نگراني درباره انفجار جنگ خارطوم در قلب آفريقا

گروه بين‌الملل- مهدي يزدي: نگراني‌ها درباره احتمال نفود و سرايت جنگ سودان به هفت کشور(مصر، سودان جنوبي، جمهوري چاد، جمهوري آفريقاي مرکزي، ليبي، اتيوپي و اريتره) که هرکدام به تنهايي منبع تنش‌ هستند؛ بالاگرفته ‌است.
به گزارش مردم سالاری آنلاین ،به نوشته واشنگتن پست، جنگ بين ارتش سودان و نيروهاي واکنش سريع روز شنبه وارد سومين هفته خود شد بدون اينکه وضعيت اين کشور مشخص باشد. وزارت بهداشت سودان نيز اعلام کرد که طي درگيري‌ها تعداد کشته شدگان به بيش از 542 نفر و تعداد زخمي شدگان به 4600 نفر رسيده است.
درگيري‌ها ميان نيروهاي عبدالفتاح البرهان و نيروهاي محمد حمدان دقلو معروف به حميدتي، فرمانده نيروهاي واکنش سريع 15 آوريل در يکي از پادگان‌هاي نيروهاي واکنش سريع در منطقه سوبا در نزديکي شهرک ورزشي آغاز شد؛ اما چند دقيقه بعد به جبهه‌هاي مختلف در خارطوم از جمله مقر فرماندهي ارتش، فرودگاه خارطوم و کاخ رياست‌جمهوري رسيد. درگيري‌ها در روزهاي گذشته به بيش از هفت شهر سودان و عمدتا در شهرهاي اقليم دارفور و کردفان شمالي کشيده شده است و همچنان ادامه دارند و خارطوم نيز شاهد حملات هوايي و تيراندازي به رغم اعلام آتش بس است.
نيروهاي البرهان و حميدتي در طول 15 روز براي سيطره بر پايگاه‌ها تلاش کردند. ارتش توانست کنترل مقر فرماندهي را که در روزهاي اول شاهد درگيري‌هاي شديد بود در دست بگيرد.
در مقابل نيروهاي واکنش سريع از روزهاي اول کنترل کامل کاخ رياست جمهوري را در دست گرفتند. استقرار اين نيروها در اين کاخ از حدود چهار سال پيش بعد از سرنگوني نظام عمر البشير، رئيس جمهور مخلوع سودان به آن‌ها براي کنترل اين کاخ کمک کرد.
نيروي هوايي ارتش سودان در طول دو هفته گذشته اين کاخ را هدف قرار داد؛ اما نتوانست کنترل آن را در دست بگيرد. خطر سرايت اين جنگ در منطقه با توجه به اهميت ژئواستراتژيک سودان در تقاطع اقيانوس هند، شاخ آفريقا و جهان عرب بالا است. رودخانه نيل و خطوط لوله نفت از اين کشور غني از مواد معدني عبور کرده و سرنوشت آن را با همسايگانش مرتبط مي‌کند.
نگاه همسايگان به سرنوشت خارطوم
هفت همسايه سودان با دلهره و نگراني اوضاع در اين کشور را رصد مي‌کنند.ليبي در شمال، سودان را حامي خود در برابر تنش‌هاي سياسي و شريکي در مناقشات منطقه‌اي آبي مي‌داند. مصر با ژنرال عبدالفتاح البرهان، رئيس ارتش سودان و رئيس دوفاکتوي کشور که با ژنرال محمد حمدان دقلو، از نيروهاي واکنش سريع مقابله مي‌کند، احساس قرابت دارد.
هم مصر و هم سودان درگير تنش آبي و به رود نيل وابسته هستند که از اتيوپي سرچشمه مي‌گيرد. دو کشور مي‌گويند ساخت سد بالادستي توسط دولت آديس آبابا منابع آبي آنها را تهديد مي‌کند و هرگونه تنش بين قاهره و خارطوم مي‌تواند تلاش براي دستيابي به توافق مشترک آبي با آديس آبابا را به مخاطره بيندازد. در طرف مقابل سودان در روزهاي اخير هزارن تن از آوارگان اين کشور از مرز 1200 مايلي با سودان جنوبي عبور کرده تا به اين کشور برسند.
سودان جنوبي درگير تنش و جنگ داخلي و يکي از فقيرترين کشورهاي جهان براي جذب و پناه دادن به آوارگان سوداني بسيار ضعيف است. حدود 12 ميليون نفر در سودان زندگي مي‌کنند که حدود دو ميليون نفر از آنها در داخل اين کشور آواره و سرگردانند و 75 درصد از آنها نيز با مشکلات بشردوستانه دست و پنجه نرم مي‌کنند.
همچنين ورود موج ناگهاني اين همه آواره سوداني به سودان جنوبي در سال‌هاي اخير خطر از سرگيري درگيري‌ها و رقابت بر سر منابع ناکافي را در اين کشور جوان بيشتر مي‌کند.
در طرف غربي سودان، جمهوري چاد متحد اصلي منطقه‌اي آمريکا واقع شده و سازمان ملل تخمين مي‌زند حدود 100 هزار سوداني به اين کشور بگريزند. حدود 20 هزار تن از نخستين روزهاي آغاز درگيري در سودان از دارفور به جمهوري چاد گريخته‌اند. چاد در حال حاضر ميزبان حدود 400 هزار آواره سوداني است که در نتيجه درگيري‌هاي قبلي به اين کشور آمده‌اند و در اردوگاه‌هاي مرزي ساکنند.
درگيري‌ها در سودان و خلا قدرت مي‌تواند به بي ثباتي سياسي در جمهوري چاد نيز منجر شود چون اين کشور يد طولايي در درگيري با نيروهاي واکنش سريع دارد.چاد بيم اين را دارد که وارد درگيري منطقه‌اي و جنگ‌هاي نيابتي هم شود. در اسناد محرمانه افشا شده اخير آمريکا که واشنگتن پست آنها را منتشر کرد تلاش‌هايي از سوي گروه روسي واگنر براي به خدمت گرفتن شورشيان چادي و آموزش آنها در جمهوري آفريقاي مرکزي با هدف انجام توطئه براي سرنگوني دولت چاد ديده مي‌شود. واگنر در آفريقاي مرکزي فعال است که بخشي از تلاش‌هاي روسيه براي ايجاد جاي پا در قاره سياه محسوب مي‌شود.
جمهوري آفريقاي مرکزي هم در جنوب غرب سودان چندين سال است که با تنش‌هايي چون درگيري با شورشيان، سوءمديريت و خشونت‌هاي فرقه‌اي روبروست.
اتيوپي هم در جنوب شرق سودان نگران درگيري‌هاست و بيم آن دارد که اين مساله بر دو نگراني اصلي آن اثر بگذارد که يکي تضمين حقوق آبي براي «سد بزرگ النهضه اتيوپي» و ديگري حل و فصل بر سر ادعاهاي آن در منطقه مرزي مورد مناقشه است که پيشتر درگيري در آن بوجود آمده؛ سودان همچنين مامني براي ده‌ها هزار آوار اتيوپيايي از منطقه تيگراي است که به مدت دو سال درگير جنگ با دولت مرکزي بود و با توافق صلحي ناپايدار در سال 2022 پايان يافت و اگر درگيري‌هاي سودان به اتيوپي سرايت کند، احتمال از سرگيري تنش‌هاي داخلي در تيگراي نيز شدت مي‌گيرد.
تغيير در توازن قدرت منطقه‌اي مي‌تواند ائتلاف شکننده در اريتره را نيز زير سوال ببرد. سودان ميزبان هزاران آواره از اين کشور و پناهجو از اين همسايه شرقي خود است. اريتره در جنگ اخير با شورشيان
تيگراي کنار اتيوپي ايستاد.