مشاغل سیاه و زیرزمینی در انتظار مهاجران

به گزارش مردم سالاری آنلاین، تخمین زده می‌شود ۴۰۰ هزار نفر تا ۶۰۰ هزار نفر مهاجر غیرقانونی در فرانسه زندگی می‌کنند. اکثر آن‌ها شاغل هستند. مشاغل سیاه یا زیرزمینی مختلف در فرانسه عمدتاً به این بخش از جامعه فرانسه تعلق دارد. آن‌ها بیشتر در مشاغلی چون سرایدار، کارگر خانگی، نگهبان، نظافتچی، کارگر آشپزخانه‌های زیرزمینی، کارگر ساختمانی، آرایشگر، زباله جمع کن، پیک موتوری، نگهبان شب و... فعال هستند. 

تمام بخش‌های اقتصاد فرانسه به کارگران غیرقانونی مهاجر این کشور متکی هستند. همه آن‌ها تلاش می‌کنند تا مدارک کافی مبنی بر اشتغال را جمع آوری کنند تا وضعیت مهاجرت آن‌ها تعیین تکلیف شود. بخش‌نامه‌ای که در سال ۲۰۱۲ در فرانسه صادر شد (که به نام وزیر کشور وقت مانوئل والس به عنوان «بخشنامه Vals» شناخته می‌شود) قوانین واجد شرایط اقامت قانونی بودن برای کار را مشخص می‌کند. براساس این بخش‌نامه مهاجران غیرقانونی می‌توانند برای مجوز اقامت از یک استان درخواست کنند. 

«مینکورو» یکی از این کارگران مهاجر از آفریقاست که در سپتامبر ۲۰۲۳ دیپلم مدیریت بازرگانی و مدیریت را گرفت و در یک فروشگاه تلفن کار پیدا کرد. کارفرمای او با ارائه فیش حقوقی به او موافقت کرده است که در نهایت او را قادر می‌سازد برای اجازه اقامت درخواست دهد. او می‌گوید: «از آنجایی که من هنوز مدارک خود را ندارم، کارت حمل و نقل من به نام شخص دیگری است. تلفن و خط موبایل من هم به نام شخص دیگری است که آخر هر ماه مبلغی را جداگانه به او پرداخت می‌کنم. تنها چیزی که به نام خود دارم یک حساب پس‌انداز است که آن هم با زحمت برای خود فراهم کردم.» 

«ژرژت» نیز به عنوان یک کارگر مهاجر از اروپای شرقی در ابتدا توانست با استفاده از اوراق دختر یکی از دوستانش که هر ماه درصدی از درآمد او را کسر می‌کرد، کار کند. او بعداً شروع به دریافت فیش حقوقی به نام خود کرد. این اقدام به او امکان داد تا برای مجوز اقامت در استان درخواست کند که هنوز در حال بررسی است. او درباره زندگی خود می‌گوید: «سخت‌ترین چیز در این شغل، پیاده‌روی است. رفتن از محل کار به خانه خسته کننده است. برخورد با خانواده‌های سالمندانی که از آن‌ها پرستاری می‌کنم نیز چالش برانگیز است. انتظارات آن‌ها از من به دلیل مهاجر بودنم بیش از حد تصور است.» 

«آمارا» یک مهاجر غیرقانونی از خاورمیانه نیز به لطف تعهد کارفرمای خود به امور اداری، توانست در نوامبر ۲۰۲۲ مجوز اقامت با اعتبار یک‌ساله دریافت کند. کارفرمای او می‌گوید: "من پنج سال است که آمارا را می‌شناسم. ما ابتدا برای یک شرکت با هم کار کردیم. وقتی به تنهایی شروع به کار کردم، بلافاصله به او فکر کردم، زیرا او همیشه بسیار فداکار، همیشه بسیار سخت کوش است. در ابتدا در بخش کتاب‌ها کار می‌کرم تا اینکه توانستم کارم را پیش ببرم. او وضعیت خود را برای من توضیح داد و من کاملاً می‌خواستم به او کمک کنم. قرارداد کار، فیش حقوقی و اظهارنامه تامین اجتماعی را به او دادم. برای او مهم است که زندگی خود را بسازد، آزاد باشد. اما اکنون دولت اجازه کار او را باوجود مدارک تمدید نمی‌کند.» 

همچنین «کوناته» یک کارگر غیرقانونی از شمال آفریقا بود که توسط یک آژانس کار موقت برای یک پیمانکار فرعی در یک سایت ساختمانی در «اودئن» در حومه پاریس استخدام شده بود. او بر اثر تصادف در لوله گاز جان خود را از دست داد. 

بسیاری از مشاغلی که توسط کارگران غیرقانونی انجام می‌شود، ریسک و خطر بالایی دارد. این مشاغل گاهی اوقات می‌توانند کشنده باشند. این امر به ویژه در مورد بخش ساخت‌وساز و سایر مشاغل در فضای باز (کارگران تحویل و جمع آوری زباله) صادق است. به گفته فعالان انجمنی و صنفی، شرایط کاری خطرناک مرتبط با این مشاغل دقیقاً دلیلی است که آن‌ها فقط توسط افراد فاقد وضعیت قانونی انجام می‌شود. 

«عارف» در سال ۲۰۱۰ از شهر سیلهت در شمال شرقی بنگلادش وارد فرانسه شد. او در ابتدا برای یافتن کار مشکل داشت زیرا فرانسوی صحبت نمی‌کرد. اولین کار او نظافت شبانه در یک نانوایی در حومه پاریس بود. به دنبال یک مشکل بهداشتی، او بدون هیچ منبعی رها شد و به پولی که خواهرش در ایتالیا فرستاده بود متکی بود. در دوران نقاهت طولانی خود شروع به یادگیری زبان فرانسه کرد. 

«ماکان» نیز که اصالتاً اهل کشور مالی است، در سال ۲۰۱۸ وارد فرانسه شد. از آن زمان، زندگی او برای کمک به خانواده‌اش در بازگشت به خانه صرفا کار شده است. او می‌گوید: «من هیچ کاری برای سرگرمی انجام نمی‌دهم. من در این پنج سال هرگز به سینما نرفته و فیلمی ندیدم، هرگز به استادیوم نرفته‌ام. با وجود نداشتن حق اقامت، به سرعت توانستم در آشپزخانه یک رستوران بزرگ پاریسی به عنوان ماشین ظرفشویی کار پیدا کنم. در پی یک اعتصاب، مخفیانه تصمیم گرفتم به یک اتحادیه بپیوندم که به کارگر غیرقانونی مهاجر هم اجازه عضویت می‌داد. پنج سال تلاش کردم تا کارفرمای خود را متقاعد کنم تا فیش‌ها و مدارک من را بدهد تا بتوانم اجازه کار قانونی پیدا کنم». 

ماکان علاوه بر شغلش در یک رستوران در فاصله‌ای از شانزه‌لیزه، به‌عنوان راننده تحویل‌دهنده غذا نیز کار می‌کند. او امیدوار است که به عنوان یک آشپز آموزش ببیند تا بتواند شغل خود را به عنوان یک ماشین ظرفشویی رها کند و در نهایت محل اقامت بزرگتری نسبت به اتاق ۱۵ متری در خوابگاهی (که با یک هموطن خودش به اشتراک در آن زندگی می‌کنند)، پیدا کند. 

در ۱۷ اکتبر ۲۰۲۳، نزدیک به ۶۰۰ کارگر بدون مدرک در ۳۳ شرکت در منطقه پاریس اعتصاب کردند. بسیاری از آن‌ها به عنوان کارگر ساختمانی، به ویژه در سایت‌های ساخت و ساز بازی‌های المپیک ۲۰۲۴ و پاریس بزرگ استخدام شده‌اند و خواستار حمایت بیشتر و به رسمیت شناختن حقوق خود هستند. 

تا چند هفته دیگر، پیش‌نویس قانون مهاجرت توسط نمایندگان مجلس فرانسه با هدف ایجاد مجوز اقامت بالقوه برای «شغل‌های دارای تقاضای اندک» مورد بررسی قرار می‌گیرد. اتحادیه‌های کارگری مانند CGT با این قانون جدید مخالف هستند. آن‌ها معتقدند که این قانون می‌تواند رویه‌های نظارتی تبعیض‌آمیز ایجاد کند و کارگران غیرقانونی را در صنایع و واحدهای مختلف، به بخش‌هایی با منافع متضاد تقسیم کند. 

به واسطه‌ی این قانون، تنها آن دسته مشاغلی که دولت تشخیص می‌دهد، می‌توانند شرایط اخذ مجوز کارگران غیرقانونی را فراهم کنند؛ امری که عملاً همچنان بخش زیادی از نیروی کار غیررسمی و غیرقانونی مهاجر را در همان شرایط بلاتکلیف و با حداقل حقوق نگه می‌دارد. 

ده سال پیش، کنفدراسیون سراسری کارگران فرانسه، (CGT) دفتری را در منطقه ۱۹ پاریس راه اندازی کرد تا به این کارگران مهاجر غیرقانونی کمک کند تا مراحل اداری پیچیده درخواست قانونی اقامت و کار را طی کنند. مراحل اداری و کاغذبازی و وابستگی طی مراحل به تصمیم کارفرما از مشکلات عمده قانونی شدن مهاجرین غیرقانونی در فرانسه است.