کنکور تمام راه نیست

در سند تحول بنيادين كه به نوعي نقشه راه آموزش و پرورش محسوب مي شود، در راهکار 3-21 کارکرد هدایت تحصیلی برای نظام تعلیم و تربیت تعیین شده که یک نظام جامع هدایت تحصیلی باید تهیه شود تا هدایت دانش آموزان به سوی رشته ها و مهارت های مورد نیاز حال و آینده کشور و متناسب با استعدادها، علاقه مندی ها و توانایی های آن ها صورت گیرد و اصل بر این است که دانش آموزان به سمت مشاغل و رشته هایی هدایت شوند که متناسب با استعداد و علایق آنها باشد. وقتي سخن از يك نظام جامع به ميان مي آيد، منظور پوشش سراسري دوران تحصيل از دبستان تا دانشگاه است.اوضاع نابسامان بازار كار خود گواهي بر اين است كه بايد هدايت تحصيلي در دوران مدرسه به طور جدي و برنامه ريزي شده صورت بگيرد تا اين توزيع نامتوازن شغلي در كشور كاهش یافته و از بين برود و با رونق بازار كار، رشد و پيشرفت اقتصادي  داشته باشيم. در واقع اين انتخاب يكي از سرنوشت سازترين انتخاب‌هاي دانش‌آموزان است و  با اين كار در راهي قدم مي‌گذارند كه زمينه دانش و توانايي آنان را تعيين مي‌كند و مسير آينده ي شغلي و به تبع آن زندگي شان را رقم ميزند.   
اما در واقعیت و در کف مدارس آنچه که اتفاق می افتد، فاصله زیادی با این خواسته سند تحول بنیادین دارد. مدارس و صد البته اولیای دانش آموزان ترجیح می دهند در مسیر هدایت تحصیلی دانش آموزان تنها به سمت رشته های دانشگاهی پرطرفدار بروند و از فرزندان خود می خواهند که آینده ی خود را تنها با قبولی در کنکور و ادامه تحصیل در دانشگاه ترسیم کنند. نه اینکه باور اولیا و برنامه مدارس از پایه فرضی اشتباه باشد، بلکه هر کشوری نیاز به معلم، دکتر، مهندس، مدیر و... دارد اما در کنار این نیاز، حضور افرادی که مهارت فنی و تجارب حرفه ای دارند و کارآفرین هستند هم، ضرورت انکار ناپذیری است . تجربه نشان داده که فردی در زندگی موفق خواهد شد و به آرمان های ترسیمی اش دست پیدا خواهد کرد که متناسب با علاقه و توانمندی، دست به انتخاب و ادامه راه بزند. آزادی در  تصمیم و انتخاب گزینه صلاح، حق هر فردی در دوران تحصیل است که هدایت صحیح این مسیر بر عهده اولیای مدرسه و خانواده است. ناخرسندانه در حال حاضر مدارس بیشتر از موسسات آموزشگاهی کنکوری به دنبال برگزاری کلاس های کنکور و هدایت دانش آموزان به رشته های نظری هستند. هرچند که مدارس با بخش اعظمی از دریافت های مالی این کلاسها، مسائل مدرسه از قبیل به روز آوری امکانات و توسعه تجهیزات و امور جاری را مدیریت می کنند اما باید توجه داشت که سال های نوجوانی و جوانی و انتخاب صحیح مسیر شغلی تنها یک بار برای هر فردی اتفاق می افتد. چه بسا دانش آموزانی که وارد رشته های پزشکی شدند و پس از چند سال به دلیل عدم برقراری ارتباط با این رشته راه تحصیل در طبابت را رها کردند یا دانش آموزانی که به مهندسی روی آوردند و پس از مدتی به سبب سختی دروس تحصیلی، به دنبال مسیر تحصیلی و  شغل دیگری  رفتند. فراموش نشود که استعداد و مهارت با روش ها و قانون های طلایی تست زنی که امروزه بسیار هم رواج پیدا کرده دست یافتنی نیست. باید دغدغه مسئولان نظام آموزشی باشد که دانش آموز بی سوادی را تعلیم می دهیم که فقط می داند با جابجا کردن فرمول ها پاسخ تست را بیابد نه اینکه دانش آن علم را یاد بگیرد. دانش آموزی که سواد حل مسائل ریاضی یا دانش زیست شناسی را ندارد و با حفظ روشی خاص به جواب می رسد، هیچ وقت نمی تواند فرد شاغل موفقی باشد چه بسا که نتیجه این کلاس های کنکور دکتری می شود که ترس از تزریقات به بیمار دارد یا مهندسی که علم محاسبات را ندارد.   
برنامه ها و فعالیت های آموزش عمومی و آموزش عالی کیفیت اقتصاد، سیاست و فرهنگ  یک کشور را رقم می زند و اینکه 12 سال حضور تحصیلی  در مدارس را بخواهیم با استرس و وصله ناجوری همچون کنکور به آموزش عالی پیوند بزنیم، تصمیم نگران کننده ای است که متاسفانه هرچه از عمر نظام آموزشی می گذرد این رخداد به جای آنکه شکل و شمایل منطقی تر به خود بگیرد، بیشتر از گذشته شاخ و برگ پیدا می کند و دانش آموزان زیادی را هم در گرداب ناصواب خود فرو برده است. فقط شعار تعلیم و تربیت چند ساحتی را ندهیم در حالی که مدارس به آموزش و پرورش تک ساحتی و حافظه محوری روی آورده اند. اگر در همین ایام تابستان در نظارت به دبیرستان های متوسطه دوره دوم توجه شود، به وفور ردپای تبلیغات کلاس های کنکور درون مدرسه ای و برون مدرسه ای در شرایط حین ثبت نام به چشم می خورد.
از پيامدهاي هدايت تحصيلي دانش آموزان به سمت انتخاب برتر، در ساليان آينده، بروز و ظهور خلاقيت ها و استعداد هاي شغلي، رونق بازار كار و رشد اقتصادي، فرهنگي و اجتماعي جامعه خواهد بود. براي رسيدن به اين چشم انداز بايد تلاش شود تا با هدايتي آگاهانه و متناسب با علايق و استعدادها، دانش آموزان در مسير صحيح انتخاب رشته تحصيلي قرار بگيرند و آينده ي تحصيلي و شغلي خود را به خوبي برنامه ريزي و هدف گذاري نمايند و شایسته و ضروری است از اینکه، کنکور تنها مسیر مطلوب پیش روی دانش آموزان باشد، پیشگیری کرد. کشور به نوجوان و جوان دانا، ماهر، توانا، کارآفرین، متعهد، خلاق، میهن پرست ، اخلاق گرا، دارای تفکر  و اصالت اندیشه نیاز دارد و بی شک  این مهم صرفا با آزمون ورودی دانشگاه ها – کنکور- دست یافتنی نیست، برنامه ها و امور دیگری را می طلبد که جای خالی آنها در نظام آموزشی بسیار محسوس است.