روحانی، فرگزیت و انتخابات آینده

بسیار مایلم این یادداشت را با این عنوان آغاز نمایم که " پوپولیسم از آنچه می بینیم به ما نزدیک تر است " . و مقدمه این بحث را "فرگزیت" شعار لوپن در کارزار انتخابات ریاست جمهوری فرانسه قرار دهم . مارین لوپن ، دختر ژان ماری لوپن، بنیانگذار "جبهه ملی" و نامزد حزب پوپولیست و راستگرای "جبهه ملی" فرانسه با برنامه خروج از اتحادیه اروپا، "فرگزیت"، وارد کازار انتخاباتی خواهد شد. مارین لوپن، نامزد این حزب خواهان محدودیت برای مهاجرت و لغو پیمان شنگن است. سالهای متمادی طول کشید تا اتحادیه گرایی و مزایای آن در سپهر سیاست بسیاری از کشورهای اروپایی خود را به نمایش گذارد با این حال پس از برگزیت و خروج بریتانیا این بار شعارهای حزب راستگرای جبهه ملی فرانسه باعث شده است تا ترک دوم بر اتحادیه گرایی این بار از درون قلب اروپایی خود را به نمایش گذارد. زخم عمیق جریانات دموکراسی خواهی و عقلانیت توام با مدارای جریان های دموکراتیک در عنوان پوپولیسم خود نمایی می کند . شبحی موثر در لباس اکثریت که بر موج هیاهو سالاری و رای مردم خود را نشان می دهد و با قواعد بازی دموکراتیک و رای اکثریت جایی برای بهانه جویی نمی گذارد . چیزی که ترامپ نیز محصول راستین آن است .
در ایران اما بسیاری بر آن هستند که موج پوپولیسم سایه خود را از سپهر سیاست دور نموده است . اینک ایرانیان به مدد عقلانیت توام با اعتدال توانسته اند بخشی از آوار سیاست را به انجام رسانند و برجام محصول مشترکی است که می تواند آینده این کشور را به خطی از محور عقلانیت توام با مدارا و همچنین تعادل و تسامح با دنیای بیرون باشد . اما پر واضح است بخشی از جریان فکر سیاسی برجام را نه بواسطه برجام بلکه از ترس فرجام آن تحمل نمی کنند . اینک بخوبی می دانیم که در اثر برجام بخش های زیادی از تهدیدات و محدودیت ها از سر کشور دور شده است . برجام هسته ای با برجام نفتی و از رهگذر کنترل دولت در امور اقتصادی غول تورم به زانو در آمده و رشد منفی اقتصادی به رشد مثبت رسیده است . آرامش اقتصادی کشور اینک وامدار عقلانیت و تدبیر دولتمردان است. همگان نیک می دانیم معضلات دیگر اقتصادی کشور تنها با تغییرات ساختاری در اقتصاد و تغییر محورهای سنگین اقتصاد بزرگ دولتی و شبه دولتی به اقتصاد بنگاههای خصوصی و مردم نهاد امید به تحرک می یابد .
در این رهگذر چنین برنامه مدونی همواره از جانب دلواپسان داخلی با دل نگرانی های جدی مواجه بوده است . علت چنین موضوعی حلقه بسته تحرک اجتماعی و سیاسی در جامعه ایرانیست . بسیاری از نخبگان سیاسی در کشور ما نیک می دانند که در صورت خارج ماندن از حلقه تصمیم گیری و عرصه سیاسی قدرت اثرگذاری اجتماعی و سیاسی چندانی نیز نخواهند داشت . موید چنین مطلبی گردهمایی بزرگ نخستین مجمع عمومی جبهه مردمی نیروهای انقلاب اسلامی در هفته گذشته بود . بخش زیادی از نخبگان سیاسی اصولگرا در چنین رخدادی انسجام خود را برای اهداف آینده نشان دادند . گردهمایی دموکراتیک این جبهه علی الاصول فعالیت اصولگرایان بصورت بی سازمان و اصطلاحا هیئتی را وارد جریان و مشی دموکراتیک سیاسی قرار داد . چنین جریانی در ماههای آینده با هدف تجدید حیات سیاسی خویش با انسجام بیشتری عمل خواهد نمود و در این رهگذر تاختن بر موج برنامه های دولت تدبیر و امید و نشان دادن برخی از نارساییهای این دولت بیشتر و بهتر محور فعالیت ها قرار خواهد گرفت .
هر چند بسیاری در بدنه دولت تدبیر و امید اینک دچار خطای محاسباتی گردیده اند که روحانی بی رقیب است و مردم معمولا به روسای جمهور دو دوره فرصت فعالیت می دهند اما نگاهی به زمین سیاسی در کشور نشان می دهد که جریان مقابل با بازی مرگ و زندگی ناگزیر به فعالیت است . این جریان که پس از انتخابات ریاست جمهوری یک بازی بزرگ را به حریف واگذار نمود در یک جنگ حیثیتی پس از آن انتخابات مجلس و خبرگان را نیز واگذار نمود . جریان اصولگرایی خوب می داند که در صورت تکرار " تکرار می کنم " در انتخابات شهر و روستا و ریاست جمهوری بخش زیادی از بدنه اجتماعی و مدیریت شهری به عنوان حیات خلوت سنتی خویش در درون وزارت کشور یعنی شهرداری ها را نیز از دست خواهد داد و چنین تجربه عملگرایانه ای جریان اصولگرایی را با خطر حذف از جریان سنتی سیاست مواجه خواهد نمود . این جریان علاوه بر چنین تحلیل هایی ، تکلیف حفظ نظام و جلوگیری از قرار گرفتن نظام در اختیار رقبا را نیز همواره به دوش می کشد . بنابراین بی دلیل نیست که در یک اقدام دموکراتیک دست به انسجام سازی تشکیلاتی خویش زند اما مهم ترین بخش این جریان شکست های پی در پی گفتمان اصولگرایی است که راه چاره ای جز استفاده از شعارهای عوام گرایانه را باقی نگذاشته است .این جریان در چند تحول تاریخی بخشی از اصول گفتمان خود را از دست داده است و به مدد رسانه و شبکه های اجتماعی ناگزیر به تقویت امواج درونی مردم و بازگشت به گفتمان انقلابی است گفتمانی که حول محورهای کلی و پر ابهام و رمز آلود همچون انحراف از معیارهای راستین انقلاب به حیات خویش ادامه می دهد. چنین رخدادی بدون توجه به اثرات برنامه ای و دراز مدت دولت تدبیر و امید، نمادها و شاخص های دولت روحانی را هدف قرار داده و تلاش می کند تا با بی اعتبار نمودن آنها راه خود را در میان خواست طرفدران باز گشایی نماید . همچون فرگزیت لوپن ، دلواپسان، برجام روحانی را در معرض حملات سنگین قرار داده و بر چنین تحلیلی تک دوره ای شدن ریاست جمهوری با امواج پوپولیسم دور از ذهن نیست. این واقعیت زمانی بیشتر عریان می گرددکه دولت روحانی و مشاوران ایشان نیز با هدف تعادل بخشی، بدون توجه به جریان اصلاحات، افرادی را در بدنه مدیریت خویش حفظ نمودند که بیش از روحانی به جایگاه خود می اندیشند. کسانی که شاید در اندیشه خویش صندلی خود را حتی در یک دولت اصولگرا نیز رزرو نموده باشند . 
*عضو هیئت علمی گروه علوم سیاسی