مطالب، موضوعات و کشفیاتی که دکتر رسولی از شاهنامه ارائه داده است، چنان تازه و نو است که تاکنون دیگر استادان شاهنامهشناس حتی اشارهای به آن نداشتهاند، که همین امر باعث میشود گروههای بسیاری با نظریات ایشان مخالف و کمتر کسی آنها را تصور کند، اما پس از بررسی ژرف و علمی، درستی آنها ثابت و به مرور به تعداد افراد موافق افزوده میشود.
حال باید پرسید، رسولی چگونه این کشفیات جدید را از شاهنامه داشته است؟ در جواب شاید بتوان دلایل و پیدایش توفیق و موفقیت را در علاقه زیاد به شاهنامه و هوش بالا و استعداد شگرف ایشان در شاهنامهپژوهی و تسلط به چند رشته دانشگاهی مرتبط با شاهنامه (که در هیچ یک از دیگر شاهنامهشناسان ارجمند نبوده است) بیان داشت. شرایط و وضعیتی که جمع همه آنها در یک نفر، به ندرت اتفاق میافتد.
امروزه همه میدانند که شاهنامه کتابی فقط مربوط به ادبیات نیست و از قضا باید گفت «جنبه ادبی شاهنامه، کمترین و پایینترین وجه آن است». شاهنامه کتابی تاریخی، علمی، حقوقی، سیاسی و اجتماعی است. به ویژه آگاهان میدانند اگر شاهنامه کتاب حاوی روایت تاریخ باشد، جنبههای اجتماعی، سیاسی آن که به رشته حقوق سیاسی مربوط میشود مهمتر است، پس به جز رشته حقوق سیاسی، چه رشتهای میتواند، مفاهیمی مانند «فره ایزدی» و انجمن و مانند آن را در شاهنامه تبیین و روشن کند؟
دکتر محمد رسولی تاریخدان است و کتب تالیفی ایشان همچون «تاریخ چهارده هزار ساله ایران» برای نخستینبار در جهان درخصوص تاریخ ایران با روش علمی و آکادمیک تدوین شده است و کتاب راز آلود «ناسوخ» که فیلم ناسوخ هم با اقتباس از آن ساخته شده، تسلط عجیب این شاهنامهشناس را به تاریخ کهن و پیش از کهن این سرزمین میرساند.
اما رشته دانشگاهی دیگری که رسولی در آن تسلط دارد، دکتری حقوق عمومی (سیاسی) است که رساله دکتری خود را با عنوان «مفاهیم حقوق عمومی در شاهنامه» نوشته و این پژوهش بینظیر را انجام داده است.
وی سالهای متمادی و بی وقفه دروس استادان بزرگ شاهنامه را آموخته که از این جهت هم شاهنامهدان خود آموخته نیست. بلکه به روش استاد - شاگردی پیش رفته است که جمع دانشهای استادان به علاوه دانستهها و تخصص تحصیلی ایشان یک پدیده منحصر به فرد است که در کنار علاقه مفرط به شاهنامه و عشق شدید به ایران، با تلاش بیوقفه همراه با شوق و اشتیاق وافر برای دانستن راز و رمز شاهنامه، از دلایل پیدایش این شاهنامهشناس برجسته و خاص شده است.
برخی از نظریات و کشفیات این شاهنامهشناس بهطور خیلی خلاصه عبارتند از:
الف. شاهنامه ساخته و پرداخته ذهن فردوسی نیست !
شاهنامه از دوران خیلی قدیم به شکلی موجود و منثور بوده و فردوسی فقط آن را منظوم ساخته است.
ب: همه محتویات شاهنامه واقعی است. هر آنچه در شاهنامه آمده، بیان رویدادهایی است که در تاریخ به وقوع پیوسته است. افسانه و اسطوره در شاهنامه وجود ندارد.
پ: بین انسان ایرانی و ساکنان احتمالی منظومههای دیگر در فضا، ارتباط بوده و به فرازمینیها و سفینههای فضایی در شاهنامه اشاره شده است.
ت: تاریخ ایران، پیش از باستان (قبل از باستان)! بسیار شکوفا و پیشرفتهتر از دوران باستان بوده که در شاهنامه منعکس شده است.
ج: سیمرغ، پزشک بوده است. پزشک حاذق دوران، سیمرغ نامیده میشده است.
چ: در ایران عهد کهن، جامعه سیاسی به معنای رایج امروز در علوم سیاسی، وجود داشته است.
ح: مفاهیم حقوق عمومی (از قبیل کشور، حکومت، انتخابات، جمهوری، مرز، نهاد سیاسی و...) در ایران عهد کهن وجود داشته است. همه موارد ذکر شده، در شاهنامه وجود دارد.
د: ایران خاستگاه تمدن بشری بوده است.
رسولی همچنین معتقد است که شاهنامه خاستگاه علومی مانند عرفان، فلسفه، منطق، الهیات، نجوم، پزشکی، حقوق میباشد.
وی سالهاست که کتب ارزندهای در رابطه با شاهنامه نگاشته است. مهمترین ویژگی کتب و مقالات نوشته شده توسط ایشان نگاه وی به موضوعاتی است که تاکنون به آن پرداخته نشده است، موضوعاتی مانند خوراکی و آشپزی در شاهنامه، حقوق کودکان در شاهنامه، حقوق زنان در شاهنامه، معماری در شاهنامه، هنر در شاهنامه، فرهنگ در شاهنامه و...
ایشان که وکیل پایه یک دادگستری و استاد حقوق میباشند، با آگاهیهای حقوقی و شناخت گسترده خود از شاهنامه باب تازهای از شناخت و پیوند این دو مقوله باز کردهاند. آثار درخصوص موضوعاتی مانند پولشویی در شاهنامه، حقوق عمومی در شاهنامه، همهپرسی در شاهنامه، حقوق بشر در شاهنامه و...، پدید آورده که بدون شک توجه هر حقوقدان و شاهنامه دوستی را به خود جلب میکند.
مهمترین نکته در اندیشه دکتر محمد رسولی، تاریخی دانستن شاهنامه است. بارها شنیدهایم که افراد گوناگونی شاهنامه را افسانه خوانده و آن را غیر واقعی دانستهاند. اما وی با تفسیری منطقی از شاهنامه و بررسی نمادهای شاهنامه و رازگشایی از این نمادها، تمام مندرجات شاهنامه را تاریخ واقعی ایران زمین میداند. نگاه تاریخی به شاهنامه سبب افزایش حس ملیگرایی و ایران دوستی هر چه بیشتر ایرانیان و گسترش تلاش همه جانبه در راستای پیشرفت و توسعه هرچه بیشتر این سرزمین میگردد.
شایان ذکر است که کوششهای مستمر این شاهنامهشناس برجسته به نگاشتن این کتب محدود نمانده و ایشان با برگزاری همایشهای مختلف در بزرگداشت شخصیتهای بزرگی چون حکیم ابوالقاسم فردوسی، بزرگمهر حکیم، یعقوب لیث صفاری و برگزاری سلسله نشستهای شاهنامهخوانی در گسترش هر چه بیشتر شاهنامه خوانی و شناخت فرهنگ و تمدن ایرانی گامهای بزرگی برداشتهاند.
در پایان برخی از کتابهای این نویسنده و شاهنامهشناس بزرگ را بر میشماریم:
۱- تاریخ کامل ایران
۲- نگاهی نو به شاهنامه
۳- بزرگمهر حکیم
۴- آشپزی و خوراکی در شاهنامه
۵- سوگواری در شاهنامه
۶- مقالات شاهنامه
۷- گفتارهای شاهنامه
۸- پندهای شاهنامه
۹- داستان باستان
۱۰- ناسوخ
۱۱- خرد نامه و...
و بسیاری کتب ارزنده دیگر.
با بررسی همه جانبه و گسترهای که ایشان برای شاهنامه تعریف و اثبات کرده، چنانکه با توجه به نظرصاحب نظران و شاهنامه پژوهان هم که طی این تحقیق اخذ و مشورت شد، با جرات میتوان گفت: دکتر محمد رسولی، بزرگترین و برجستهترین شاهنامهشناس معاصر است.