در حسرت فهم رسانه و روزنامه‌نگاری

بزرگترین مشکل رسانه و روزنامه‌نگاری در ایران، ناتوانی در فهم معنی این دو است. با وجود اینکه رسانه و روزنامه‌نگاری در ایران نزدیک به دو قرن سابقه دارند اما امروزه با همه تحولات علمی و ارتباطی، همچنان در این ناتوانی درجا می‌زنیم.
با اینکه اولین روزنامه 186 سال قبل در ایران منتشر شد (کاغذ اخبار) اما به مانند دیگر ابزارها و پدیده‌های مدرن چون دانشگاه و پارلمان، معنی و مفهوم آن وارد نشد و پشت مرزهای ذهنی باقی ماند.
همچنان در ایران،‌ نگاه به رسانه و روزنامه‌نگاری، فعالیت تبلیغاتی است. یعنی یا تبلیغات ماست یا آنها. در حالی که فعالیت رسانه‌ای، تبلیغات نیست بلکه ماموریت آن اطلاع‌رسانی واقعیت‌هاست. تبلیغات به‌دنبال کوچک نمایی و بزرگ‌نمایی است اما روزنامه نگاری واقع‌نمایی است.
تبلیغات، حقوق و منافع کارفرما و نهادهای بالادستی را دنبال می‌کند اما روزنامه نگاری، حقوق و منافع مردم / عمومی را پیگیری می‌کند. تبلیغات با نادیده گرفتن واقعیت‌ها به‌دنبال حمله و انتقام و گمراهی و انحراف در اطلاع‌رسانی است اما رسانه بر محور واقعیت به‌دنبال کشف حقیقت است.
تبلیغات بر انتشار حداقلی،‌ جهت‌دار و‌ ناقص اطلاعات استوار است اما رسانه و روزنامه‌نگار بر انتشار حداکثری، کامل، منصفانه و بی‌طرفانه تاکید دارد. تبلیغات، ابزاری است برای منافع کارفرما و نهاد بالادستی و رسانه ابزاری است برای منافع مردم و عمومی. تبلیغات متعهد به یک نظر است و رسانه پایبند به واقعیت.
تبلیغات وظیفه توجیه تصمیمات و رفتار مسئولان را دارد و رسانه مسئول بازخواست مسئولان است. تبلیغات تنها از نیمه روشن حمایت می‌کند و رسانه به‌دنبال شفاف‌سازی و روشن‌سازی کامل است. تبلیغات، مستقل و بی‌طرف نیست اما رسانه با استقلال و بی‌طرفی شناخته می‌شود. تبلیغات اوج سوگیری است و رسانه به دوری از سوگیری افتخار می‌کند.
تبلیغات، بالا به پایین است و رسانه جریان اطلاع رسانی عمومی است. تبلیغات، مستقل نیست اما اعتبار رسانه و روزنامه‌نگاران حرفه‌ای به استقلال است. به همین دلیل در جهان، مردم به رسانه بیش از تبلیغات اعتماد می‌کنند. به همین دلیل بسیاری تلاش می‌کنند به نام رسانه و در قالب فعالیت رسانه‌ای، تبلیغات کنند اما این چیزی را تغییر نمی‌دهد چرا که نه نام بلکه محتوا تعیین‌کننده است.
وضعیت رسانه و روزنامه‌نگاران بهبود نخواهد یافت مگر اینکه معنی و مفهوم آن را درک کنیم؛ مگر اینکه رسانه و فعالیت روزنامه‌نگاری را با فاصله از تبلیغات به رسمیت بشناسیم و انتظار داشته باشیم.