غفلت از «واجبات اجتماعي» توجيه شرعي و عقلايي ندارد

سروش معتقد است: توجه به مستحبات و غفلت از واجبات اجتماعي، توجيه شرعي و عقلايي ندارد خصوصاً وقتي با مردمي مواجهيم که در نهايت نجابت و شرافت هستند. به گزارش شفقنا، حجت الاسلام و المسلمين‌ هادي سروش در سخنراني روز اربعين حسيني در جمع هيات انصارالمهدي تهران گفت: اربعين با دو روايت معتبر مستحکم است که يکي عبارت از روايت امام عسکري(ع) است که «زيارةالاربعين» را يکي از علائم پنجگانه معرفي کرده و نقل بزرگي در فقه و حديث چون شيخ مفيد و صحه‌گذاري بزرگ ديگري چون سيد ابن طاوس در اعتبار روايت کافي است. اضافه آن، بر روايت معتبر «صفوان» از امام صادق(ع) است که در آن تکريم اربعين و خواندن متن زيارت در آن سفارش شده است.
وي بعد از اثبات مستحب بودن زيارت امام حسين(ع) در مورد انجام مستحبات، گفت: انجام مستحباتي که مورد حرمت باشد مانند، والدين که فرزند بگويند نبايد به زيارت بروي! در اينجا اين زيارت بر اين فرزند قطعا حرام است و بايد نماز خود را در تمام مسير و مقصد تمام بخواند چون در سفرِ حرام نماز شکسته نمي‌شود! اين استاد حوزه در ادامه به تزاحم مستحب با واجب پرداخت و گفت: ترجيح واجب بر مستحب قبل از اينکه يک حکم شرعي باشد، يک حکم عقلايي است. رسيدگي به شرائط زندگي و مشکلات اقتصادي ارحام و خويشاوندان در صورت توان، يک واجب است و بر هر مستحبي مانند زيارت غلبه دارد و چه بسا نوبت به زيارت نمي‌رسد. وي اضافه کرد: رسيدگي به شرائط اقتصادي جامعه از سوي مسئولان، به آنان اجازه وقت گذاردن در امور مستحب را نمي‌دهد تا برسد به اينکه بخواهند از بودجه بيت‌المال خرج مستحبات کنند. پس يک مسئول نه ‌مي‌تواند به انگيزه يک مستحب مکان کار خود را ترک کند و نه ‌مي‌تواند تعطيل کند و انرژي خود و بيت‌المال را براي مستحبات قرار دهد. وي در استدلال بر باور خود از سه گزاره ديني از نهج البلاغه و صحيفه سجاديه و اصول کافي استفاده کرد و گفت: در کلمات قصار نهج البلاغه آمده که حضرت امام علي(ع)  فرمود: «اگر نافله‌ها -عبادات مستحبي- به واجبات ضرر رساندند، موظفيد که مستحب را ترک کنيد؛ – إِذا اضرتِ النَّوافِل بِالفَرائِض فِارفضُوها». و در دعاي 32 صحيفه سجاديه هم آمده که امام سجاد(ع) چنين به اين مهم اشاره دارد، «خدايا نمي‌خواهم به تو بوسيله مستحبات توسل کنم در حاليکه واجباتي که به عُهده دارم مورد غفلتم قرار گيرد و نهايتا مرا به دامنه حرام سوق دهد؛ – ولست اتوسل اليك بفضل نافله مع كثير ما‌اغفلت من وظائف فروضك و تعدّيت عن مقامات حدودک الى حرمات..» وي با اشاره به سيره ائمه در مورد کسي که محتاجي را ببيند ديگر نمي‌تواند به امور مستحب بپردازد، گفت: امام جعفر صادق(ع) فرمودند: «من حج را خيلي دوست دارم تا جائيکه از آزاد کردن هفتاد بنده هم بيشتر دوست دارم، ليک رسيدگي به يک مسلمان در غذا و پوشش و حفظ آبروي او را از هفتاد حج بيشتر دوست دارم؛ – ولان أعول أهل بيت من المسلمين: أسد جوعتهم، وأكسو عورتهم، وأكف وجوههم عن الناس أحب إلي من أن أحج حجة وحجة وحجة ومثل‌ها ومثل‌ها حتى بلغ عشرا ومثلها ومثلها حتى بلغ السبعين» همين يک روايت براي کسانيکه دردِ دين و انجام مناسک مستحبي دين را دارند کافي است.
 وي با اشاره به يک بحث اصولي در حوزه‌ها گفت: آنچه عقلاء بر آن صحه گذارند ‌مي‌تواند داراي وجه شرعي باشد؛ «امام خميني(ره) در اصول فقه نکته مهمي دارند که همه جا بايد به حُکم عقلاء احترام گذاشت و حتي در صورتي که شما ‌مي‌دانيد که عقلاء عالَم در آينده گزاره انتخابي خواهند داشت و بنايي خواهند داشت، ‌مي‌توانيد به عنوان «بناء عقلاء» از الان بدان عمل کنيد چرا آن گزاره حجت است و ‌مي‌توان از آن حکم شرعي را از آن استخراج نمود.» استاد سروش در پايان بيان کرد: بناء عقلاء عالَم ديروز و امروز و فردا بر اين استوار است که جامعه نبايد گرسنه و محتاج باشد و بايد در اين مسير دستاندرکاران از هيچ کاري غفلت نکرده و توجيهگر نباشند. توجه به مستحبات و غفلت از واجبات اجتماعي توجيه شرعي و عقلايي ندارد خصوصا وقتي با مردمي مواجهيم که در نهايت نجابت و شرافت هستند، همواره کنار نظام بوده‌اند و از جان و مال خود و فرزندانشان دريغ نکردند، اين مردم بر مسئولين حقوق بسياري دارند که به اين سادگي قابل جبران نيست.