گزینه ایران برای دور زدن تحریم‌های هوایی آمریکا

پس از اجرایی شدن برجام، یکی از اصلی‌ترین مسائلی که در صنعت هواپیمایی ایران خود را نشان داد، وابستگی قابل توجه بخش‌های مختلف این صنعت، به آمریکا بود. وابستگی که حالا با وجود باقی ماندن برجام و با کنار رفتن این دولت، می‌تواند آینده بسیاری از قراردادهای ایران را تحت‌الشعاع قرار دهد.
به گزارش ایسنا، ایران ایر به عنوان شرکت هواپیمایی حامل پرچم ایران، توانست در طول ماه‌هایی که از اجرایی شدن برجام می‌گذشت، قرارداد خرید ۲۰۰ هواپیما را نهایی کند که البته از این تعداد تاکنون تنها ۱۱ فروند وارد ناوگان ایران شده است. در کنار این شرکت دیگر ایرلاین‌های ایرانی نیز تلاش خود برای نهایی کردن قراردادهای خرید هواپیما را انجام دادند که البته هنوز هیچ یک از آنها به ورود رسمی یک هواپیمای جدید به ایران منجر نشده است.
حالا و با بیرون رفتن رسمی ایالات متحده آمریکا از توافق هسته‌ای ایران تنها در یک بازه زمانی سه ماهه امکان آن را دارد که قراردادهای خرید هواپیمای خود را تا جای امکان اجرایی کند. آمریکا پیش از این اعلام کرده که هر هواپیمایی که لااقل ۱۰ درصد از قطعات یا تجهیزات آن از سوی شرکت‌های آمریکایی تامین شده باشد، نیاز به دریافت مجوز وزارت خزانه‌داری آمریکا خواهد داشت و صحبت‌های جدید مذاکره کننده ارشد ایران بر قراردادهای خرید هواپیما نشان می‌دهد که این شرط تقریبا برای تمام هواپیماهای مسافربری موجود در بازار جهانی صدق می‌کند.
طبق گفته‌های فخریه کاشان در کنار شرکت‌هایی مانند ایرباس و بوئینگ، ایران حتی اگر سراغ هواپیماسازان روسیه، کانادا و برزیل برود نیز باز هم نیاز به دریافت مجوز از اوپک دارد و با توجه به خروج دولت ترامپ از توافق هسته‌ای صدور این مجوز عملا امکان‌پذیر نخواهد بود.
در چنین فضایی ایران تنها یک گزینه کوتاه‌مدت پیش روی خود می‌بیند. اینکه در آینده چه اتفاقی بیفتد، قطعا قابل پیش بینی نیست اما در حال حاضر و به منظور نوسازی ناوگان ایران تا حد امکان تنها باید صف خرید هواپیماها به هم بریزد. در شرایط موجود به نظر می‌ رسد امکان اجرایی شدن قرارداد با بوئینگ وجود نخواهد داشت اما در رابطه با ایرباس و ATR شرایط متفاوتی وجود دارد.
طبق گفته فخریه کاشان ATR به ایران اعلام کرده که می‌تواند در زمان بندی باقی مانده تا بازگشت رسمی تحریم‌های آمریکا تعدادی هواپیمای دیگر به ایران تحویل دهد اما هنوز ایرباس در این زمینه اظهارنظر قطعی نداشته است. اگر ایرباس نیز قصد داشته باشد به افزایش تعداد هواپیماهای فروخته شده خود به ایران فکر کند، نیاز به ایجاد تغییر در صف سفارش‌های دریافتی خود خواهد بود تا ایران در زمان کوتاه باقی مانده تعدادی از هواپیماهای آماده این شرکت فرانسوی را دریافت کند.
هر چند این راه‌حل نیز خود دو ابهام مهم دارد که از یک سو به رضایت شرکت‌های هواپیمایی خارجی برای فروش هواپیمایشان به ایران باز می‌گردد و از سوی دیگر منابع مالی مورد نیاز برای این هواپیماها نیز هنوز مشخص نشده، اما شاید بر هم زدن این صف تنها شانس ایران برای دریافت هواپیماهای نوساز بین‌المللی در فاصله زمانی باقی مانده تا بازگشت رسمی تحریم‌ها باشد.