نظرسنجی‌ها و احتمالات پیش روی انتخابات

گروه سیاسی- فهیمه جهازیان: این روزها بازار نظرسنجی‌های مجازی و غیر مجازی توسط دستگاه‌های مختلف داغ است و هر کدام از این بخش‌ها اقدام به نظرسنجی‌های علمی و غیرعلمی می‌کنند و حتی در برخی از موارد نیز در نظرسنجی‌ها دست برده و آنرا به نفع یا علیه نامزد خاصی منتشر می‌کنند که این موضوع بیشتر در جناح اصولگرا رواج دارد تا در نهایت به یک کاندیدا برسند و حتی قوه قضاییه چندی پیش از دستگیری تعدادی از این افراد خبر داد.

به گزارش مردم سالاری آنلاین ،حال به این تفاسیر برخی گمانه زنی‌ها درباره نتیجه انتخابات 8 تیرماه نیز گفته شده که اگر این انتخابات به مرحله دوم برود، نامزدها و حامیان آنها چه راهکاری در پیش روی خواهند داشت.
وضعیت به سود پزشکیان
عصر ایران نیز در مطلبی درباره احتمالات نتیجه انتخابات ریاست جمهوری آورده است: در صورت مشارکت حداقل 55 درصدی مردم، پزشکیان پیروز انتخابات خواهد بود. همچنین گزینه دو مرحله ای شدن انتخابات هم وجود دارد اما احتمال آن کمتر است. اگر این اتفاق رخ دهد پزشکیان و قالیباف به مرحله دوم خواهند رفت و در مرحله دوم هم پزشکیان، پیروز نهایی است.
- هر چقدر نسبت مشارکت در انتخابات بیشتر باشد احتمال پیروزی پزشکیان هم افزایش می‌یابد. عکس آن هم صادق است. هر چقدر نسبت مشارکت کمتر باشد احتمال پیروزی یکی از دو کاندیدای اصلی اصولگرایان (قالیباف و جلیلی)‌ بشتر می‌شود.
- اصولگرایان در این انتخابات در میان 2 گزینه قرار دارند که بهترین آن، بدترین است: در صورتی که از میان 5 کاندیدای اصولگرا (جلیلی،‌ زاکانی، قاضی زاده، قالیباف و پورمحمدی) هیچ کدام انصراف ندهند و به کاندیدای واحد نرسند؛ رای حامیان اصولگرا در میان 5 کاندیدا پخش خواهد شد و زمینه برای پیروزی کاندیدای اصلاح طلبان و اعتدال گرایان فراهم خواهد شد. اگر انصراف دهند هم به افزایش رقابت و مشارکت منجر می‌شود که نتیجه مستقیم آن،‌ افزایش رای پزشکیان است.
این گزینه عالی برای اردوگاه پزشکیان است. این فرصت خوبی است تا رای حامیان اصلاح طلبان و مخالفان تندروها - اصولگرایان به صورت منسجم و یکجا، جمع شود و کاندیدای آنها (پزشکیان)‌،‌ بالاتر از دیگران،‌ راهی پاستور شود.
در صورتی که از میان زاکانی،‌ قالیباف و جلیلی دو نفر به نفع یک نفر از میان خود، انصراف دهند با فرض مشارکت 55 تا 60 درصدی، پزشکیان دوباره در مرحله اول، پیروز خواهد بود. چرا که هم بر شدت رقابت‌ها افزوده می‌شود. هم احتمال پیروزی یک اصولگرا، زنگ خطر را برای بخش‌های زیادی از جامعه ایرانی، به صدا درخواهد آورد و آنها را برای جلوگیری از ادامه ریاست جمهوری اصولگرایان تحریک خواهد کرد.
بهترین گزینه برای پزشکیان، انصراف قالیباف و باقی ماندن یکی از این دو نفر جلیلی یا زاکانی است. باقی ماندن جلیلی به عنوان کاندیدای واحد اصولگرایان و در رتبه بعدی زاکانی، بیش از دیگران،‌ به سود پزشکیان است. چرا که جلیلی یا زاکانی بیش از قالیباف،‌ رای اعتراضی و «نه» به تندروها/ اصولگرایان و افراد مردد در رای دادن را کسب می‌کند.
قابل پیش بینی است در میان دو گزینه اصلی اصولگرایان یعنی جلیلی و قالیباف هیچ کدام به نفع دیگری انصراف نخواهند داد. البته انصراف آنها به سود یکدیگر هم فایده ای ندارد. چون در صورت انصراف قالیباف،‌ بخش بزرگی از رای او به سبد پزشکیان می‌رود. اگر جلیلی انصراف دهد بخش بزرگی از رای او به سبد قالیباف نخواهد رفت. - زاکانی در دوره تبلیغات،‌ تاکید کرده پوششی نیست و حتی در مناظره سوم،‌ در واکنش به سخنان پزشکیان،‌ به صراحت گفت تا آخر رقابت‌ها باقی می‌ماند. این خبر خوبی برای پزشکیان است و نتیجه برد – برد دارد. اگر انصراف دهد به لحاظ اخلاقی و حیثیتی به ضرر شخص زاکانی است و نشانه ای از ناراست گویی او.
اما گزینه بهتر این است که باقی بماند چرا که با باقی ماندنش، هم بخشی از رای اصولگرایان را کسب و به تشتت آرای آنها کمک می‌کند هم دامنه اختلافات در اردوگاه این جناح را افزایش می‌دهد. هر دو، کمک بزرگی به پزشکیان است و درنهایت، زاکانی با شکست سنگین، صحنه انتخابات را ترک می‌کند.
«بدنه اجتماعی اصول‌گرایان» و «اقشار ناراضی»
اما پایگاه اطلاع رسانی جماران در مطلبی آورده است: اول این که میزان امتناع از پاسخ زیاد است. به عبارت دیگر، بخش قابل توجهی از مردم که معمولاً از گروه‌های به شدت ناراضی‌اند، در نظرسنجی‌ها مشارکت نمی‌کنند. از این رو، نظرسنجی‌ها به سمت افراد کمتر ناراضی سوگیری دارد. دوم این که در این دوره از نظرسنجی‌ها، تعداد مرددین در هر سوالی زیاد است از جمله تردید برای رای دادن یا رای ندادن، تردید در انتخاب نامزد، تردید کسانی که تصمیم به مشارکت دارند ولی هنوز نامزدشان را انتخاب نکرده اند. و.. به همین دلیل، احتمال آن که روندهایی خلاف انتظار روی دهد، وجود دارد. باید در نظر داشت که در شرایط کنونی نمی‌توان پیش‌بینی کرد که کدام نامزد چه میزان رای می‌آورد. برآورد میزان آراء را باید به روز نزدیک رای‌گیری موکول کرد.
نکته سوم و مرتبط با مورد قبلی، این است که در حال حاضر و در این روزها (پیش از مناظره‌ها) هنوز موج اجتماعی قدرتمندی شکل نگرفته است. موج اجتماعی با هر درجه‌ای از شدت که شکل بگیرد روی آراء مرددها تاثیر می‌گذارد و حتی ممکن است روی آراء بعضی از افرادی که تصمیم‌شان را گرفته‌اند هم موثر باشد. چنین موج‌هایی معمولاً ساختار یافته‌ها را تغییر می‌دهد. برای نمونه در سال 1392 رای روحانی در پایین‌ترین رده‌ها بود ولی در روزهای پایانی به صورت ناگهانی رشد کرد و درنهایت به انتخاب او انجامید.
با توجه به این ملاحظات یافته‌هایی که از گزارش‌های مختلف نظرسنجی در رسانه‌ها به شکل مقایسه‌ای چند نکته را نشان می‌دهند.
درصد آراء نامزدها در نظرسنجی‌ها به هم نزدیک است و احتمالاً در روزهای آتی تغییر خواهد کرد. به خاطر نزدیک بودن این آراء و حاشیه خطای نظرسنجی‌ها که در بهترین و دقیق‌ترین حالت حدود 5 درصد است، دو سه درصد تفاوت آراء در نظرسنجی‌ها را نباید مبنای تحلیل‌های قطعی قرار داد. رتبه نامزدها در فاصله زیاد معنادار است. برای مثال، فاصله نامزدهای انتهای لیست با ابتدای لیست، تفاوت‌شان معنادار است و احتمالاً در روز انتخابات هم چنین خواهد بود. رای پزشکیان در حال حاضر – که هنوز بدنه اجتماعی متمایل به او به میدان نیامده‌اند و کماکان تصمیم‌شان به رای ندادن است- رای قابل توجهی است (در مقایسه با رای روحانی که در آن زمان بسیار پایین بود). اطلاعی ندارم ترکیب رای‌دهندگان به او در نظرسنجی‌ها چگونه است ولی با توجه به یافته مربوط به میزان مشارکت بخشی از این رای از کسانی است که همیشه رای می‌دهند یعنی از هواداران وضع موجود است. اگر این استنباط درست باشد، رای پزشکیان با سبد رای اصول‌گرایان اشتراک دارد. این نکته را در پایان یادآور شوم که این نکات مجموعه‌ای از فرضیات است که بر اساس روندهای نظرسنجی دوره‌های گذشته و اندک یافته‌های منتشره، طرح شده است و در روزهای آینده که یافته‌های جدیدی از نظرسنجی منتشر می‌شود، می‌توان تغییرات بعدی افکار عمومی را با دقت بیشتری ارزیابی کرد. «اما اینگونه که به نظر می‌رسد تا روز چهارشنبه که آخرین روز تبلیغات نامزدهای انتخابات است و همچنان دو مناظره که یکی از آنها در مورد سیاست خارجی است و مورد توجه توده‌های مردم است، کمک شایانی به سازماندهی آرای مردد و خاکستری خواهد کرد.»