این ۵۰۰ اثر هنری مال کیست؟

مشاور هنری بانک پاسارگاد درباره مناقشاتی که میان این بانک و فرهنگستان هنر درباره مالکیت ۵۰۰ اثر هنری وجود داشت، می‌گوید: دادگاه [اولیه] حقانیت بانک پاسارگاد را در این زمینه تایید و رأی خود را صادر کرده است.
مرداد ماه سال ۹۶ محمد علی معلم دامغانی که در آن دوران ریاست فرهنگستان هنر را بر عهده داشت، با انتشار پیامی آغازگر بحث‌هایی میان فرهنگستان هنر و بانک پاسارگاد درباره مالکیت چند صد اثر هنری شد. او از ۵۰۰ تابلو نقاشی حاضر در این فرهنگستان سخن به میان آورده و گفته بود «شرکت "پارس آریان" به سرپرستی آقای امین تفرشی مدعی مالکیت آن است، که ادعاست و بایستی اثبات شود.»
حالا پس از گذشت بیش از یک سال از آغاز این بحث‌ها و اتمام ریاست محمد علی معلم دامغانی در فرهنگستان هنر پس از ۹ سال، غلامرضا نامی ـ مشاور هنری بانک پاسارگاد ـ درباره سرنوشت این آثار به ایسنا می‌گوید: دادگاه رأی خود را داده و حقانیت بانک را مطرح [تایید] کرده است؛ البته این موضوع در مرحله تجدید نظر به سر می‌برد و هنوز نمی‌دانیم نتیجه چه شده است.
او در پاسخ به این پرسش که آیا با رییس جدید فرهنگستان در این زمینه صحبتی انجام شده است یا نه؟ بیان می‌کند: با رییس جدید فرهنگستان هنر صحبت‌هایی انجام شده و ان‌شاءالله در این روزها به توافق کامل می‌رسیم.
نامی درباره آثاری که ادعا می‌شد مسروقه یا قلابی هستند، اظهار می‌کند: تمام تحقیقات انجام شده است. در این دو سال از سوی فرهنگستان به تمامی موزه‌ها و کلکسیونر اعلام شد که اگر اثری در این مجموعه، قلابی است یا از آن‌ها دزدیده شده است، اطلاع بدهند؛ که هیچ جایی موردی را اعلام نکرد.
نامی همچنین درباره سرنوشت نمایش این آثار بعد از فرهنگستان هنر می‌گوید: ان‌شاءالله که مسائل حل شود، اما آنچه مسلم است موزه بانک از فرهنگستان به جای دیگری منتقل و بار دیگر باز خواهد شد. بانک این آثار را نخریده که در انبار نگه دارد. ما سیر تاریخ هنر معاصر ایران با این آثار به نمایش گذاشتیم؛ البته هنوز مکان جدید برای این کار مشخص نشده است.
مروری بر این ماجرا و چند اظهار نظر
چند روز پس از انتشار پیام معلم دامغانی، غلامرضا نامی به عنوان مشاور هنری بانک در واکنشی به این پیام بیان کرد: «این بانک در دوران ریاست میرحسین موسوی در فرهنگستان هنر، قراردادی را با موسسه فرهنگی و هنری صبا بست که زیر نظر فرهنگستان هنر است و آثار برخی هنرمندان را خریداری کرد که همان‌جا به‌ عنوان موزه و محل نمایش آثار، نگهداری می‌شد. "پارس آریان" شرکت سرمایه‌گذاری این بانک است که به رییس فرهنگستان هنر نامه نوشت و لیستی را ضمیمه نامه کرد و توضیح داد، اموال درج‌شده که در فرهنگستان نگهداری می‌شوند، به این بانک متعلق‌اند، اما رییس فرهنگستان همان لیست را منتشر کرد و اجازه خروج آثار را هم نمی‌دهد.»
در ادامه آیدین آغداشلو ـ نقاش ـ هم درباره این ماجرا بیان کرد: «در سال ۱۳۸۷ بنا بر سفارشی که از طرف بانک دریافت کردم، چند قرارداد با این بانک امضا و سپس آثارم را تکمیل کردم و تحویل بانک دادم و پول خودم را هم از طرف قرارداد گرفتم. ضمنا اسناد خرید و فروش آثار تماما با حضور من و آقای امین تفرشی، به نمایندگی از طرف بانک امضا و تحویل داده شد.»
در این میان معلم دامغانی به اظهارات آغداشلو واکنش نشان داد و جوابیه ای را برای انتشار به ایسنا فرستاد.
در ادامه این ماجرا حجت امانی - سرپرست پیشین موسسه فرهنگی هنری صبا وابسته به فرهنگستان هنر - که در پی این اتفاق‌ها از سِمت خود برکنار شد، بیان کرد: پیش از آن‌که من در فرهنگستان حضور پیدا کنم، شرکت یادشده با فرهنگستان هنر قرارداد داشت و سال به سال تمدید می‌شد. تا جایی که به خاطر دارم، آقای معلم هفت سال این قرارداد را تمدید کرده و هر کاری، با اجازه او انجام شده است. او حتی برای نمایش این آثار نیز حق‌الاجاره می‌گرفت و این حق‌الاجاره صرف پرداخت حقوق و بیمه کارمندان موسسه صبا می‌شد که زیر نظر فرهنگستان هنر است.
امانی درباره این‌که مشخصا سندی وجود دارد که تأیید کند آثار موجود در فرهنگستان هنر به چه کسی متعلق است؟ توضیح داد: «من اسناد بانک را ندیده‌ام و فرهنگستان هنر نیز گالری خود را تحت عنوان اجاره در اختیار شرکت «پارس آرین» قرار داده است. بانک پاسارگاد ابتدا با ۱۳۰ اثر شروع کرد و در این مدت، آثاری را خرید و به آن مجموعه اضافه کرد که در نهایت به یک مجموعه ۵۰۰ اثری تبدیل شد. من با این موضوع که مالک آثار چه کسانی هستند، کاری ندارم؛ مشخصا مساله من این است که چرا قراردادی تمدید شده که مشکل داشته است؟ اگر مشکلی وجود داشته، چرا در سال‌های قبل حاضر به تمدید آن شده و حالا با آن مخالفت کرده‌اند؟!»
او همچنین گفت: «تا جایی که من اطلاع دارم، قراردادی که سال گذشته با شرکت مذکور امضا شد، مبلغ ۳۰۰ میلیون تومان به‌ عنوان حق‌الاجاره در سال بود و رییس فرهنگستان درخواست کرد که این مبلغ برای اجاره فضا و خدمات نمایشگاهی به یک میلیارد تومان افزایش یابد. در این میان، یا بانک نمی‌خواست این مبلغ را بپردازد یا واقعا در توانش نبود. آن‌ها حتی با درخواست افزایش ۵۰ میلیون تومانی هم به‌عنوان اجاره، اظهار کردند که دچار مشکل می‌شوند. آقای معلم به من گفت، می‌گویند مبلغ تابلوها زیاد است، پس شرکت باید مبلغ یک میلیارد تومان برای آن‌ها بپردازد. ما با بانک و عوامل شرکت «پارس آرین» این موضوع را مطرح کردیم؛ اما آن‌ها گفتند در چنین شرایطی هیأت مدیره نمی‌پذیرد. با هر منطقی هم که حساب کنیم، نمی‌توان حق‌الاجاره ۳۰۰ میلیون تومانی را در یک ساله به یک میلیارد تومان رساند.»
تمامی اظهارات یاد شده از سوی غلامرضا نامی، آیدین آغداشلو و حجت امانی در گفت‌وگوهای مجزا با ایسنا، منتشر شده‌اند.