پیشگیری، حلقه مفقوده مدیریت سیل

گروه حوادث: با گذشت بیش از سه سال از حادثه تلخ سیل شیراز، اگر به همان مناطق آغاز و وقوع سیل مراجعه کنید، می‌بینید که خبری از پیشگیری نیست و باز هم ممکن است سیلی دیگر گریبان مردم را بگیرد؛ چنانچه در دو هفته اخیر، شاهد قربانیان سیل در کشور بودیم. اگر از آنچه در سیل شیراز و گلستان و خوزستان در فروردین 1398 رخ داد، درس گرفته بودیم، لازم نبود امروز به خاطر قربانیان سیل فارس و امامزاده داوود تهران و مازندران و یزد و ... عزاداری کنیم.
به گزارش مردم سالاری آنلاین ،به نظر می‌رسد همچنان پیشگیری، در برنامه‌های دولتها در مقابل سیل، جایگاه برجسته ای ندارد و همچنان جبران خسارات سیل یا امدادرسانی تمرکز بیشتری صورت می‌گیرد. هرچند در این دو حوزه هم اقدامات به گونه ای نیست که رضایت سیلزدگان را در پی داشته باشد؛ چنانچه در مورد سیل شیراز، نه تنها احکام صادرشده برای متهمان، قابل قیاس با حجم خسارات وارده و سوءتدبیرهای انجام شده نبود بلکه هیچ خبری مبنی بر پرداخت دیه قربانیان نیز منتشر نشده است.
حالا در اقدامی جدید که دیروز (چهارشنبه) توسط دولت اعلام شد، هیأت دولت مصوب کرد ۲.۵ همت برای سال ١۴٠٠ به صندوق بیمه حوادث طبیعی ساختمان اختصاص یابد که از طریق قرارداد با سایر شرکت‌های بیمه بتوان در کوتاه ترین زمان ممکن خسارت‌های ناشی از سیل و زلزله را جبران کرد؛ یعنی باز هم پیشگیری در حد حرف و سخن باقی مانده و دولت به جای مشخص کردن ضرب الاجلی برای کاهش اثار سیلهای احتمالی، به پس از سیل و جبران خسارات وارده اقدام کرده است! فراموش کردن پیشگیری، در مورد سیل تهران مشهودتر بود چنانچه پیامک هشدار درباره سیل، یک روز پس از وقع سیل به مردم ارسال شد و خانه‌های مردم در امامزاده داوود تهران، یک روز پس از سیل تخلیه شد!
اگرچه در تمام نقاط دنیا سیل می‌تواند زیانبار باشد اما همواره تلاش شده از تعداد قربانیان کاسته شود که این امر با هشدارهای به موقع و تخلیه نقاط حادثه خیز صورت می‌گیرد. در امریکا که با طوفانها و سیل‌های سنگین روبرو می‌شود قبل ازوقع سیل و طوفان، هشدارهای لازم داده شده و خانه‌ها و شهرها و تخلیه می‌شوند اما در ایران نه تنها خبری از هشدارهای جدی نیست، بلکه اقدامات پیشگیرانه قبلی هم به اندازه کافی انجام نمی‌شود. دپسازمان هواشناسی هشدار می‌دهد، اما هشدارهایش به گوش مردم نمی‌رسد چراکه برای چنین مواقعی، راهکاری برای ارائه هشدارهای فوری هواشناسی وجود ندارد و حتی از ابزارهایی مثل پیامک هم استفاده مناسبی صورت نمی‌گیرد.
حالا دولت به جای بررسی راهکارهای پیشگیری از سیل و تخلیه مسیلها و جدی گرفتن آبخیزداری و لایروبی رودها، تنها به فکر بعد از سیل است! آنگونه که «سید احسان خاندوزی» وزیر اقتاد، در حاشیه جلسه دیروز هیأت دولت در گفت و گو خبرنگاران گفته: بعد از بازدیدی که رئیس جمهور از مناطق سیل زده داشت، یکی از تصمیمات دولت برای شیوه رسیدگی به خسارات ناشی از سیل تغییر در رویه گذشته بود. پیش از این از مکانیزم تخصیص بودجه‌های لازم برای مدیریت بحران یا جبران خسارت سیل و زلزله استفاده می‌شد اما وزارت اقتصاد و دارایی گزارشی به هیأت دولت ارائه کرد تا برای جبران خسارات ناشی از سیل و زلزله از ظرفیت صنعت بیمه که در بسیاری از کشورها به عنوان شیوه ای کارآمد استفاده می‌شود و در احکام قانونی هم درج شده، بهره ببریم.
خاندوزی گفت: صندوق بیمه همگانی ساختمان در کشور از سال گذشته فعال شده اما به جهت اینکه بودجه‌های لازم در اختیار نگرفته بود، تاکنون آنگونه که باید فعال نبوده است. هیأت دولت امروز مصوب کرد ۲۵ هزار میلیارد ریال برای سال ١۴٠٠ به صندوق بیمه حوادث طبیعی ساختمان اختصاص یابد که از طریق قرارداد با سایر شرکت‌های بیمه بتوانیم در کوتاه ترین زمان ممکن خسارات ناشی از سیل و زلزله را جبران کنیم.
خاندوزی البته توضیح نداد که فقدان جانباختگان سیل، چگونه با بیمه پر می‌شود؟! چراکه به نظر می‌رسد دولت تنها زیانهای مادی را در نظر گرفته که این خود، از اسیبهای نگرشهای غیرپیشگیرانه به سیل است. دولت همچنان به جای پیشگیری و همچنین اقداماتی که اثرات سیل را کاهش می‌دهد، از اقدامات عمرانی گرفته تا هشدارهای به موقع، صرفا به فکر جبران خسارات بعد از سیل است که آن هم همواره با اما و اگرهای فراوانی مواجه می‌شود؛ کمااینکه در سیل‌ها و خسارات گذشته شاهد بودیم.
تناقض در آمار جان باختگان در سیل
نکته عجیب، تناقض در آمار اعلام شده در مورد قربانیان سیل اخیر است. رئیس جمعیت هلال احمر گفته شمار هموطنان جانباخته در سیلاب‌های اخیر بر اساس آخرین آمار به ۹۰ تن رسیده است و تعداد هموطنان مفقود شده در این سیلاب‌ها نیز ۸ نفر است. اما رئیس سازمان مدیریت بحران کشور از جان باختن ۷۸ تن در سیل اخیر خبر داده و گفته که جستجوها برای یافتن ۱۶ مفقودی سیل همچنان ادامه دارد!
رئیس سازمان مدیریت بحران کشور شمار مصدومی‌ها در سیل اخیر را نیز ۳۴ تن اعلام کرد و گفت: در مجموع ۲۴ استان کشور درگیر وقوع سیل و آبگرفتگی بودند. در ۱۳۳ شهر ۲۵۶ بخش و ۱۳۴۴ روستا از این ۲۴ استان عملیات امدادی انجام شد که عملیات در برخی از روستاها و مناطق همچنان ادامه دارد.
رئیس سازمان مدیریت بحران کشور همچنین درباره برخی تفاوت‌ها از آمارهای ارائه شده از شمار جانباختگان گفت:‌ تصمیم بر این شد تا سازمان مدیریت بحران کشور آمار رسمی جانباختگان سیل را اعلام کند. چراکه مدیریت بحران پس از انجام بررسی‌های پزشکی قانونی درباره علت مرگ جانباختگان آمار قطعی را اعلام می‌کند و این آمار صرفا مربوط به افرادی است که به دلیل سیل جان خود را از دست داده‌اند. همانطور که مستحضرید اجساد کشف شده به پزشکی قانونی منتقل شده و در آنجا دلیل مرگ بررسی می‌شود.
نامی ادامه داد:‌به عنوان مثال در سیل استان یزد ابتدا فوتی‌ها هفت نفر اعلام شد اما پس از انجام بررسی از سوی پزشکی قانونی تنها مرگ پنج نفر به دلیل سیل مورد تایید قرار گرفت. آمارها از سوی پزشکی قانونی و سازمان مدیریت بحران کشور مورد بررسی قرار گرفته و اعلام می‌شود.
در سیلاب‌های تابستانی اخیر ۲۴ استان شامل آذربایجان شرقی، اصفهان، البرز، بوشهر، تهران، چهارمحال وبختیاری، خراسان جنوبی، خراسان رضوی، خوزستان، زنجان، سمنان، سیستان و بلوچستان، فارس، قزوین، قم، کرمان، کهگیلویه و بویراحمد، گلستان، لرستان، مازندران، مرکزی هرمزگان، همدان و یزد درگیر شدند.