دست خالی ایران از بازارهای گازی جهان شایعه یا واقعیت؟!

گروه اقتصادی: خالی بودن دست ایران از بازارهای جهانی گاز، موضوعی است که ارتباطی با این دولت و آن دولت ندارد و ایران به دلایل متعدد، از جمله عدم توسعه کافی میادین گازی و همچنین مصرف بالای گاز در کشور، هیچگاه حضور تاثیرگذاری در بازارهای جهانی گاز نداشته است. اما خبرگزاری دولت، با حماسه سرایی آنچه در حوزه صنعت گاز در یک سال اخیر انجام شده، به مقابله با منتقدان عملکرد ایران در حوزه صادرات گاز پرداخته و از افزایش دو درصدی صادرات گاز ایران در سال گذشته خبر داده است!خبرگزاری ایرنا نوشته: «ایران از سال ۲۰۰۱ میلادی به جمع صادرکنندگان گاز جهان پیوسته است. در این سال ایران و ترکیه در قراردادی ۲۵ساله، تجارت گاز را آغاز کردند. پس از آن با وقفه‌ای نسبتاً طولانی تا میانه دهه ۹۰ شمسی، ترکیه تنها مشتری عمده گاز ایران بود. با رایزنی‌های انجام شده عراق نیز به جمع واردکنندگان گاز ایران پیوست. با این حال ایران تنها سهمی ۲ درصدی از بازار تجارت گاز جهان را دارد؛ این در حالی است که همواره تلاش کرده تا بازار گاز خود را به موازات افزایش تولید توسعه دهد.»
به گزارش مردم سالاری آنلاین ،اعتراف خبرگزاری ایرنا به این موضوع که ترکیه و عراق تنها مقاصد صادراتی گاز ایران هستند از این جهت حایز اهمیت است که صادرات گاز به این دو کشور در دولت خاتمی و روحانی آغاز شد. طی سالهای اخیر، از یک طرف به دلیل مصرف بالای گاز در کشور که حاصل فقدان فرهنگ مصرف بهینه انرژی، عدم رعایت قوانین بهینه سازی مصرف سوخت، گازرسانی گسترده به سراسر کشور و موارد متعدد دیگری از این دست بوده، و از طرف دیگر تحریمهای گسترده که موجب کاهش سرمایه گذاری و جذب فناوری نوین برای توسعه میادین گازی شده، تولید گاز ایران تقریبا برابر با مصرف داخلی و صادرات گاز به کشورهای عراق و ترکیه بوده است. برای افزایش تولید گاز و حضوری قدرتمندتر در بازارهای جهانی، هم نیاز به کنترل مصرف بی رویه داخلی داریم و هم توسعه میادین جدید که از مسیر رفع تحریم می گذرد. هرچند در سالهای گذشته، پرونده‌های متعدد صادرات گاز، از صادرات به امارات گرفته تا صادرات به پاکستان، روی زمین مانده و عملیاتی نشده است.در این میان خبرگزاری دولت، در حالی از برنامه دولت برای «توسعه بازار گاز ایران « خبر داده که تا زمانی که تحریم لغو نشود و سرمایه گذاری و فناوری خارجی جذب نشود، تولید افزایش پیدا نکند و البته مصرف داخلی کنترل نشود، نمی توان امیدی به افزایش مقاصد صادرات گاز ایران داشت و دولت در این حوزه‌ها هیچ برنامه عملیاتی ارائه نداده است.
دولت رئیسی در حوزه نفت و گاز در حال حماسه سرایی از اقدامات کوچک است. به گونه ای که تفاهمنامه‌های متعددی که بدون ضمانت اجرایی امضا شده را به عنوان دستاورد دولت جا می زنند!
در گزارش خبرگزاری دولت هم اقداماتی همچون دریافت بدهی گازی از عراق که به دلیل تحریم، امکان وصول مبالغ آن وجود نداشت، و انعقاد قرارداد سوآپ گاز از ترکمنستان به جمهوری آذربایجان از طریق ایران، به عنوان اقدامات مهم دولت یاد شده در حالیکه مبلغ دریافتی از عراق، با کاهش فشار امریکا به عراق وصول شد و مبلغ ان هم چندان بالا نیست بطوریکه اگر صادرات نفت ایران در شرایط عادی انجام می‌شد، این مبلغ معادل فروش یک هفته نفت ایران بود! انعقاد قرارداد سوآپ گاز را هم برخی کارشناسان، رقیب تراشی برای گاز ایران به دست خودمان ارزیابی کرده اند تا مسیر صادرات گاز ترکمنستان به غرب دریای مازندران را هموار کند!خبرگزاری دولت همچنین از برنامه ریزی برای افزایش صادرات گاز به عراق و همچنین تمدید قرارداد 25 ساله صادرات گاز به ترکیه خبر داده در حالیکه همه اینها در حد حرف است و تا عملیاتی شدن آن فاصله زیادی داریم.
حتی اگر این دو همسایه غربی ایران، با افزایش واردات گاز از ایران موافقت کردند، تامین این حجم از گاز با ابهامات فراوانی مواجه است چراکه توسعه میادین گازی باید سرعت گیرد و این امر بدون رفع تحریم، بسیار دشوار و در صورت رفع تحریم هم بسیار زمانبر است. از سوی دیگر فازهای قبلی میدان گازی پارس جنوبی هم با افت فشار مواجه شده‌اند و این افت فشار، هر سال بیشتر خواهد شد مگر آنکه تکنولوژی سکوهای فشارافزایی که در قرارداد توسعه فاز 11 قرار بود توسط توتال وارد ایران شود و به دلیل تحریم، امکانپذیر نشد، وارد کشور شود و چه در فاز 11 و چه در فازهای قبلی مورداستفاده قرار گیرد.
در مجموع به نظر می رسد آنچه در گزارش خبرگزاری دولت مورد توجه قرار نگرفته، دست خالی ایران از بازارهای جهانی گاز است بوطریکه ایران با وجود در اختیار داشتن دومین منابع غنی گاز جهان، هیچ سهمی در بین ده صادرکننده اصلی گاز جهان ندارد و حتی در تولید ال ان جی هم که در دولتهای قبلی هم به دلیل تحریم، توسعه نیافت، در نقطه صفر قرار دارد. در چنین شرایطی، حماسه سرایی از دریافت طلب گازی از عراق و انعقاد قرارداد سوآپ گاز با ترکمنستان و آذربایجان، شاید فقط کارنامه نیمه خالی دولت در حوزه گاز را در سال اول، تا حدی پربار جلوه دهد درحالیکه نتیجه اقدامات دولت در حوزه گاز، در سالهای آتی بیشتر مورد ارزیابی قرار خواهد گرفت.