هپکو دوباره به مالکِ خلع‌ید شده واگذار شد!

سرنوشت کارخانه هپکوی اراک که زمانی بزرگ‌ترین کارخانه ماشین‌آلات راه‌سازی خاور میانه بود، روز به روز عجیب‌تر و پیچیده‌تر می‌شود. کارگران هپکو پس از این که به دلیل عدم پرداخت مطالبات‌شان سه روز در هفته گذشته راه‌ آهن شمال-جنوب را مسدود کردند، امروز بار دیگر در مقابل این شرکت دست به تجمع زدند. در همین حال در اقدامی عجیب سازمان خصوصی‌سازی اعلام کرد که استعفای احمدپور سهام‌دار هپکو را می‌پذیرد و هپکو را دوباره شرکت واگن‌سازی کوثر واگذار می‌کند. واگن‌سازی کوثر همان شرکتی بود که در خصوصی‌سازی‌های دولت احمدی‌نژاد، هپکو را در بهترین شرایط تحویل گرفت و با اجرا نکردن تعهداتش این شرکت عظیم را به وضعیت فعلی دچار ساخت. حال هپکو دوباره به دست شرکتی می‌افتد که یک‌بار سازمان خصوصی‌سازی از آن خلع‌ید کرده بود.
به گزارش مردم سالاری آنلاین، کارگران هپکو تاکنون بارها صدای اعتراض خود را بلند کرده‌اند و دفعات متعددی در اراک و تهران دست به تجمع زده‌اند. هپکو که زمانی یکی از فعال‌ترین واحدهای صنعتی ایران بود، امروز با وضعیت دشواری روبرو است. این شرکت 366 میلیارد تومان زیان انباشته دارد که این زیان معادل 157 درصد سرمایه ثبتی شرکت است! کارگران هپکو هم مطالبات پرداخت‌نشده بسیاری دارند و علاوه بر سرنوشت این کارخانه نیز روشن نیست.
این کارگران که هفته پیش خط آهن شمال-جنوب را مسدود کرده بودند، امروز (دوشنبه 31 اردیبهشت) دوباره دست به تجمع در مقابل کارخانه زدند. همزمان اما سازمان خصوصی‌سازی اعلام کرد که استعفای احمدپور سهام‌دار اصلی هپکو را می‌پذیرد و در عین حال اعلام کرد که مسئولیت هپکو را مجدداً به سهام‌دار قبلی واگذار می‌کند؛ سهام‌داری که در سال 95 به دلیل عمل نکردن به تعهدات‌اش سازمان خصوصی‌سازی از وی خلع ید کرده بود!
بدین ترتیب هپکو که دو سال پیش از واگن‌سازی کوثر و مالک آن علی‌اصغر عطاریان گرفته شده بود تا به شرکت هیدرواطلس و مالک آن احمدپور برسد، مجدداً از احمدپور گرفته شد تا به دست عطاریان بیفتد! سهام‌دار دو سال پیش هپکو نیز همچون عطاریان به تعهدات خود عمل نکرد و هیچ سرمایه‌ای به هپکو تزریق نکرد. این امر باعث شد تا وضعیت هپکو بدتر نیز شود.
 
سرنوشت مبهم هپکو
حسین بختیاری، فرماندار اراک امروز در مورد شرایط هپکو و پیگیری‌های مسئولان استانی گفت: در پیگیری موضوع هپکو با رئیس سازمان خصوصی‌سازی، خواسته‌های کارگران منتقل و عنوان شد که سهامدار موجود (یعنی احمدپور و شرکت هیدرواطلس) توانایی اداره این شرکت را ندارد؛ چرا که اولا اعتباری به شرکت وارد نکرده است در حالی که برای راه‌اندازی هپکو نیاز است ابتدا حدود 100 میلیارد تومان برای خرید تجهیزات و مواد اولیه و پرداخت حقوق در این شرکت هزینه شود که وی این اعتبار را به همراه نداشت و تنها بدهی‌های هپکو را قبول کرده بود.
توضیحاتی که فرماندار اراک در مورد نحوه ادامه کار هپکو می‌دهد با توضیحات سازمان خصوصی‌سازی تناقض دارد. سازمان خصوصی‌سازی اعلام کرده که احمدپور به عنوان مدیرعامل شرکت هیدوراطلس «به دلیل مشکلات کاری و موانع ایجاد شده»، در بهمن ماه سال 96 از ادامه همکاری در شرکت هپکو انصراف داد و هم اکنون «با توجه به اصرار سهامدار جدید نسبت به انصراف خود از سهامداری»، سازمان خصوصی سازی بنا به توصیه مدیران استانی با پذیرش استعفای آقای احمدپور (مدیرعامل شرکت هیدور اطلس) موافقت می‌کند. سازمان خصوصی‌سازی در مورد سرنوشت هپکو گفته که «سهامدار قبلی که شرکت واگن سازی کوثر است در سمت خود ابقا می‌گردد و از این به بعد هرگونه تصمیم گیری در خصوص اداره شرکت هپکو مطابق قانون تجارت و توسط سهامداران آن از جمله شرکت واگن‌سازی کوثر صورت خواهد پذیرفت».
اما فرماندار اراک روایت دیگری در مورد شیوه ادامه کار هپکو ارائه داده و می‌گوید: سازمان خصوصی‌سازی به عنوان نماینده دولت برای تشکیل هیات مدیره و انتخاب مدیرعامل ورود پیدا خواهد کرد و امروز عصر در جلسه‌ای در تهران با حضور وزرای مربوطه و استاندار مرکزی در خصوص ایجاد هیات مدیره و مدیریت این واحد صنعتی بحث و بررسی خواهد شد و در واقع مدیریت این واحد صنعتی با این هیات مدیره‌ای است که همه در تشکیل آن به طریقی نظر می‌دهند.
بختیاری در توضیح بیشتر این رویه گفته است که مسئولیت اصلی هپکو با هیات مدیره جدید است و تلویحاً گفته سهامدار جدید (دوباره شرکت واگن‌سازی کوثر) نقشی در امورات شرکت نخواهد داشت. وی گفته است: تصمیم گیرنده برای این واحد صنعتی فرد نیست بلکه هیات مدیره‌ای است که دولت در تشکیل آن نظر می‌دهد و تاکید کرده‌ایم که کسانی در این هیات مدیره باشند که توان کار داشته باشند، در محل حضور پیدا کنند، تنها به حضور در دفتر مرکزی و استفاده از مزایای این مهم اکتفا نکنند. در واقع از این پس تمام تصمیماتی که برای هپکو گرفته می‌شود توسط هیات مدیره و مدیرعاملی است که مسئولان استانی و کشوری در تعیین آن نقش داشته‌اند و با این کار نگرانی کارگران در خصوص سهامدار بعدی برطرف می شود. هیات مدیره کاری به سهامدار اصلی ندارد و براساس اختیارات که از طرف قانون دریافت کرده برای چرخش چرخ واحد و احیای آن برنامه‌ریزی و اجرا می‌کند.
این اظهارات فرماندار اراک با بیانیه سازمان خصوصی‌سازی در مورد هپکو که به قانون تجارت و مسئولیت سهامداران اصلی اشاره کرده در تناقض است. علاوه بر این، بختیاری از تسهیلات و کمک دولت برای احیای تولید در هپکو سخن گفته با این حال مشخص نیست که اگر دولت قصد دارد با صرف هزینه فراوان، هپکو را به روزهای اوج برگرداند، چرا دوباره باید این شرکت به سهامداری واگذار شود که به مدت 10 سال از اجرای تعهدات خود شانه خالی کرد؟!
 
هپکو از خصوصی‌سازی شتاب‌زده و زیان‌بار تا امروز
روند نابودی تدریجی شرکت هپکوی اراک از سال 1385 و با خصوصی‌سازی این شرکت آغاز شد. در بهمن ماه سال 85، یک سرمایه‌دار اصفهانی به نام علی‌اصغر عطاریان بالاخره توانست پس از چندبار تلاش ناکام، بیش از 60 درصد از سهام هپکو را خریداری و به مالک این شرکت تبدیل شود. بدین ترتیب هپکو با شرایط ۲۰ درصد نقد و مابقی اقساط پنج ساله در سالیان نخست دولت احمدی‌نژاد به عطاریان که همزمان مالک شرکت واگن‌سازی کوثر نیز بود، واگذار شد. واگن‌سازی کوثر خود سابقه صنعتی زیادی نداشت و در سال 1381 تأسیس شده بود.
بلوک 60 درصدی هپکو در مجموع 70 میلیارد تومان ارزش‌گذاری شده بود و عطاریان 20 درصد این میزان را به صورت نقد پرداخت کرده بود. خصوصی‌سازی هپکو، بزرگ‌ترین خصوصی‌سازی سال 85 از طریق واگذاری سهام در بازار بورس بود و به اصطلاح یک خصوصی‌سازی غیرواقعی (خصولتی‌سازی) که در آن سال‌ها مُد بود، هم نبود! این شرکت توسط یک سرمایه‌دار بخش خصوصی خریداری می‌شد. با این حال این امر باعث نشد که روند خصوصی‌سازی هپکو موفقیت‌آمیز باشد. علی‌اصغر عطاریان در حالی در بهمن 85 مالک هپکو شد که پیش از آن در معامله آذر ماه همان سال، آستان قدس رضوی و دو شخصیت حقیقی و حقوقی دیگر نیز در مزایده شرکت کرده بودند. با این حال، در مزایده بهمن 85، عطاریان به تنهایی در این مزایده شرکت کرد و وی رقیبی را در مقابل خود نمی‌دید.
مالک هپکو پس از تحویل گرفتن این شرکت مهم صنعتی به تعهدات خود عمل نکرد. محمود زمانی قمی، استاندار استان مرکزی در دولت یازدهم، با انتقاد از روند واگذاری غیرکارشناسی هپکو به واگن‌سازی کوثر و سهامدار اصلی آن می‌گوید: «سهامدار هپکو یک سال پس از عهده‌دار شدن مسئولیت، بیش از 280 میلیارد تومان ماشین‌آلاتی را که قبلا در کارخانه ساخته شده بود را به فروش رساند و از همان سال ۱۳۸۷ روند تولید ماشین‌آلات راه‌سازی هپکو کاهش یافت. وضعیت تا به آنجا پیشرفت که در سال ۱۳۹۱ تولید کارخانه کاملاً متوقف شد و شرکت به جوشکاری در برج‌های تهران روی آورد. سهامدار همچنین یک سال بعد تمامی سهام شرکت را به نام خود سند زد.»
عطاریان اما روایت دیگری از خصوصی‌سازی هپکو ارائه می‌داد. وی در این باره گفته است: «در زمان خرید هپكو، چشم‌اندازی كه به ما ارائه شد، این بود كه هپكو در سال اول 12 میلیارد تومان، در سال دوم 16 میلیارد تومان، در سال سوم 23 میلیارد تومان، در سال چهارم 32 میلیارد تومان و در سال پنجم 45 میلیارد تومان سود خواهد داد. به عبارت دیگر قرار بود این مجموعه ظرف پنج سال 175 میلیارد تومان سود بدهد، اما در عمل این‌گونه نشد». وی سازمان خصوصی‌سازی را متهم می‌کند و می‌گوید «سازمان خصوصی‌سازی در زمان فروش این شركت به ما یك سری صورت‌های مالی ارائه كرد كه صحت چندانی نداشت».
شرایط اسفناک فعلی هپکو را که درنظر بگیریم متوجه می‌شویم که از یک سو سازمان خصوصی‌سازی در روند واگذاری هپکو در سال 85 عملکرد غیرقابل قبولی داشت و در ادامه نیز سوء‌مدیریت در دوران 10 ساله تصدی عطاریان باعث شد که این شرکت از یکی از فعال‌ترین مجموعه‌های صنعتی ایران به شرکتی زیان‌ده تبدیل شود. سهامدار اصلی در مدیریت این مجموعه بزرگ ناتوان بود و بسیار ضعیف عمل کرد و در ادامه نیز تحریم‌هایی که در دولت احمدی‌نژاد «کاغذپاره» خوانده می‌شدند، روزگار شرکت را سیاه کردند. بخشی از قطعات ماشین‌آلاتی که در هپکو ساخته می‌شدند از خارج (خصوصاً اروپا) وارد می‌شد و بخشی دیگر نیز در داخل تولید می‌شد. تحریم‌ها واردات قطعات از اروپا را ناممکن کرد و این امر مشکلات شرکتی را که دچار سوء‌مدیریت بود، دوچندان کرد.
ناتوانی عطاریان در عمل به تعهدات‌اش باعث شد تا سازمان خصوصی‌سازی در سال 95 از وی خلع‌ید کند. این سازمان در خرداد سال 96 سهام 60 درصدی هپکو را مجموعاً به ارزش 216 میلیارد تومان به شرکت هیدرواطلس فروخت. شرکت کارخانجات هیدرواطلس در سال 1354 شمسی تحت لیسانس کمپانی Atlas GmbH آلمان فعالیت خود را آغاز نمود. این شرکت متعلق به اسدالله احمدپور است و بدین ترتیب وی مالک جدید هپکو شد. با این حال احمدپور نیز در نهایت استعفا داد و از هپکو رفت. حال باید دید با بازگشت مجدد واگن‌سازی کوثر، سرنوشت هپکو به کجا خواهد انجامید!