اعتیاد پُست‌مدرنی از نوع آرایش!

وقتی ملاک آدم‌ها برای شناخت یکدیگر تغییر می‌کند و بازار عرضه نیز غیرقابل کنترل می‌شود، بسیاری اتفاقات دست به دست هم می‌دهند تا شاهد مصرف افراطی و نامتعارف لوازم آرایشی و آرایش‌های عجیب توسط برخی جوانان و حتی نوجوانان باشیم، اتفاقی که در جامعه‌ای اسلامی عجیب به نظر می‌رسد...

 به ظاهر زنان و دختران شهرم دقیق می‌شوی، برخی انگار از اصل خود دور افتاده‌اند و آدمیت خویش را از یاد برده‌اند... چه بر سر نقش زن در جامعه امروز آمده است؟ دلیل این علاقه عجیب برخی به خودنمایی چیست؟

به راستی چه عاملی سبب می‌شود تا بازار تقاضا داغ بماند، زیر پوست آرایشگاه‌های شهر چه می‌گذرد؟

به یکی از مناطق به اصطلاح بالای شهر می‌روم، در بدو ورود به آرایشگاه تنها چیزی که توجهم را جلب می‌کند محیط شیک و مدرن آن است که به وسیله آینه‌های بزرگ و پوستر هنرپیشه‌های هالیوودی تزیین شده است.

به سراغ دختر جوانی می‌روم که اگر رنگ و لعاب چهره‌اش را با آب و صابون بشوید ۱۸-۱۷ سال بیشتر ندارد اما با این آرایش غلیظ حدود ۲۵ ساله به نظر می‌رسد؛ در مورد آرایش نامتعارفش که می‌پرسم، می‌گوید: هر کسی دوست دارد که بهترین باشد و مورد توجه قرار بگیرد، من هم به عنوان یک جوان از این قاعده مستثنی نیستم.

وقتی می‌پرسم به نظر خودش راه درستی را برای جلب توجه انتخاب کرده است، در جواب فقط یک لبخند تحویلم می‌دهد!

مهین یکی دیگر از مشتریان ‌آرایشگاه است که سال گذشته ابروهایش را تاتو کرده است.

او می‌گوید: عیب تاتو و خالکوبی این است که دلت را می‌زند و تضمینی و جود ندارد که بتوانی تغییرش بدهی.

ابوالفضل غفاری، عضو هیات علمی دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه فردوسی مشهد معتقد است، عادت می‌تواند رفتار معقول و منطقی یا غیرمنطقی باشد که در بلندمدت و با تشویق و تایید دیگران تکرار و تثبیت می‌شود و شباهت آن با رفتارهای اعتیادی، خودکار بودن آن است اما اعتیاد، رفتاری غیرمنطقی و خارج از کنترل فرد و نوعی اختلال روانشناختی است که فرد بر اثر کمبودهای عاطفی و رشد ناکافی در شخصیت از خود بروز می‌دهد.

وی با بیان اینکه مصرف لوازم آرایشی به صورت افراطی می‌تواند نوعی عادت یا نوعی اعتیاد باشد، اظهار می‌کند: ارائه بازخوردهای مثبت و جلب نظر و توجه دیگران عاملی است که در تبدیل شدن مصرف لوازم آرایش به عادت، نقش موثری دارد و از سوی دیگر اعتیاد به مصرف لوازم آرایش می‌تواند مرتبط با برخی اختلالات شخصیت به وی‍ژه اختلال شخصیت نمایشی باشد.

غفاری، دوره نوجوانی را از دیدگاه روانشناسی دوره هویت‌یابی اختصاصی، اجتماعی، جسمانی و جنسی می‌داند و خاطرنشان می‌کند: نیاز به جلب توجه و تایید ظاهر در نوجوانان که مربوط به هویت‌یابی جسمانی و جنسی است، چنانچه توسط خانواده به ویژه والد جنس مخالف و گروه دوستی در چارچوب شرع و عرف برطرف نشود، می‌تواند به خودنمایی و نیاز افراطی به جلب توجه دیگران منجر شود.

این روانشناس اضافه می‌کند: هدف نوجوان از این رفتار، جلب تایید و اطمینان پیدا کردن از مقبولیت ظاهری خود نزد دیگران و به ویژه جنس مخالف است.

غفاری در خصوص دلیل گرایش پسران به لوازم آرایش تصریح می‌کند: این رفتار ممکن است تحت تاثیر الگوپذیری از جوامع غربی و تفکرات دیگران، گرایشات ناسالم یا انحرافات جنسی، اختلالات جنسیتی و تقلید از گروه‌های ضد فرهنگ نظیر هوی‌متال، وسپ، رپ و ... شکل گرفته ‌باشد زیرا چنین رفتاری جزء نیازهای طبیعی مردان به شمار نمی‌رود.

عضو هیات علمی دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه فردوسی مشهد خاطرنشان می‌کند: می‌توان با بلوغ عاطفی و هیجانی شخصیت، تقویت اراده و تعمیق باورهای فرد، نهادینه کردن ارزش‌ها و فضایل اخلاقی و انسانی، فراهم کردن زمینه شکوفایی استعدادها و توانمندی‌های فردی، ورزشی، انسانی، هنری، جسمانی و معنوی، از گرایش به پوشش‌ها و آرایش‌های نامتعارف جلوگیری کرد.

وی ادامه می‌دهد: این امر از طریق رسانه‌های نوشتاری و دیداری، آموزش و پرورش و دانشگاه‌ها، هنرهای نمایشی، روزنامه‌های مختلف، مساجد و فرهنگسراها، به شرط نبود تضاد و دوگانگی بین این ارگان‌ها امکان‌پذیر است.

هزینه آرایش عروس یک میلیون تومان!
به آرایشگاه دیگری سر می‌زنم. محیط این ‌آرایشگاه هم دست کمی از قبلی ندارد؛ سر صحبت را با صاحب آرایشگاه که خانمی حدودا ۴۵ ساله است، باز می‌کنم و در مورد هزینه آرایش عروس از او می‌پرسم.

او که به خیال خودش مشتری دست به نقدی پیدا کرده ‌است، با آب و تاب زیادی شروع به تعریف از مدل‌‍‌های جدیدش می‌کند و در انتها می‌گوید: حدود یک میلیون!

در مورد لنزها که می‌پرسم با اطمینان بیان می‌کند: لنزهایی که ما استفاده می‌کنیم کاملا بهداشتی است و مشکلی ایجاد نخواهد کرد.

اما آیا واقعا استفاده از لنز توسط آرایشگرها مشکلی برای مشتریان ایجاد نخواهد کرد؟

انجام کار درمانی در آرایشگاه‌ها مجاز نیست
محمد اعتضادرضوی، معاون گروه چشم دانشگاه علوم پزشکی مشهد با اشاره به اینکه تنها متخصص پوست صلاحیت انجام کارهای زیبایی بر روی پوست را دارد، می‌گوید: در آرایشگاه، کارهای درمانی مجاز نیست اما برخی آرایشگاه‌ها بدون اطلاع از وضعیت پوست مراجعه‌کنندگان، کرم‌هایی تجویز می‌کنند که تایید نمی‌شود.

وی توصیه می‌کند: از انجام کارهای آرایشی مثل تاتو و خالکوبی که باعث ایجاد عفونت و حساسیت می‌شود در آرایشگاه‌ها پرهیز شود.

استفاده از مواد آرایشی پودری موجب پیری زودرس پوست می‌شود
احمدرضا طاهری، استادیار پوست دانشگاه علوم‌ پزشکی مشهد با بیان اینکه مهم‌ترین عارضه استفاده از لوازم آرایش، ایجاد حساسیت است، می‌گوید: حساسیت‌های ایجاد شده به صورت قرمزی، پوست‌ریزه و خارش، روی پوست ایجاد می‌شود اما در لوازم آرایش استاندارد احتمال ایجاد حساسیت کمتر است.

وی با اشاره به اینکه حساسیت‌های پوستی به دو صورت ایجاد می‌شود، تصریح می‌کند: برخی از مواد آرایشی ذاتا محرکند و استفاده از آنها باعث بروز مشکلات پوستی می‌شود.

طاهری ادامه می‌دهد: برخی از افراد به یک ماده آرایشی آلرژی دارند که تاثیر آن به صورت تاخیری روی پوست نمایان می‌شود و در صورت قطع مصرف به سرعت بهبود نمی‌یابد اما به طور کلی حساسیت‌هایی که در اثر مصرف لوازم آرایش ایجاد می‌شود با مراجعه به پزشک قابل درمان هستند.

استادیار پوست دانشگاه علوم پزشکی مشهد با اشاره به اینکه مواد آرایشی به دو صورت چرب و پودری وجود دارند، اظهار می‌کند: مواد آرایشی چرب منافذ پوستی را مسدود کرده و باعث ایجاد آکنه و جوش می‌شود و مواد آرایشی پودری نیز پوست را خشک کرده و در بلندمدت به پیری پوست می‌انجامد.

طاهری در خصوص استفاده از ناخن‌های مصنوعی بیان می‌کند: مهم‌ترین عارضه‌ کاشت ناخن‌های مصنوعی، ایجاد حساسیت، قرمزی و خارش در کناره‌های ناخن است.

وی با بیان اینکه ناخن‌های مصنوعی تبادل هوا را دچار اختلال می‌کند، ادامه می‌دهد: استفاده از ناخن‌های مصنوعی زمینه ایجاد عفونت و جدا شدن صفحه ناخن را از بستر ایجاد می‌کند.

سوالی که مطرح می‌شود این است که آیا واقعا افراد از این تاثیرات بی‌اطلاع هستند؛ آیا خودنمایی و جلب توجه ارزش تحمل این همه ضرر و زیان را دارد؟ به راستی هیچ راه دیگری برای نشان دادن ارزش‌های وجودی یک انسان به غیر از آراستن ظاهر نیست؟ البته حفظ پاکیزگی، آراستگی و همچنین رعایت نظافت فردی و اهمیت آن در اسلام بر هیچ‌کس پوشیده نیست اما در طول تاریخ افراط در هیچ امری پسندیده نبوده و اثر مثبتی نداشته است.