هم افزایی برای احیای تالاب بختگان

اهمیت حفاظت از تالاب بختگان، سازمان حفاظت محیط زیست را بر آن داشته است که پروپوزالی را با عنوان سازگاری با تغییراقلیم در حوضه این تالاب، با همکاری برنامه عمران ملل متحد، محیط زیست، وزارت نیرو و جهاد کشاورزی تهیه و به صندوق بین المللی سازگاری تغییر اقلیم ارسال کند.
تالاب یا دریاچه بختگان یکی از اکوسیستم های ارزشمند کشور در استان فارس است که زمانی زیستگاه و یا محل زمستان گذرانی پرندگانی همچون فلامینگو، درنا، کبوتر دریایی، آب چلیک، مرغابی و انواع غاز بود اما امروزه به دلایل مختلفی از جمله محدود شدن منابع آبی بالادست به علت احداث چندین سد بخش زیادی از آن خشک شده است.
منشا آب بختگان رودخانه سیوند است، این رودخانه در داخل دره ‌ای به همین نام جریان دارد. سیوند نام روستایی بزرگ و خوش ‌آب و هوا در مسیر راه شیراز به اصفهان (در میانه راه تخت جمشید به پاسارگاد ) است، سیلاب رود سیوند در انتهای مسیر خود به رود کُر پیوسته و از آن جا به دریاچه بختگان می ‌ریزد که احداث سد درودزن سبب کاهش ورودی آب این رودخانه به دریاچه بختگان شده است.
در این میان تغییر اقلیم نیز بی تقصیر نیست و در وضعیت کنونی تالاب بختگان نقش دارد از این رو سازمان حفاظت محیط زیست از حدود یک سال گذشته با همکاری وزارت نیرو، جهاد کشاورزی و برنامه عمران ملل متحد ( UNDP ) در حال تهیه یک برنامه همکاری مشترک است که به گفته ابوالفضل آبشت مدیر ملی طرح حفاظت از تالاب های ایران، پروپوزال آن تهیه و در کمتر از یک ماه پیش به صندوق سازگاری تغییر اقلیم سازمان ملل ارسال شد.
صندوق بین المللی سازگاری تغییر اقلیم (AF) از نهادهای سازمان ملل متحد است که در سال 2001 برای تامین مالی پروژه‌ها و برنامه‌های سازگاری کشورهای در حال توسعه عضو پروتکل کیوتو که در برابر اثرات ناشی از تغییرات آب و هوایی آسیب ‌پذیر هستند، تاسیس شد.
در واقع پروژه سازگاری با تغییر اقلیم در حوضه تالاب بختگان تهیه، تدوین و به صندوق سازگاری با تغییر اقلیم ارسال شده است و تعیین تکلیف آن در ماه اکتبر که جلسات شورای صندوق برگزار می شود، مشخص خواهد شد.
طی یکسال گذشته سه دستگاه سازمان حفاظت محیط زیست، وزارت نیرو و جهاد کشاورزی با کمک برنامه عمران ملل متحد این پروپوزال تهیه کرده اند که به اذعان کارشناسان و مسوولان این همکاری در نوع خود اگر بی نظیر نباشد کم نظیر است.

***سازمان محیط زیست برای حفاظت از بختگان بیکار ننشسته است
آبشت روز دوشنبه در گفت و گو با خبرنگار علمی ایرنا گفت: حفاظت از تالاب بختگان همواره مورد توجه سازمان حفاظت محیط زیست بوده و بر این اساس با همکاری برنامه عمران ملل متحد ( UNDP )، سازمان محیط زیست، وزارت نیرو و جهاد کشاورزی پروپوزالی با هدف حفاظت از این تالاب تهیه و از طریق برنامه عمران ملل متحد به صندوق سازگاری ارسال شده است.
وی افزود: همچنین برای این کار یک مشاور بین المللی، ملی و محلی انتخاب شده است .
آبشت اظهار داشت: این یک پروژه به ارزش حدود 10 میلیون دلار است و اکنون در مرحله ارسال است که باید با دهها و شاید صدها پروپوزالی که از سراسر دنیا به این صندوق ارسال می شود رقابت کند و اگر بتوانیم آنها را قانع کنیم تا از منابع صندوق بهره ببریم جای خوشحالی دارد.
آبشت توضیح داد: اساسا کمک مالی سازمان ها و صندوق های بین المللی به کشورهایی که از لحاظ مالی بسیار ضعیف هستند، معمول است. بنابراین، این ماجرا بسیار رقابتی است؛ اینکه صندوق به این نتیجه برسد که آیا کشور هدف جایی هست که بتواند منابع خودش را هزینه کند بسیار مهم است.
آبشت با تاکید بر این که تصویب پروپوزال مورد نظر مستلزم چندین بار رفت و برگشت خواهد بود افزود: خوشحال می شویم اگر این اتفاق بیفتد چون پروژه بزرگ سه تا چهار ساله است که تمام دستگاه های مرتبط با هم همکاری می کنند و از ابتدای امر نیز با هم یک برنامه مشترک تهیه کردند و در مرحله اجرا هم باید به صورت مشترک عمل کنند.
مدیر ملی طرح حفاظت از تالاب های ایران گفت: اما تا جایی که می دانم پروپوزال یاد شده شاید کمتر از یک ماه است که به صندوق سازگاری ارسال شده و بررسی آن زمان بر است.
وی در پاسخ به این که آیا رسیدگی به وضعیت تالاب بختگان در انتظار کمک خارجی است، گفت: در این فاصله سازمان محیط زیست نیز بیکار ننشسته و برنامه های خود را جلو می برد، در این راستا برنامه مدیریت جامع تالاب بختگان با رویکرد زیست بومی تهیه و نهایی شده و به زودی در شورای برنامه ریزی توسعه ای استان فارس تصویب می شود.
آبشت اظهار داشت: تمام دستگاه ها و جامعه محلی طی چند کارگاه مشارکتی این برنامه را تهیه کردند و در زمان اجرا نیز هر دستگاه متولی اجرای وظیفه مربوط به خود می شود که این وظایف در برنامه مدیریت جامع تالاب بختگان تعیین شده است.

*** همکاری بین المللی برای احیای تالاب بختگان اتفاق جدیدی نیست
همچنین مسعود باقرزاده کریمی معاون امور تالاب ها و پارک های ملی دفتر زیستگاه ها و امور مناطق سازمان حفاظت محیط زیست در گفت و گو با خبرنگار علمی ایرنا گفت: سازمان محیط زیست برنامه های حفاظتی مشترک زیادی با سازمان ها و صندوق های بین المللی دارد و همکاری برای احیای تالاب بختگان نیز اتفاق جدیدی نیست.
وی افزود: به عنوان مثال طرح حفاظت از تالاب های ایران یک پروژه مشترک با برنامه عمران ملل متحد است به این صورت که یک پروژه مشترک با برنامه عمران ملل متحد یا با هر صندوق دیگری مثلا جایکا تعریف می شود و بعد به صورت مشترک روی آن موضوع کار می کنیم، در این میان مقداری آنها تامین اعتبار می کنند و مقداری ما ، آنها کارشناس می فرستند ما هم می فرستیم این یک رویه مرسوم است و تا الان چند مورد انجام شده است، پروژه حفاظت از یوزپلنگ آسیایی و حفاظت از زاگرس مرکزی هم از این نوع همکاری ها است.
وی با اشاره به اینکه در هیچ یک از این همکاری ها مساله واگذاری و یا شانه خالی کردن از مسوولیت نیست، گفت: درباره تالاب بختگان نیز شرایط به همین صورت است، قرار است در خصوص حوضه آبریز بختگان کاری مشترک با برنامه عمران ملل متحد و به صورت خاص با کنوانسیون تغییرات آب و هوا به لحاظ منابع، مصارف آب، حقابه ها، مشارکت دادن مردم در حفظ تالاب با محوریت احیای تالاب بختگان انجام شود.
باقرزاده کریمی افزود: چون ادعا می کنیم بخشی از خشک شدن تالاب بختگان به علت تغییر اقلیم است برای همین تلاش می کنیم بتوانیم از منابع کنوانسیون تغییرات آب و هوا استفاده کنیم.
معاون امور تالاب ها و پارک های ملی دفتر زیستگاه ها و امور مناطق سازمان حفاظت محیط زیست اظهار داشت: اکنون به علت محدود کردن منابع آبی بالادست تالاب بختگان و نرسیدن حقابه به آن بخش زیادی از تالاب خشک شده که در این میان تغییر اقلیم هم وضعیت را تشدید کرده است.