طرح ۵۷ هکتاری، ۷ سال پس از لغو، دوباره احیا شد!

طرح توسعه حرم حضرت احمد بن موسی(ع) شاهچراغ در شیراز که هفت سال پیش لغو شد تا خانه های بافت تاریخی شیراز حفظ شود، دوباره در دستور کار دولت ابراهیم رئیسی قرار گرفته تا صدای اعتراض حامیان میراث فرهنگی را بلند کند.

به گزارش مردم سالاری آنلاین، طرح توسعه حرم شاهچراغ موسوم به طرح ۵۷ هکتاری، در سال ۸۹ از سوی شورای عالی شهرسازی و معماری به تصویب رسید و عملیات اجرایی آن از همان زمان آغاز شد، اما به دنبال بررسی طرح و تبعات تخریبات صورت گرفته در بخشی از بافت تاریخی واقع شده در محدوده طرح، چهار سال بعد از سوی همان شورا دوباره بررسی و به دلیل آشکار شدن برخی تناقض‌ها و مغایرت‌های اساسی با طرح جامع و تفضیلی شهر شیراز ملغی اعلام شد. شورایعالی شهرسازی و معماری ایران به دنبال ارایه گزارش درباره اقدامات صورت گرفته در بخشی از بافت تاریخی شهرشیراز، در جلسه روز چهاردهم مهر ۹۳ اعلام کرد که به جهت عدم ارائه نقشه ها و اسناد تکمیلی وفق شروط مصوبه مورخ ششم دی ۸۹ شورایعالی در خصوص طرح توسعه حرم حضرت احمد بن موسی(ع) شاهچراغ و فقدان نقشه های ملاک عمل مصوب و همچنین مغایرت بند۶ مصوبه مذکور با ضوابط سازمان میراث فرهنگی، مصوبه مذکور ملغی و ضمن تاکید بر عدم هرگونه مداخله و اجرای طرح در اراضی پیرامونی حرم مطهر مقرر گردید محدوده طرح توسعه حرم وضوابط و مقررات مربوطه در قالب طرح تفصیلی بافت تاریخی شهر شیراز تعیین و توسط دبیر شورایعالی شهرسازی و معماری ابلاغ شود.

هرچند در این سالها گاهی درباره ضرورت اجرای این طرح با حفظ بافت تاریخی منطقه صحبت می شد اما هیچگاه این موضوعات جدی نبود چراکه مصوبه آن لغو شده بود. اما با تغییر دولت، زمزمه های اجرای این طرح جدی تر شد. به عنوان نمونه آیت الله دژکام امام جمعه شیراز دوم مهرماه در خطبه های نماز جمعه شیراز از طولانی شدن روند بررسی طرح توسعه حرم مطهر پس از یازده سال گلایه کرد. هفتم مهرماه نیز سید احسان اصنافی شهردار جدید شیراز در مراسم معارفه خود، طرح ۵۷ هکتاری توسعه حرم را از اولویتهای خود اعلام کرد. حالا این طرح در دستور کار قرار گرفته و موجب نگرانی فعالان میراث فرهنگی شده چرا که توسعه حرم شاهچراغ موجب تخریب بافت تاریخی می شود و نمی توان بخشی از خانه های تاریخی موجود در این محوطه ۵۷ هکتاری را مستثنی کرد و طرح توسعه حرم، کل این منطقه را در بر می گیرد.

یکی از مصوبات دولت در سفر اخیر به استان فارس درباره طرح توسعه ۵۷ هکتاری حرم مطهر بود که بر مبنای آن باید کارگروهی مرکب از نماینده وزارت میراث فرهنگی، نماینده شهرداری شیراز و نماینده استاندار فارس تشکیل شود و میراثی بودن ۲۰۰ خانه اطراف حرم شاهچراغ(ع) بازنگری شود که در نهایت رای این هیئت ۳ نفره لازم‌الاجرا باشد. محمدهادی ایمانیه استاندار فارس روز یکشنبه در جمع خبرنگاران با بیان اینکه برای ۲۰۰ خانه اطراف حرم مطهر هیئت ۳ نفره کارشناسی تشکیل می‌شود گفت: این هیئت بررسی می‌کنند که آیا خانه‌ای واقعا میراث فرهنگی است یا نه؟ تا بتوان طرح توسعه را دنبال کرد چون بسیاری از خانه‌ها در این منطقه تاریخی نیست اما با بهانه تاریخی بودن مانع هستند.

پیش از آن، سخنان و گلایه‌های صریح عزت‌الله ضرغامی وزیر میراث فرهنگی در شورای اداری استان فارس مبنی بر مایه شرمساری بودن بافت تاریخی و اطراف حرم مطهر شاهچراغ(ع) در شیراز نقش مقدمه برای عملیاتی شدن این طرح را ایفا کرد. گویا حفظ بافت تاریخی شیراز همچون حفظ حریم پاسارگاد برای وزیر میراث فرهنگی چندان اهمیتی ندارد!

وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی سه شنبه شب در حاشیه سمپوزیوم یکصد سال گردشگری ایران در جمع خبرنگاران، درباره مصوبه لزوم بازنگری میراثی بودن ۲۰۰ خانه در اطراف حرم شاهچراغ و اجرای طرح توسعه ۵۷ هکتاری در جریان سفر رییس جمهور به استان فارس، گفت خواهش می‌کنم به جای این‌که سوالی از قبل طراحی کنید و دنبال جواب‌هایی باشد، به سخنرانی من توجه کنید. اگر به عنوان خبرنگارِ همکار ما می‌خواهید مطلبی روشن شود به صحبت‌های من دقت کنید. من می‌گویم ما مسائل مختلفی داریم که باید دور هم بنشینیم با کارشناسی آن‌ها را حل کنیم. هر کسی می‌آید و جبهه‌بندی می‌کند و اختلاف می‌اندازد، یکی می‌گوید این می‌خواهد فلان جا را خراب کند، از آن طرف، یک نفر دیگر می‌گوید که این‌جا تاریخی نیست و خانه معمولی است، یکی دیگر هم می‌گوید که ما آن‌جا زندگی می‌کنیم، بدبخت شده‌ایم فقط باید ببینید چیست، یک نفر دیگر هم می‌گوید این‌جا بافت تاریخی است و باید حفظ شود. ما حرف‌های مختلفی داریم و باید بنشینیم در خانواده گردشگری (وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی) با هم بحث کنیم و مسائل‌مان را حل کنیم. صورت مسأله را پاک نکنیم. درباره این موضوع (بافت تاریخی شیراز) هم فعلا بحث‌های کارشناسی مطرح است.

اما انچه موجب نگرانی شده عدم در نظر گرفتن استثنا در طرح توسعه حرم مطهر باشد که کل این بافت ۵۷ هکتاری را شامل می‌شود؛ طرحی که بعد از اعلام نظر هیات سه نفره باید تغییر کند و باید دید آیا اساسا امکان تغییرش وجود دارد یا خیر؟ مگر می توان محوطه ای ۵۷ هکتاری را توسعه داد اما خانه های تاریخی موجود در آن را حفظ کرد؟ به این موضوع، نامشخص بودن ملاک‌ها برای تعیین تاریخی بودن یا نبودن این بافت و ۲۰۰ خانه مورد اشاره را هم باید افزود که نتیجه کار به آن بستگی دارد؛ مضافا اینکه اگر بافتی تاریخی باشد، هرگونه ساخت و ساز در اطراف آن هم مشمول قوانین و مقرراتی است که می‌تواند نتیجه را تحت الشعاع قرار داده و مانع از اجرای طرح توسعه حرم یا تعرض دوباره به حریم بافت تاریخی شود.

در واقع همین امر موجب نگرانی فعالان میراث فرهنگی و دلسوزان خانه های تاریخی شده است. ضمن اینکه به نظر می رسد سودجویی مادی برخی افرادی را که پشت این طرح قرار دارند و نقاب دغدغه های مذهبی زده اند نباید فراموش کرد.