روز سیاه بورس‌های جهان

گزارش‌ها حاکی است که  «وال استریت»سیاه ترین روز خود را از سال 1929را تجربه کرده است. تاثیرات دوشنبه سیاه  بازار بورس نیویورک، بامداد سه‌شنبه در بورس‌های خاوردور نشان داد و عصر هنگام با طلوع آفتاب در اروپا نمود پیدا کرد.
به گزارش آسوشیتدپرس، شاخص صنعتی داو جونز، شاخص اصلی سهام در بازار بورس نیویورک، دوشنبه با از دست دادن حدود ۱۶۰۰ امتیاز سقوطی شدید کرد و ارزش آن به حدود ۲۴ هزار رسید. با این سقوط هم سودهای سالانه بر باد رفت و هم ارزش بالایی که این شاخص از اوایل ماه دسامبر به دست آورده بود.
شاخص داو جونز در هفته‌های اخیر با کسب ۱۱۷۵ امتیاز و رسیدن به رکورد بالای ۲۶ هزار دوری از رونق را تجربه کرده بود. تنزل شاخص سهام عملا منافع ناشی از افزایش بهای سهام از ابتدای سال جاری را یک روزه از میان برد.
با سقوط شاخص صنعتی داو جونز که از سال بحرانی ۲۰۰۸ بی‌سابقه بوده، سایر شاخص‌های تجارتی نیز سقوط کرده‌اند و اثر منفی آن در بورس توکیو نیز منعکس شد و ارزش آن را تا بیش از ۴ درصد کاهش داد.
روز دوشنبه بازار اف‌تی‌اس‌ای در لندن با حدود یک و نیم درصد سقوط بسته شد و بازارهای بورس اصلی آسیا نیز با حدود ۱ تا دو و نیم درصد افت بسته شدند.
با آغاز معاملات در بورس‌های آسیا و اقیانوسیه در روز سه‌شنبه، ۱۶ بهمن (۶ ژانویه)، فشار سهامداران برای فروش سهام باعث کاهش سریع شاخص بهای سهام در این بازارها شد. در ژاپن، شاخص بهای سهام در بورس توکیو - نیکی - با بیشترین کاهش یک روزه از سال ۱۹۹۰ مواجه شد هر چند در ساعات بعد، این شاخص اندکی بهبود یافت و کاهش آن به 7/4 درصد محدود شد.
در هنگ کنگ، شاخص هنگ‌سنگ 5/4 درصد و در کره جنوبی شاخص کوسپی 6/2 درصد تنزل کرد و شاخص ارزش سهام در استرالیا نیز با کاهشی معادل 2/3 درصد مواجه شد.
با توجه به موج فروش سهام در بازارهای عمده جهانی، انتظار می‌رود با آغاز معاملات در بورس‌های اروپایی، این بازارها هم شاهد کاهش شاخص سهام باشند. سهام «کک 40» پاریس (CAC40) تا آخرین لحظه دریافت این خبر، شاهد افت 167 واحدی، «اف.تی.اس.ای 100»(FTSE 100) لندن نیز با کاهش 212 واحدی، «اکسترا دکس» (XETRA DAX ) فرانکفورت نیز با 429 واحدی و ارزش سهام «اس.ام.آی» (SMI) زوریخ نیز 331واحد تنزل مواجه شده اند.
دلیل سقوط وال استریت
از زمان بحران مالی سال ۸-۲۰۰۷، اکثر کشورهای جهان از رشد اقتصادی مطلوب برخوردار نبودند، اما سطح قیمت‌ها در این کشورها ثبات داشت و در مواردی حتی خطر تورم منفی، یعنی کاهش سطح قیمت‌ها منتفی نبود.
در چند ماه اخیر، نشانه‌هایی از افزایش سطح قیمت‌ها و آغاز روند تورمی‌در شماری از کشورهای پیشرفته جهان دیده شده و این نگرانی را به وجود آورده که ممکن است بروز تورم در شرایط کنونی به تکرار وضعیت رکود تورمی‌چند دهه پیش منجر شود. با توجه به این وضعیت، این احتمال وجود داشته که ممکن است مقامات پولی برخی از این کشورها به منظور جلوگیری از بروز تورم به افزایش نرخ بهره مبادرت ورزند که ابزار متعارف مقابله با تورم در چارچوب سیاست‌های پولی است. افزایش نرخ بهره به معنی جاذبه بیشتر سپرده‌گذاری در مقایسه با سرمایه‌گذاری در بازار سهام است به‌خصوص اینکه سپرده‌گذاری معمولا ثبات و امنیت بیشتری نسبت به خرید و فروش سهام دارد. ده سال پس از بحران مالی، هنوز اقتصاد جهانی در حالت رکود نسبی قرار دارد و سیاست‌های اجرا شده توسط کشورهای پیشرفته نتوانسته است باعث رونق اقتصادی شود. چنین وضعیتی می‌تواند حاکی از نامناسب بودن اقدامات صورت گرفته برای مقابله با رکود یا مشکلات بنیادی‌تر اقتصادی باشد.
روزنامه بریتانیایی گاردین می‌نویسد، علل سقوط بازار بورس نيويورک - که منجر به سقوط ساير بازارهاي بورس در جهان شده است - تا حدي پيچيده است که به شرح ذيل است: تورم در اقتصاد کشورهاي پيشرفته تا حدي افزايش يافته و به رقم 2 الي 3 درصد، رسيده است. البته چنين نرخ تورمی‌براي کشورهاي در حال توسعه، رقم خوبي به حساب می‌آيد. در عين حال، بانک‌هاي مرکزي کشورهاي پيشرفته - و در رأس آن‌ها بانک مرکزي آمريکا - براي مقابله با افزايش تورم، از افزايش نرخ بهره بانکي مدد می‌جويند.
وقتي بهره بانکي بالا رود، نرخ سود وام‌هايي که بانک‌ها اعطا مي‌کنند نيز بالا خواهد رفت. از اين رو، شرکت‌هاي بزرگ، ديگر نمي‌توانند «پول ارزانقيمت» (وام‌هاي کم بهره) از بانک‌ها دريافت کنند و لذا فعاليت‌هاي اقتصادي، توليدي و تجاريِ آن‌ها کاهش خواهد يافت. اين به نگراني‌هاي فعالان در بازارهاي بورس دامن زده است. مزيد بر علت اين که در روز جمعه گزارشي مبني بر افزايش 2/9 درصدي ميانگين دستمزدها در آمريکا منتشر شد. از يک سو، اين به نفع دونالد ترامپ، رييس جمهور آمريکا بود، زيرا وي مدعي شده بود که در دوران يکساله‌ي رياست جمهوريِ وي دستمزدها در آمريکا به تدريج بالا رفته است.
اما از سوي ديگر، اين به مثابه تيغي دولبه براي ترامپ بود، زيرا ترامپ همواره به افزايش شاخص سهام در بازارهاي بورس آمريکا نيز می‌نازيد، ولي انتشار خبر افزايش دستمزدها به سقوط بيش از پيش بازار بورس نيويورک دامن زد. علتش اين است که سرمايه گذاران در بازار بورس حدس مي‌زنند که افزايش دستمزدها به تدريج منجر به افزايش قيمت کالاها در فروشگاه‌ها مي‌شود که به نوبه‌ خود نرخ تورم را بيش از پيش بالا مي‌برد. در اين صورت، احتمال مي‌رود که واکنش بانک مرکزي آمريکا به افزايش بيش از پيش نرخ تورم تشديد شود و بانک مرکزي آمريکا نرخ بهره بانکي را حتي بيش از آن که ابتدا مد نظر داشت، افزايش دهد. اين مسئله باعث تشديد نگراني‌هاي سرمايه‌گذاران در بازار بورس آمريکا شد که در روزهاي جمعه و دوشنبه به فروش سهام‌هايي که در اختيار داشتند، هجوم آوردند، که به نوبه خود منجر به کاهش قيمت سهام و سقوط شاخص بورس داوجونز و ساير شاخص‌هاي بورس در آمريکا و خارج از آن شد.
روزنامه گاردين پيش‌بيني کرده است که انتظار مي‌رود کاهش نرخ ماليات‌ شرکت‌هاي بزرگ آمريکايي، که دونالد ترامپ - با کمک جمهوري‌خواهانِ کنگره - آن را به تصويب رساندند، به اين مسئله دامن خواهد زد، سرمايه‌گذاران آمريکايي، بيش از پيش نگران افزايش تورم و به دنبال آن، نگران افزايش نرخ بهره بانکي خواهند شد. اين مسئله ممکن است روند سقوط بازارهاي بورس آمريکا و بسياري ديگر از کشورهاي جهان را دست‌کم تا چند روز آتي تداوم بخشد.
همزمان با کاهش شاخص بهای سهام در بازارهای عمده جهانی، نرخ برابری دلار آمریکا رو به افزایش گذاشته است. به نظر می‌رسد که سرمایه‌گذاران به دلیل احساس ناامنی از اوضاع اقتصادی جهان ترجیح داده‌اند در کوتاه مدت سرمایه خود را به دلار، که ارزی امن محسوب می‌شود تبدیل کنند. قاعدتا باید انتظار داشت که خرید طلا و سایر فلزات قیمتی هم رونق بگیرد.
گزارش : علی ودایع