‌ «تنهای تنهای تنها»، «چ»،‌ «خسته نباشید»، «خط ویژه»، «زندگی مشترک آقای محمودی و بانو» و «سر به مهر» برترین فیلم‌های ایران برای حضور در این رقابت جهانی شناخته شدند.

انتخاب این ۱۰ فیلم با اما و اگرهای بسیاری همراه است و مطابق همیشه موافقان و مخالفان بسیاری به سر این انتخاب سخن‌ می‌گویند.

فیلم‌هایی که به درد نمایش در علی‌آباد کتول هم نمی‌خورند

رضا درستکار، منتقد سینما و کارگردان درباره هیئت در نظر گرفته شده برای انتخاب فیلم‌ها گفت: به نظر من کسانی که برای هیئت داوران انتخاب شدند، به جز آقای اسفندیاری تجربه بین‌المللی ندارند و نمی‌توانند به خوبی در این باره صحبت کنند.

وی با اشاره به اینکه ۵ فیلم انتخابی از این لیست به درد نمایش در علی‌آباد کتول هم نمی‌‌خورند، افزود: این ۱۰ فیلم به هیچ عنوان پتانسیل حضور در اسکار را ندارند. به نظر من بهتر بود فیلم «هیس! دخترها فریاد نمی‌زنند» انتخاب شود، نمی‌دانم چرا فیلم «تنهای تنهای تنها» که برای سال قبل بود در این لیست جا گرفته است.

درستکار تاکید کرد: این فیلم‌ها نمی‌توانند نماینده کشور ما در اسکار باشند.


موجودی ما همین است

حبیب احمدزاده (نویسنده و استادیار دانشگاه)، امیر اسفندیاری (معاونت بین‌الملل بنیاد سینمایی فارابی)، احمد امینی (کارگردان)، آرش امینی (مدیرکل حوزه ریاستی و امور بین الملل سازمان سینمایی)، امین تارخ (بازیگر و مدرس سینما)، ایرج تقی‌پور (تهیه کننده)، پرویز شیخ‌طادی (نویسنده و کارگردان)، محمدباقر قهرمانی (مدرس دانشگاه) و مجید میرفخرایی (مدیر هنری) هیئت انتخابی ۱۰ فیلم اسکار را تشکیل می‌دهند. کسانی که به گفته حسین سلطان محمدی لزوما کارگزار نظام نیستند و دست‌اندرکار رسانه به حساب نمی‌آیند. سلطان‌‌محمدی در این باره گفت: با این همه باید در این مقطع به عقل و خرد جمعی این افراد احترام بگذاریم.

این منتقد سینما و تلویزیون با اشاره به ۱۰ فیلم انتخابی از سوی این گروه افزود: قطعا این فیلم‌ها به نظر دوستان نشان ایرانی و فرهنگ اسلامی را دارد که انتخاب شده‌اند.

وی با تاکید بر اینکه موجودی سینمای ما در حال حاضر بیشتر از این نیست ادامه داد: «آذر، شهدخت، پرویز و دیگران» ریشه ایرانی، «امروز» ریشه فرهنگی و «چ» معیارهای انقلاب را در خود جای داده است و می‌توانند الگوی مناسبی برای سینمای ایران باشند.


جای «کلاشینکف» خالی است

بر خلاف سلطان محمدی، طهماسب صلح‌جو لیست در نظر گرفته شده برای اسکار را مناسب نمی‌داند و می‌گوید: ذائقه اسکار با این فیلم‌ها جور در نمی‌آید.

رئیس پیشین انجمن منتقدان سینما در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه چه فیلمی را مناسب برای حضور در جشنواره اسکار می‌داند گفت: به نظر من «کلاشینکف» به کارگردانی سعید سهیلی برای حضور در اسکار مناسب است و جای این فیلم را در لیست ارائه شده خالی می‌بینم.

این منتقد سینما ادامه داد: در صلاحیت هیئت انتخابی نمی‌توان تردید کرد و قطعا افراد شایسته‌ای هستند که از سوی نهادهای مربوطه به عنوان نماینده انتخاب شده‌اند.


نمی‌توانیم از کره مریخ فیلم بیاوریم

خسرو دهقان، منتقد سینما و تلویزیون هم لیست منتشر شده را مناسب ارزیابی کرد و گفت: ما همین‌ها را داریم. نمی‌توانیم که از کره مریخ فیلم بیاوریم.

وی با اشاره به اینکه در انتخاب فیلم‌ها باید به ذائقه هیئت داوران اسکار توجه کرد افزود: مهم نیست منتقدان، جامعه و وزارت ارشاد چه چیزی بپسندند. برای پیروزی در این رقابت، باید ذائقه اسکار تامین شود؛ ذائقه ملودرام داوران.

این منتقد و فیلمنامه نویس سینما افزود: این لیست مطابق ذائقه من نیست و اگر قرار باشد من فیلمی را معرفی کنم «شش سال شش قرن» به کارگردانی آقای طهماسب را می‌پسندم و به نظرم ویژگی ایرانی بودن یک اثر را دارد.


شانسی برای این فیلم‌ها وجود ندارد

شاهین امین، روزنامه‌نگار و منتقد سینما نیز با بیان اینکه از بین ۱۰ فیلم معرفی شده به راحتی می‌توان ۵ عنوان آن را حذف کرد گفت: با این همه باید بگویم فهرست مناسبی انتخاب شده چرا که ما خارج از این فیلم‌ها گزینه‌ای نداریم.

وی تاکید کرد: این لیست مهم نیست، مهم فیلمی است که به اسکار فرستاده می‌شود که من فیلم شاخصی در میان اینها برای موفقیت در اسکار نمی‌بینم.

این فیلمنامه‌نویس با اشاره به اینکه پخش کننده حرف اول را در اسکار می‌زند ادامه داد: باید در نظر بگیریم که پخش کننده فیلم از خود فیلم مهم‌تر است و اگر فیلم پخش‌کننده خوبی در آمریکا داشته باشد شاید موفق شود.

امین افزود: با این همه من برای هیچ کدام از این فیلم‌ها شانسی قائل نیستم. بعضی از این فیلم‌ها خوبند و من خیلی دوستشان دارم منتها باید در نظر بگیریم که دریافت اشارات برای آمریکایی‌ها ممکن نیست. باید کنایه‌ها را دانست تا درک درستی از فیلم صورت بگیرد. باید بتوان ظرایف را درک کرد که بعید می‌دانم آمریکایی‌ها این توانایی را در زبان فارسی داشته باشند.

عضو انجمن منتقدان و نویسندگان سینمایی ایران هیئت انتخاب را خوب ارزیابی کرد و فقط جای یک منتقد را در میان آنها خالی دانست و گفت: هر چند که آقای احمد امینی منتقد قابلی است و زمانی ستون نقد مجله فیلم را بر عهده داشت، اما این روزها بیشتر به عنوان کارگردان شناخته می‌شود. پس خوب بود اگر یک منتقد نیز در این لیست حضور داشت.


در اسکار ۲۰۱۳ موفق می‌شویم؟

ایران تاکنون ۱۸ بار در جشنواره فیلم اسکار حاضر شده است. «دایره مینا» به کارگردانی «داریوش مهرجویی» در سال ۱۹۷۷ اولین نماینده ایران بود که در این بخش پذیرفته نشد. مجید مجیدی با ۴ فیلم بیشترین سهم ارسال یک اثر را به خود اختصاص داده است که از میان آنها «بچه‌های آسمان» در سال ۱۹۹۸ توانست نامزد اسکار شود. اصغر فرهادی نیز با ارسال دو اثر و دریافت جایزه اسکار برای فیلم «جدایی نادر از سیمین» برترین اسم در این لیست شناخته می‌شود.

آنچه از گفته‌های منتقدان برمی‌آید عدم موفقیت ایران در اسکار امسال است. باید منتظر ماند تا انتخاب نهایی ایران مشخص شود امیدوار بود با پخش مناسب، نامزد دریافت جایزه اسکار شود.