پرونده "سر سرباز هخامنشی" به کجا رسید؟

«حکم قاضی دادگاه عالی آمریکا برای تکه‌ای از تخت‌جمشید، همان "سر سرباز هخامنشی" است که شش سال پیش از موزه هنر مونترال کانادا دزدیده شد و از یک حراجی در آمریکا جان سالم به در برد.»
یک سر سرباز هخامنشی در خانه یک جوان کانادایی منتشر شد؛ نقش‌برجسته‌ای از تخت‌جمشید که در سال ۲۰۱۱ در روز روشن از موزه هنرهای زیبای مونترال کانادا به سرقت رفت و ۲۲ ژانویه ۲۰۱۴ در بازرسی از خانه «سمون متکی» در استان کبک این کشور پیدا شد، اما پلیس کانادا به دلایل امنیتی خبر کشف آن را با تاخیر اعلام کرد.
CBC نیوز در آن زمان با «سمون متکی» ۳۲ ساله مصاحبه کرده بود؛ صحبتی که او در آن گفته بود، «اطلاعی از سرقتی بودن این اثر تاریخی نداشتم و تنها می‌دانستم که آن یک شئ منحصر به فرد است.»
 او در آن زمان سر سرباز هخامنشی را به مبلغ ۱۴۰۰ دلار از دوستش خریده و سال‌ها در قفسه اتاقش در کنار ظروف کریستال نگه می‌داشته و حتی به این هم اشاره کرده بود که به دلیل آگاهی نداشتن از ارزش واقعی این اثر تاریخی که حدود یک میلیون و ۲۰۰ هزار دلار کانادا اعلام شده، حاضر نشده است برای دریافت جایزه از شرکت بیمه، آن را به موزه هنرهای زیبای مونترال بازگرداند.
اکنون ابراهیم شقاقی - مدیر کل امور حقوقی و املاک سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری - به ایسنا می‌گوید: این نقش برجسته همان سر سرباز هخامنشی است که چند سال قبل متوجه شدیم شخصی در حال حراج آن در یک حراجی در امریکاست، بنابراین سازمان میراث فرهنگیبه سرعت با تهیه‌ی یکسری مدارک و مستندات از طریق مرکز امور حقوقی بین‌الملل به دفتر لاهه ایران موفق به متوقف کردن حراجی و توقیف این نقش‌برجسته شد. این اثر از همان زمان در اختیار دادستانی امریکا قرار گرفت، هرچندایران خواست آن در دفتر حافظ منافع کشورمان نگهداری شود اما اعلام کردند که باید در همان دادستانی بماند.
وی با بیان این‌که در مراوده‌های میراث فرهنگی با دادستانی امریکا و با ارسال تصاویر، شهود و مستنداتی از جای خالی کتیبه هخامنشی در تخت‌جمشید دادستان امریکا قانع شد، تاکید می‌کند: بنابراین دادستاندستور استرداد نقش‌برجسته را داد، اما آن طرف در دادگاهعتراض کرد و دادگاه کیفری در مرحله‌ی اول برای اثبات مالکیتِ اثر به ایران، اعلام کرد، پرونده جنبه‌ی کیفری ندارد، بنابراین ان با اعتراض ایران، به دادگاه عالی آمریکا رفت و در طول شش ماه گذشته ما به صورت مداوم پیگیر بازگشت آن هستیم.
او با بیان این‌که براساس روند قضائی معمولا اقدامات تا زمان رسیدن به نتیجه‌ی نهایی اعلام نمی‌شود، اضافه می‌کند: سازمان میراث فرهنگی حداقل در هفته برای پیگیری بازگشت این اثر دو تا سه نامه ارسال می‌کند، تا این‌که خوشبختانه رأی آن شنبه گذشته به نفع ایران اعلام شد.
وی در پاسخ به این پرسش که در وضعیت کنونی سیاسی دو کشور ایران و امریکا، چطور امکان بازگشت این اثر تاریخی به ایران وجود دارد، توضیح می‌دهد: تحریم‌ها به مباحث فرهنگی– تاریخی بین کشورها ربطی ندارد، از سوی دیگر حکم دادگاه پشت آن است. همچنین رای دادگاه عالی برای اجرای حکم قطعی است و قابلیت تجدید نظر در دیوان عالی کشور امریکا را ندارد.
نیویورک تایمز نیز در گزارش جدید خود از وضعیت این پرونده نوشته است؛ «این نقش برجسته ۲۵۰۰ ساله باستانی از سربازان هخامنشی که گفته می‌شود ۸۰ سال است از ایران دزیده شده، در ماه اکتبر و در حالی که در یک نمایشگاه هنری در نیویورک به فروش گذاشته شده بود، از سوی دفتر دادستان منطقه منتهتن نیویورک مصادره شد. بازرسان این پرونده اعلام کرده‌اند این نقش‌ برجسته که ۱.۲ میلیون دلار ارزش دارد و در اختیار دو فرد ساکن لندن بوده است، در سال ۱۹۳۶ از تهران به سرقت رفته‌ و دوباره در سال ۲۰۱۱ از موزه هنرهای زیبای مونترال که چند دهه پیش به آن اعطاء شده بود، دزدیده شده است.دادستان منهتن در دادگاه اعلام کرده که هیچ‌کس نمی‌تواند اثری مسروقه را به فروش برساند. »
این نقش برجسته که ابعادی ۲۰ در ۲۰ سانتی‌متری دارد، بخشی از صف طولانی سربازان حکاکی شده در ساختمان اصلی محوطه باستانی پرسپولیس (تخت جمشید) بوده است که قدمت آن به دوره هخامنشی و اولین امپراتوری ایران برمی‌گردد و متخصصان معتقدند بین‌سال‌های ۵۵۰ تا ۳۳۰ قبل از میلاد و زمانی که پرسپولیس مورد هجوم اسکندر قرار گرفته ایجاده شده‌اند.