شکست قطعی سیاست پیش‌فروش سکه

در حالی که تحویل سکه‌های پیش‌فروش شده با سررسید سه‌ماهه چند روزی است که آغاز شده و انتظار بسیاری از افراد این بود که با تحویل این سکه‌ها، بازار اندکی آرام‌تر شود، قیمت سکه به نحو شگفت‌آوری افزایش یافته و به بیش از ۳ میلیون تومان رسیده است! این واقعیت، یک معنا بیشتر ندارد: شکست سیاست پیش‌فروش سکه، مشخص شده است!
به گزارش مردم سالاری آنلاین، قیمت سکه بار دیگر روند افزایشی به خود گرفته و در حال حاضر سکه بهار آزادی طرح جدید در قیمت نجومی ۳ میلیون و ۱۰۵هزار تومان معامله می‌شود. وقتی قیمت سکه در ۱۹ تیر وارد کانال دو میلیون و ۶۰۰ هزار تومانی شد، انتظار عمومی این بود که با نزدیک شدن موعد تحویل سکه‌های پیش‌فروش سه‌ماهه، قیمت سکه کاهش هرچه بیشتری را تجربه کند و بخشی از حباب شکل‌گرفته در بازار سکه از بین برود.
اما دقیقاً عکس این انتظار به وقوع پیوست و از ۲۵ تیرماه قیمت سکه مجدداً روند افزایشی به خود گرفت. تحویل سکه‌های پیش‌فروش‌شده با موعد سه‌ماهه، که از ۲۶ تیرماه در شعب بانک ملی آغاز شد نه تنها نتوانست مانع از افزایش قیمت‌ها شود، بلکه با تحویل این سکه‌ها، قیمت‌ها افزایش بیشتری نیز یافتند.
 
شکست سیاست بانک مرکزی
بانک مرکزی برای آرام کردن بازار سکه، طرح پیش فروش سکه را از بهمن سال ۹۶ در شعب بانک ملی آغاز کرد و اجرای این طرح تا فروردین سال جاری ادامه داشت. پیش از فروردین امسال، پیش‌فروش سکه‌ در دو سررسید شش‌ماهه و یک‌ساله صورت می‌گرفت. التهابات بازار ارز و سکه در اوایل سال جاری باعث شد تا بانک مرکزی به پیش‌فروش سکه در قالب سررسیدهای یک‌ماهه، سه‌ماهه، شش‌ماهه، نه‌ماهه، یک‌ساله، هجده‌ماهه و در نهایت دو ساله نیز روی بیاورد.
سکه‌های پیش‌فروش یک‌ماهه در اواخر اردیبهشت به خریداران تحویل داده شدند. قیمت پیش‌فروش این سکه‌ها یک میلیون و ۵۹۰ هزار تومان بود و در مجموع حدود یک میلیون قطعه از سکه‌های یک‌ماهه، فروخته شد. آن‌گونه که بانک مرکزی گزارش داده، در اواخر اردیبهشت ماه ۹۰ درصد از ثبت‌نام‌کنندگان نسبت به دریافت سکه‌های خود اقدام کردند و ۱۰ درصد هنوز اقدامی برای دریافت سکه انجام نداده‌اند. این بدان معناست که احتمالاً تاکنون ۹۰۰ هزار قطعه سکه در قالب سررسید یک‌ماهه به خریداران تحویل شده است.
در قالب سررسید سه‌ماهه نیز ۹۰۰ هزار سکه به خریداران تحویل می‌شود و تحویل این سکه‌ها عملاً از هفته پیش آغاز شده است. در مجموع، از اواخر اردیبهشت تاکنون حدود یک میلیون و ۸۰۰ هزار قطعه سکه در قالب سررسیدهای یک‌ماهه و سه‌ماهه به خریداران تحویل داده شده یا در شُرف تحویل است. اما آیا از این سکه‌ها، رقم قابل‌توجهی راهی بازار شده است؟!
جواب این سوال قطعاً منفی است. تحویل حدود ۱.۸ میلیون قطع سکه پیش‌فروش‌شده نه تنها سبب ایجاد آرامش در بازار سکه نشده، بلکه حالا همزمان با تحویل سکه‌های سه‌ماهه قیمت‌ها افزایش بیشتری نیز یافته‌اند. تحویل سکه‌های پیش‌فروش‌شده حتی به لحاظ روانی نیز باعث کاهش قیمت‌ها نشده است: دارندگان سکه هیچ واکنشی به تحویل سکه‌های پیش‌فروش نداده‌اند و در واقع ترس این را نداشته‌اند که با تحویل این سکه‌ها، از ارزش سکه‌هایشان کاسته شود. از آن طرف، تحویل‌گیرندگان سکه‌های سه‌ماهه و یک‌ماهه نیز با این که با همین قیمت‌های فعلی سود قابل توجهی می‌برند، عجله‌ای برای فروش سکه‌های تحویل‌گرفته ندارند و در واقع آن‌ها هم هنوز انتظار بالا رفتن قیمت‌ها را می‌کشند.
تحویل حدود ۱ میلیون و ۸۰۰ هزار قطعه سکه توسط بانک مرکزی به خریداران سکه‌های پیش‌فروش باعث نشده که قیمت سکه حتی اندکی کاهش یابد. از حیث سیاست‌گذاری این بدان معناست که سیاست پیش‌فروش سکه با یک شکست کامل مواجه شده است. بانک مرکزی در پایان طرح پیش‌فروش اعلام کرد که حدود هفت میلیون و ۶۰۰ هزار قطعه سکه فروش رفته است. همان‌طور که تحویل سکه‌های دو سررسید اول نتوانست باعث شکستن قیمت‌ها شود و در عوض قیمت‌ها بالاتر نیز رفت، احتمالاً در سررسیدهای بعدی نیز بازار واکنش مشابهی خواهد داشت.
بانک مرکزی حالا باید بنشیند و چاره‌ای جدید برای بازار سکه بیاندیشد. پیش‌فروش سکه عملاً شکست خورده است. روانه شدن صدها هزار قطعه سکه به سمت خریداران باعث نشده آن‌ها این سکه‌ها را به بازار عرضه کنند تا تب قیمت‌ها فروکش کند. بدتر از این، تحویل سکه‌های پیش‌فروش حتی از حیث روانی نیز تأثیر بر بازار سکه نداشته است.
 
حاکم شدن رفتار احتکار سکه
محمد کشتی آرای، عضو هیئت مدیره اتحادیه طلا و جواهر تنها چند روز پیش از تحویل سکه‌های پیش‌فروش سه‌ماهه گفته بود: «قیمت سکه همچنان حباب دارد و پیش‌بینی می‌شود این حباب طی روزهای آینده به حداقل خود برسد. علت این پیش‌بینی نیز واگذاری سکه‌های پیش‌فروش شده بانک مرکزی طی چند روز آینده است. این سکه‌ها طی برنامه اعلامی واگذار می‌شود و بنابراین تقاضای بازار کاهش یافته و منتج به تعدیل قیمت‌ها و کاهش حباب خواهد شد». بسیاری از مردم عادی نیز همین پیش‌بینی را داشتند؛ اما چرا این پیش‌بینی به وقوع نپیوست و با تحویل سکه‌های پیش‌فروش سه‌ماهه، قیمت‌ها کاهش نیافت؟
دلیل این امر حاکم شدن رفتار احتکار سکه در شرایط فعلی است. قیمت سکه‌های پیش‌فروش یک‌ماهه، یک میلیون و ۵۹۰ هزار تومان بود. این بدان معناست که دارندگان آن سکه‌ها، اگر اکنون بخواهند سکه‌های خود را بفروشند با قیمت فعلی بازار که بیش از ۳ میلیون تومان است، به ازای هر سکه حدود ۱ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان سود می‌کنند. اما عده زیادی از آن‌ها با سود تقریباً ۱۰۰ درصدی که در مدتی کوتاه حاصل شده نیز حاضر به فروش سکه‌های خود نیستند. دلیل این امر آن است که آن‌ها به این سکه‌های خود به چشم داراییِ ماندگار خود نگاه می‌کنند و انتظار آن را دارند که قیمت‌ها از سطح فعلی نیز بالاتر برود. آن‌ها این سکه‌ها را باارزش‌تر از پولی می‌دانند که در صورت فروش سکه‌ها، نصیب‌شان می‌شود. این انتظار و این نگرش، باعث بروز رفتار احتکار در بازار سکه شده است. بانک مرکزی باید ببینید چگونه می‌تواند راه‌حلی برای رهایی از رفتار احتکار پیدا کند. در شرایطی که رفتار احتکار بر بازار سکه حاکم شده، حتی اگر میلیون‌ها قطعه سکه دیگر نیز به بازار سرازیر شود، یک‌راست به گاوصندوق‌ها خواهد رفت و به بازار عرضه نخواهد شد تا قیمت‌ها از این طرق شکسته شود.