چهارشنبه سوری، مصداق شکاف بین نسل جدید و سنت ها

آخرين شب چهارشنبه سال با عنوان شب چهارشنبه سوري از جمله رسوم و سنن ملي  است كه حاشيه هاي همراه آن  هر ساله روزهاي پاياني اسفندماه را با دغدغه هاي فراواني همراه مي سازد. مخاطراتي كه چهارشنبه سوري با خود دارد باعث شده تا در اين روزها ، جمعي از نهادي هاي آموزشي ، فرهنگي و اجتماعي كشور دست به دست هم دهند و از آسيب هاي جاني و مالي اين جشن و شادي – كه گاها حد جشن را مي گذراند و به بازي مخاطره آميز تبديل مي شود- بكاهند. اما معمولا آنچه از اين دغدغه ها و نگراني ها حاصل مي شود يك شب پر سروصدا و پرهياهو است كه با فضاي دود آلود، اصوات  مهيب ، اعمال خطرآفرين با ادوات آتش بازي و ... همراه هست  و همچنين افرادي كه پس از آن همه تبيين گري در خصوص رعايت مسايل ايمني، سلامتي جسمي و عدم استفاده از وسايل آتش بازي غير استاندارد ، مجروح و  راهي بيمارستان ها شده اند. براي برپايي جشن و رسمي به قدمت شب چهارشنبه سوري در اين مملكت اين قدر نهاد متولي وجود دارد كه مي توانند به بهترين شكل با آموزش و همراهي  در كنار نوجوانان و جوانان اين شب را رنگين و خوش خاطره کنند. اما ناخرسندانه بايد گفت كه شكاف عميقي در اين ميان وجود دارد.  از ويژگي هاي ذاتي و مقتضي سن نوجواني و جواني شور و  شوق هايي  است كه خاطرات سال هاي ميان سالي آدم ها را شكل مي دهد. اينكه چگونه مي توان از اين انرژي جواني هدفمندانه و  مثبت بهره برد، بحثي است كه در اعصار مختلف در جمع متوليان تعليم و تربيت و نهادهاي اجتماعي مطرح بوده است.
با اين اوصاف كه چه ميزان اين دوران و هيجانات همراهش خاطره آفرين و نشاط آوراست، بايد اظهار داشت عملكرد نامتقارني در خصوص حوادث چهارشنبه آخر سال انجام مي گيرد. در يك طرف افراد جوان وخانواده هايي هستند كه اين روزهاي پاياني سال را مي خواهند خوش و شادان گذران كنند بي آنكه قصد مزاحمت و آسيب زني داشته باشند (البته در اين ميان افرادي هستند كه خواسته و ناخواسته دست به اقدامات ناخوشايند هم مي زنند) و در طرف ديگر نهادهاي مسئولي هستند كه به برقراري امنيت و آرامش و شادابي و پاكيزگي شهر مشغولند و در اين شب در ميان شادي مردم به دنبال پيگيري وظايف و مسئوليت هاي خود هستند و نتيجتا همراهي با مردم شايد كمي براي آنها دور از انتظار است و چون ترجيح به اعمال قانون و برقراري آرامش مي دهند، دست به اقداماتی با پاسخ سریع مي زنند كه نتيجه اي جز كنش هاي  منفي ندارد.
تجربه نشان داده  محروم كردن نوجوانان و جوانان از هيجان و شادي كه حق مسلم شان هست  نتيجه اي عكس داشته و خفقاني را به دنبال دارد كه روزي از جايي سر باز مي كند كه نظارت بر آن مشكل خواهد بود. همين كه امروز هم آن را حس مي كنيم دهه هفتاد و هشتادي ها بسيار از دهه هاي  قبل خود فاصله گرفتند و آرامش و شادي براي  آنهايي معنايي دارد كه قابل درك براي ديگران نيست.  بايد در مورد چهارشنبه سوري يادآورشد كه ساليان سال آن قدر محدوديت ايجاد نمودند  تا استراتژي عمل از دست رها شد و اتفاقي كه نبايد مي افتاد به بار نشست و از يك مراسم ملي ايراني باستاني ، جز دود و فرياد و ... چيزي بر جاي نمانده است. بهتر نبود همراه با شور و شوق جواني،  امنيت و آرامش براي شان معنا مي شد تا مي دانستند هم مي توانند شادي و پايكوبي كنند و هم مي توانند مزاحم حقوق شهروند ي ديگري نباشند. به جاي آنكه فرايند محور و ماخوذ به نتيجه عمل نماييم  به دنبال نتيجه ي دلخواه مان بوديم و اين شد كه  شكافي ژرف بين نسل ها و سنت ها به وجود آمد.
اما از آنجايي كه اين مرزو بوم هماره تربيت كننده نسلي فاخر و بافهم بوده و به بركت قدرت تبليغي فضاي مجازي ،چند صباحي است به بهانه ي آموزش هاي مدرسه اي و شهري و رسانه اي ، موجي از خطوط برپايي چهارشنبه سوري در قالب جشني با آرامش به همراه احياي سنت ها در بين مردم و بلاخص نوجوانان وجوانان شكل گرفته است كه انتظار مي رود با حمايت هاي نهاد هاي فرهنگي و رسانه ها اين موج به ساحل خود برسد و شبي به ياد ماندني با طعم وحدت ملي رقم بخورد.
نبايد اين چنين شود كه  بعد از قلع و قمع كردن و محروم كردن ها ، زماني كه راهكار هاي  قانوني  از سوي ذي نفعان آن محدوديت وارد مي شود ، در پاسخ به راهكارشان دوباره به دنبال عمليات هاي سركوب گرانه باشيم .بايد قبول كرد زمان اين گونه  تدابير گذشته و نياز است كه با بستر سازي فرهنگي مناسب  و همراه با موج هيجان موجود در جامعه قدم  برداشت  و برنامه ريزي کرد تا بتوان از آسيب هاي احتمالي كاست. اميد كه شب چهارشنبه سوري بر كام تمام ايرانيان خوش باشد...
زهرا علي اكبري