"آزادی" در انتظار خانواده ایرانی

حضور خانواده های ایرانی در استادیوم آزادی برای تماشای بازی های تیم ملی در جام جهانی پاسخی به یک مطالبه مدنی بود؛ رخدادی که کم و کیف آن نشان داد گسترش حضور زنان در فضاهای عمومی جامعه نه تهدید، بلکه فرصتی است که برای تقویت سرمایه های اجتماعی باید از آن بهره برد.
به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا، چهار دهه محرومیت بانوان ایرانی از حضور در ورزشگاه ها به منظور تماشای مسابقات فوتبال سرانجام در روز چهارشنبه سی ام خرداد به سر آمد و پخش زنده مسابقه فوتبال میان تیم های ملی ایران و اسپانیا در چارچوب رقابت های جام جهانی 2018، فرصت مغتنمی را برای پاسخگویی دولت به مطالبات گسترده مردم در این حوزه فراهم آورد.
اگرچه مقاومت ها پیش روی این گشایش، در نهایت به صدور دستور مستقیم از سوی رییس جمهوری برای باز کردن در ورزشگاه به روی خانواده ها انجامید و موردی از بی اخلاقی و رفتارهای خارج از عرف در جریان تماشای بازی مشاهده نشد، ولی اظهارنظرها و موضع گیری های مخالفان گشایش فضای اجتماعی، مشتاقان تماشای خانوادگی فوتبال در استادیوم آزادی را همچنان در خوف و رجا نگه داشته است. این در حالی است که امشب قرار شد هزاران نفر از دوستداران فوتبال برای تماشای پخش زنده بازی تیم های ملی فوتبال ایران و پرتغال به ورزشگاه آزادی خواهند رفت.
اگرچه سرانجام قفل استادیوم به روی زنان گشوده شد، ولی همچنان تقابل رویکردهای متعارض در خصوص ماهیت و پیامدهای حضور بانوان در مقام تماشاچی فوتبال در ورزشگاه ها ادامه دارد. نحوه پوشش خبرها و تصاویر حضور زنان در ورزشگاه آزادی و موضع گیری های متفاوت چهره های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی در خصوص این رویداد بدیع، از اصطکاک دیدگاه موافقان و مخالفان حضور دوشادوش زنان و مردان در حوزه های اجتماعی نشان دارد.
اگرچه در سال های گذشته درهای استادیوم آزادی بارها برای تماشای مسابقات والیبال و بسکتبال به روی بانوان گشوده شده بود، اما حساسیت بخش هایی از جامعه، مانع از راهیابی زنان به ورزشگاه در جریان رقابت های فوتبالی می شد؛ حساسیت هایی با عناوین امنیتی و اخلاقی که همچنان مطرح می شود، ولی تجربه اخیر حضور موفق و بی چالش زنان در آزادی، ضرورت های بازبینی در مورد این دغدغه ها را برجسته کرده است.
برخلاف هشدارهایی که پیش از این در خصوص پیامدهای منفی امنیتی و اخلاقی تماشای «مختلط» مسابقات فوتبال مطرح می شد، زنان و مردان چهارشنبه گذشته در کمال امنیت و رعایت آرامش و اخلاق در کنار یکدیگر به تشویق بازیکنان تیم ملی فوتبال پرداختند و از تماشای بازی لذت بردند. نشاط و امید ایجاد شده در جامعه به خاطر این موفقیت، نگاه ناظران را متوجه تحلیل های جامعه شناسانه از پیامدهای مثبت حضور زنان در عرصه های عمومی کرده است.
بسیاری از جامعه شناسان بر این باورند که نگاه امنیتی به مقوله های اجتماعی، نه تنها آنها را به مسایلی بغرنج و تهدیدزا برای حاکمیت تبدیل می کند، بلکه امکان بهره گیری از ظرفیت های جامعه برای افزایش قدرت و امنیت ملی را از میان می برد. از دید این کارشناسان، حضور زنان در عرصه های عمومی، ضمن تعدیل فضای جامعه، با افزایش نشاط و امید جمعی و تقویت انسجام و همبستگی، سرمایه اجتماعی را به عنوان یکی از مهمترین مولفه های قدرت نرم تقویت می کند.
به عبارتی حضور زنان در جامعه نه تنها تهدید نیست، بلکه فرصتی است که باید در راستای ارتقای همبستگی و افزایش کیفیت حیات جمعی در حوزه های اجتماعی و فرهنگی به کار گرفته شود.
تلاش چهار دهه ای مسوولان نظام جمهوری اسلامی ایران اگرچه اکنون به ارتقای جایگاه اجتماعی بانوان در جامعه انجامیده است، ولی تداوم رویکردهای امنیتی و اعمال محدودیت هایی از سوی برخی جریانات موجب شده این رشد در برخی حوزه ها مانند حوزه های فرهنگی و ورزشی متناسب با ظرفیت ها و توانمندی های کنونی زنان جامعه ایران نباشد. این مساله نه تنها زنان، بلکه کل جامعه را از موهبت های جامعه ای با ترکیب طبیعی و معقول از همیاری زنان و مردان محروم کرده است.
به نظر می رسد شکل گیری مطالبه های جدی در جامعه برای بهره گیری از سهمی عادلانه از فضای عمومی جامعه برای زنان و مردان و همچنین ضرورت های ایجاد جامعه ای عاری از تبعیض، محرومیت و سوگیری های جنسیتی، تدبیر جدی در مورد این مساله را ضروری کرده است.