جزییات ماجرای 4.8 میلیارد دلار ارز بلاتکلیف

گزارش دیوان محاسبات کشور از تفریغ بودجه 97 که روز سه شنبه در صحن علنی مجلس قرائت شد، بازتاب گسترده ای در رسانه ها، شبکه های اجتماعی و بین مردم داشت. مهمترین بخش این گزارش، بلاتکلیفی 4.8 میلیارد دلار ارز وارداتی بود که در مدت کوتاهی در بین مردم به عنوان "5 میلیارد دلار گمشده" شهرت پیدا کرد. اما امروز (چهارشنبه) رییس جمهوری و سخنگوی دولت در سخنانی جداگانه، به شدت به گزارش دیوان محاسبات حمله کرده و آن را اشتباه توصیف کردند. اما واقعیت ماجرای 4.8 میلیارد دلار ارز بلاتکلیف چیست؟
به گزارش مردم سالاری آنلاین، یکی از بخش های گزارش تفریغ بودجه 97 که توسط دیوان محاسبات منتشر شد و مورد توجه بسیاری قرار گرفت، بخش مربوط به عملکرد ارز 4200 تومانی در این گزارش بود. بر اساس این گزارش، مجموع ارزی که در سال 97 به صرافی ها و وارد کنندگان کالاهای اساسی و غیراساسی داده شده تا کالا وارد کنند 31 میلیارد دلار بوده است که از این رقم حدود 4.8 میلیارد دلار مابه ازای واردات کالا نداشته است. به عبارت ساده تر از 31 میلیارد دلاری که قرار بود واردات کالا صورت گیرد، نزدیک به 5 میلیارد دلار تا آذر ماه سال گذشته وارداتی انجام نشده که معادل 15.3 درصد است. یعنی 4.8 میلیارد دلار ارز وارداتی بلاتکلیف که همان عدد معروف 5 میلیارد دلار ارز گمشده را ساخته است.
البته این بخش از گزارش دیوان محاسبات، بخشهای دیگری هم دارد. از جمله این که قرار بوده حدود 12 هزار میلیارد تومان بابت مابه التفاوت قیمت ارز به حساب بانک های عامل واریز شود که تا پایان سال گذشته، 10 هزار و 800 میلیارد تومان وصول نشده است.
همچنین از 37 شخص حقیقی و حقوقی دریافت کننده ارز 4200 تومانی بیش از 100 میلیون دلار، 32 شخص وارداتی انجام نداده اند و فقط 5 نفر واردات داشته اند! از 48 شخص حقیقی و حقوقی دریافت کننده ارز بین 50 تا 100 میلیون دلار، 31 شخص، وارداتی نداشته اند و از 385 شخص حقیقی و حقوقی دریافت کننده ارز بین 10 تا 50 میلیون دلار، 212 شخص، وارداتی نداشته اند!
نکته جالب دیگر درباره بخش ارز 4200 تومانی در گزارش دیوان محاسبات این است که با 2.706 میلیارد دلار ارز 4200 تومانی، کالاهایی غیراساسی همچون عروسک، اسباب بازی، نخ دندان، لوازم آشپزخانه، لوازم بدن سازی، چوب بستنی، غذای سگ و گربه، و انواع خاک وارد شده درحالیکه ارز 4200 تومانی باید صرف واردات کالاهای اساسی و همچنین صنعتی می شد.
البته گزارش دیوان محاسبات، بخشهای دیگری هم دارد که بعضا حاشیه ساز شده اما این حاشیه ها، تنها مربوط به بخش ارز 4200 تومانی در گزارش دیوان محاسبات است که انتقاد شدید دولت را هم در پی داشت.
 
پاسخ روحانی به گزارش دیوان محاسبات
صریح ترین پاسخ دولت به گزارش دیوان محاسبات بویژه بخش مربوط به ارز 4200 تومانی، امروز چهارشنبه از زبان رییس جمهوری مطرح شد. حسن روحانی گفت: نظارت کار بسیار خوبی است و در قانون اساسی هم پیش‌بینی شده است. حتما دستگاه‌های نظارتی باید کار خودشان را انجام دهند. وزارت اطلاعات، سازمان بازرسی و دیوان محاسبات و هر دستگاه دیگری باید براساس قانون وظایف خود را انجام دهند. اما بحث نظارت بر همه دستگاه‌هایی است که از بودجه استفاده می‌کنند.  نظارت بر بودجه باید نظارت عام باشد و نه آنکه فقط بر یک دستگاه‌ نظارت شود. اینجا خودی و غیرخودی نداریم. اینجا همه خودی هستند. 
روحانی اضافه کرد: نکته دیگر این است که حرف تا از دهان بیرون نیاید، می‌توان آن را تعدیل کرد اما وقتی از زبان خارج شد، هر کسی از ضد انقلاب و... درباره آن حرف می‌زند. وقتی یک دستگاه نظارتی گزارشی تهیه می‌کند، می‌تواند با مسئولان دولتی رایزنی و مشورت کند. مگر دستگاه‌های دولتی با آنها قهرند. ما خودمان آن گزارش را به شما دادیم.
رییس جمهوری ادامه داد: دیروز رئیس بانک مرکزی به درستی پاسخ داد و من هم وقتی گزارش را دیدم و عیب و ایراد دارد. من از مسئولان می‌خواهم بیان‌ آنها به گونه‌ای نباشد که موجب شبهه از سوی مردم باشد.  من بخش ارز را که شنیدم، ۱۰۰ درصد غلط بود و براساس بی‌اطلاعی محض از مقررات و قوانین کشور بود. این بسیار بد است که یک مقام حرفی را بزند اما با قوانین کشور منطبق نباشد. خواهش می‌کنم همه عزیزان پاسخ لازم را بدهند. این پاسخ به خاطر دفاع از دولت نباشد بلکه به خاطر دفاع از حقیقت است تا همه دستگاه‌ها مراقبت کرده و بدانند بدون توجه به مقررات نمی‌توان مسئله‌ای را بیان کرد.
 
حتی یک دلار هم گم نشده است
علی ربیعی سخنگوی دولت هم روز چهارشنبه در گفت و گو با خبرنگاران در حاشیه جلسه هیئت دولت با بیان اینکه هیچ دولتی مانند دولت یازدهم و دوازدهم مورد نظارت شدید سازمان‌های نظارتی و نیز افکار عمومی قرار نداشته است، به باز بودن فضای عمومی برای نظارت بر دولت و نقدهایی که مطرح می‌شود، اشاره کرد و گفت: به اعتقاد من این نقدها در سال‌های گذشته بی‌نظیر بوده است و مردم می‌توانند قضاوت کنند که دولت چقدر در معرض شفافیت قرار دارد. سخنگوی دولت ابراز امیدواری کرد گزارش تفریغ بودجه نسبت به همه بودجه بگیران مراعات شود و تفکیکی قائل نباشیم و تفریغ بودجه باید شامل گزارش همه دستگاه‌ها باشد.
وی با اشاره به برخی از موارد مطرح شده در گزارش تفریغ بودجه ۹۷ از سوی رئیس دیوان محاسبات کشور که روز سه شنبه در صحن علنی مجلس ارائه شد، گفت:‌ از جمله مواردی که در این گزارش به صورت کلی پرداخت شده و به جزئیات آن اشاره نشده، موضوع ارز است. وقتی که عدد کلی در این زمینه اعلام می‌شود در جامعه ابهام ایجاد می‌کند. همه مطلع هستند بخش‌هایی که ارز دریافت کرده اند، اما وارداتی نداشته اند نیز تحت کنترل هستند و حتی یک دلار آن نیز حساب و کتاب دارد.
سخنگوی دولت با اشاره به اینکه ما در حال حاضر یک و نیم میلیارد دلار پرونده رسیدگی به این موضوع داریم، گفت: ‌بخشی از این رسیدگی‌ها به قوه قضاییه ارسال شده است که شاید حدود ۷۰ یا ۸۰ میلیون دلار شود. ضمن احترام به گزارش دیوان محاسبات در مورد تفریغ بودجه سال ۹۷، به ملت ایران اطمینان می‌دهم چیزی نیست که ما بگوییم حتی یک دلار از این مبلغ چیز ناپیدایی است و یا گم شده است و همه این‌ها به طور مشخص محاسبه خواهد شد.