دانشگاه‌ها می‌میرند اگر....

دکتر مصطفی کواکبیان درهجدهمین نشست سالانه اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانشجویان مستقل کشور با شعار «نوگرایی در حکومت، پایبندی به حاکمیت» در دانشگاه علامه طباطبائی ضمن تسلیت سالروز شهادت حضرت جواد الائمه طی سخنانی اظهار داشت: با دوستان اتحادیه مستقل انجمن‌های اسلامی از پارسال خاطره خوبی نداشتیم اما به دلیل اصرار دوستان در جلسه حاضر شدیم. البته بنده با تمام وجود طرفدار تشکل‌های دانشجویی هستم و خیلی هم مهم نیست که اصلاح طلب باشند یا اصولگرا یا چپ یا راست و یا میانه و اعتدالی. اعتقاد دارم دانشگاه می‌میرد اگر تشکل‌ها در آن نباشند و از نظر سیاسی باید فعالیت‌های دانشجویی و تشکل‌ها با نشاط و زنده باشند.
وی درمورد شعار این نشست گفت: این که ما باید به حاکمیت پایبندی داشته باشیم ولی در حکومت نوگرایی کنیم حرف صد در صد درستی است. سه نکته برگرفته از راه و روش امام (ره) نقل می‌کنم که نشان می‌دهد اگر غیر از نوگرایی در حکومت باشد جز درجا زدن و جز عقب ماندن از پیشرفت‌های روز حاصلی نخواهد داشت و حتما حکومت را با بن بست مواجه خواهیم ساخت. ممکن است شکل ظاهری اسلامی برای آن قائل باشیم و چند صباحی هم دوام داشته باشد اما روح واقعی حکومت دینی مرده و هیچ گاه نباید تصور کرد چیزی که امام راحل می‌خواست آن می‌شود.
نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی افزود: یکی از قواعد فقهی امام (ره)‌ اصل تحول اجتهاد است. یعنی اجتهاد از دیدگاه امام (ره) هیچ گاه دچار رکود و سکون نخواهد شد. برای مثال در فتاوی که امام در سال‌های آخر عمرشان در مورد شطرنج دادند و یا در مورد ادوات موسیقی و همچنین در مورد نحوه خرید و فروش خون برگرفته از همین مبناست که ایشان اعتقاد دارند به دلیل آن که شرایط تغییر می‌کند موضوعات هم تغییر می‌کنند و به تبدل موضوعات احکام هم تبدل می‌یابند. برای مثال فقها زمانی حکم می‌دادند نگاه کردن به شطرنج هم حرام است و برخی آن را در حد زنای با محارم حرام می‌دانستند. اما امام فرمودند اگر بحث قمار در آن مطرح نباشد و به عنوان یک ورزش فکری باشد حرام نیست.
وی در ادامه گفت: خون زمانی وسیله تفاخر بود و خونریزی را مباح می‌دانستند و بنابراین خرید و فروش خون حرام بود. اما امروزه بانک خون ایجاد می‌شود و برای نجات جان بیماران خرید و فروش خون انجام شده و کشور‌ها به یکدیگر خون صادر می‌کنند. این خون با خون قبلی متفاوت است و بنابراین حکم آن هم متفاوت خواهد بود.
زمانی لوازم موسیقی صرفا برای لهو و لعب بود اما امروزه با آن مارش نظامی نواخته می‌شود و بنابراین کاملا حلال است.
کواکبیان در ادامه گفت:‌دلیل ذکر این مثال‌ها این است که بگوییم نوع فقه پویای امام راحل به ما یاد می‌دهد حتی اجتهاد هم متحول می‌شود چه رسد به حکومت. برخی فکر می‌کنند بقای حکومت با حفظ وضعیت فعلی و بستن فضا ممکن است در حالی که در جهان امروز فضا به گونه ای است که گلابی خوردن یک نماینده مجلس هم از کسی پوشیده نمی‌ماند. یک قاعده دیگر مصلحت نظام است. تاسیس مجمع تشخیص مصلحت نظام به این دلیل بود که شورای نگهبان احکام و قوانینی که مجلس تصویب می‌نمود را رد می‌کرد در حالی که آن قوانین برای جامعه ضروری است. شورای نگهبان می‌گوید بر اساس احکام اولیه نمی‌توانیم موافقت کنیم. امام راحل مجمعی درست کردند که مصلحت جامعه را تشخیص دهد. یعنی در مواردی حتی میتوان به خاطر مصلحت جامعه قواعد شرعی را نقض کرد و کنار گذاشت و این نشانه اهمیت بالای تشخیص مصلحت است.
وی افزود: در بحث ولایت مطلقه فقیه که امام (ره) مطرح می‌فرمایند مثال‌هایی که می‌زنند به این مفهوم است که ولایت مطلقه یعنی بن بست شکنی برای جامعه و حکومت اسلامی. برخی مفهوم ولایت مطلقه فقیه را اشتباه می‌گیرند. معنایی که امام برای ولایت مطلقه دارند تقدم احکام حکومتی حاکم بر احکام اولیه فرعیه شرعی اسلامی است. یعنی با حکم حکومتی می‌توان حکم شرع را کنار گذاشت آیا این جز نوگرایی در حکومت و بن بست شکنی برای حکومت است؟
کواکبیان در ادامه گفت:‌ این که ما باید پایبند به حاکمیت باشیم باید معنا شود. در ابتدا باید معنای حاکمیت را بدانیم. اگر به معنای حاکمیت در ادبیات سیاسی بپردازیم به این صورت است که عوامل متشکله یک دولت شامل سرزمین، جمعیت، حکومت و حاکمیت است. ممکن است حکومت تغییر پیدا کند اما حاکمیت ثابت باشد. در این جا دولت به معنای گسترده تر آن است نه به معنای کابینه و یا سه قوه. دولت به معنای مجموعه سرزمین، مردم، حکومت و قدرت حکومت. اگر به این منظور است همه باید به آن پایبند باشند. در این منظور رهبر هم باید به حاکمیت پایبند باشد. مگر می‌شود کسی در نظام جمهوری اسلامی علیه این مفهوم دست به شورش بزند؟ در هیچ کجای دنیا هم حزب یا تشکلی اگر اعلام قصد براندازی کند از آن استقبال نخواهد شد.
کواکبیان در تبیین مفهوم اصلاح طلبی خاطرنشان کرد:‌ اصلاحات یعنی امور نابه سامان به سامان شود. مگر کسی اصولگرا هم باشد می‌تواند نابه سامانی را بخواهد؟ بنابراین کسی نمی‌تواند با مفهوم اصلاح طلبی مخالف باشد. البته باید به تفاوت «اصلاحات بر»  و «اصلاحات در» توجه کرد. اصلاحات بر به سمت برهم زدن حاکمیت حرکت می‌کند در حالی که «اصلاحات در» به سمت نوگرایی در حکومت حرکت می‌کند. بنابراین بیایید همه با هم توافق کنیم به این مفهوم اصلاح طلب باشیم. بنده به عنوان دبیر کل یک حزب اصلاح طلب عرض می‌کنم همانطور که هر اصلاح طلبی باید به اصول پایبند باشد هر اصولگرایی نیز باید به سمت اصلاح امور حرکت کند. درمورد بحث‌های اخیر که مطرح شد نئو اصولگرایی یا اصولگرایی نوین برای سرگرمی قشنگ است.
***
پاسخ به پرسش دانشجویان:‌
در پاسخ به پرسش دانشجویی که پرسید ریشه اصلاح طلبی را در غرب می‌دانید یا انقلاب اسلامی:
معتقدم مفهوم اصلاح طلبی در ذات دین اسلام است. اصلاح امور جامعه در حد توان ضروری است و خداوند سبحان در قرآن کریم از قول شعیب پیامبر می‌فرماید: من هیچ چیزی جز اصلاح نمی‌خواهم و البته باید با توفیق الهی انجام شود. امام حسین (ع) هنگامی که حج را نیمه کاره رهاکردند فرمودند دلیل نیمه کاره گذاشتن حج هوای نفس و گرفتن پست و مقام نیست بلکه اصلاح امور جامعه جدم رسول خداست. لذا با این مفهوم امام حسین (ع)‌ بزرگترین اصلاح طلب تاریخ است.
هربرت مارکوزه و کارل پوپر کتابی به نام Revolution or Reform(انقلاب یا اصلاح) دارند که در آن به گفت‌وگو در مورد اینکه درمان دردهای جامعه انقلاب است یا اصلاحات  می‌پردازند.
اصلاحاتی که مد نظر امام حسین (ع)‌ و مدنظر ما است اعم از رفرم و انقلاب است. اصلاح ما انقلابی و انقلاب ما اصلاح طلبانه است. اصلاحات ما اعم از اصلاحات و رفرم غربی است و وقتی ضرورت اقتضا کند و حاکمیت یزیدی و ظالم باشد باید چارچوب‌ها را برهم ریخت اما در خود حکومت باید به اصلاح نابه سامانی‌ها پرداخت.
در جمهوری اسلامی اصلاح‌طلبی «اصلاحات در» است بدین معنی که جمهوری اسلامی را یک نظام مردمی می‌دانیم و معتقدیم نظام در خط کلی درست حرکت می‌کند اما مشکلاتی در این مسیر هست که باید حل شود.
***
در پاسخ به دانشجویی که گفت تعریف شما از اصلاح طلبی را دوست داریم اما چرا طیف‌های مختلفی از جمله کسانی که در سال ۸۸ شورش کردند در آن جای می‌گیرند؟
ما اصلاحات بر اندازانه را اصلاحات نمی‌دانیم وهرکسی حتی سید محمد خاتمی به عنوان پرچم دار اصلاحات هم اگر لحظه ای بخواهد تفکر براندازانه داشته باشد او را هم قبول نخواهیم داشت.
عده‌ای بیرون گود نشسته و می‌گویند اصلاح طلبیم که ما قبولشان نداریم.
البته اصولگرایی هم طیف وسیعی است و مثلا محمود آقا هم می‌گوید من اصولگرا هستم اما شما می‌گویید از اصولگرایی خارج شده.
روزگاری بود که وقتی آن آقا وارد مجلس می‌شد بر لباسش دست می‌کشیدند و می‌گفتند تبرک دارد.
***
 
در پاسخ به دانشجویی که گفت نظر رهبری در مورد مواردی مثل ۸۸ و اشخاصی مثل سران اصلاحات مشخص است. اگر جناب خاتمی‌پایبند به نظام هستند چرا عذرخواهی نمی‌کنند؟
اگر بخواهیم مباحث ۸۸ را آسیب شناسی کنیم نباید یک طرف را محکوم کنیم. جمعه انتخابات تمام شد و روز یکشنبه در میدان ولیعصر جشن پیروزی گرفته شد در حالی که ۵ روز مانده بود شورای نگهبان نتایج را تایید کند. چرا؟
خود رییس جمهور به عنوان مقام رسمی جشن پیروزی برگزار کرد و اعتراض کنندگان را خس و خاشاک نامید. یعنی به جای اینکه روی آتش آب بریزد آن را شعله ور تر کرد.
 
معتقدم ریشه فتنه از خارج کشور سرچشمه می‌گرفت و هیچ کس از هیچ جناحی در هیچ زمانی و تحت هر شرایطی نباید مقابل قانون و رای مردم و خواسته ملت قرار بگیرد.